Ξέπλυμα χρήματος: Νέα μέτρα για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας στην ΕΕ

Η Επιτροπή δημοσίευσε ένα φιλόδοξο και πολύπλευρο σχέδιο δράσης, στο οποίο καθορίζονται τα συγκεκριμένα μέτρα που θα λάβει η Επιτροπή κατά τους επόμενους 12 μήνες για την καλύτερη εφαρμογή, εποπτεία και καλύτερο συντονισμό των κανόνων της ΕΕ σχετικά με την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.

Στόχος της νέας αυτής ολοκληρωμένης προσέγγισης είναι να καλυφθούν τα κενά που εξακολουθούν ενδεχομένως να υπάρχουν και να εξαλειφθούν τυχόν αδύναμοι κρίκοι στους κανόνες της ΕΕ.

Ο Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος Βάλντις Ντομπρόβσκις δήλωσε σχετικά: «Πρέπει να θέσουμε τέλος στη διείσδυση βρώμικου χρήματος στο χρηματοπιστωτικό μας σύστημα. Σήμερα ενισχύουμε ακόμη περισσότερο τα μέσα που διαθέτουμε για να αμυνθούμε έναντι της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, με ένα ολοκληρωμένο και μακρόπνοο σχέδιο δράσης. Δεν θα πρέπει να υπάρχουν αδύναμοι κρίκοι στους κανόνες μας ούτε στην εφαρμογή τους. Έχουμε δεσμευτεί να υλοποιήσουμε όλες αυτές τις δράσεις, γρήγορα και με συνέπεια, μέσα στους επόμενους 12 μήνες. Ενισχύουμε επίσης τον παγκόσμιο ρόλο της ΕΕ όσον αφορά τη διαμόρφωση διεθνών προτύπων για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.»

Η Επιτροπή δημοσίευσε επίσης σήμερα μια πιο διαφανή και αναλυτική μεθοδολογία για τον εντοπισμό των τρίτων χωρών υψηλού κινδύνου των οποίων τα εθνικά καθεστώτα για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας παρουσιάζουν στρατηγικές ανεπάρκειες που συνιστούν σοβαρή απειλή για το χρηματοπιστωτικό σύστημα της ΕΕ. Με τον τρόπο αυτό θα ενισχυθούν οι σχέσεις μας με τις τρίτες χώρες και θα εξασφαλιστεί μεγαλύτερη συνεργασία με την ειδική ομάδα χρηματοοικονομικής δράσης (FATF).

Τέλος, η Επιτροπή εξέδωσε επίσης νέο κατάλογο των τρίτων χωρών που παρουσιάζουν στρατηγικές ανεπάρκειες όσον αφορά τα οικεία πλαίσια καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.

Σχέδιο δράσης για μια ολοκληρωμένη πολιτική της ΕΕ για την πρόληψη της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας

Το σημερινό σχέδιο δράσης βασίζεται σε έξι πυλώνες, καθένας από τους οποίους αποσκοπεί στη βελτίωση της συνολικής καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας στην ΕΕ, καθώς και στην ενίσχυση του παγκόσμιου ρόλου της ΕΕ σε αυτόν τον τομέα. Οι έξι αυτοί πυλώνες, εφόσον συνδυαστούν, θα διασφαλίσουν την καλύτερη εναρμόνιση και, ως εκ τούτου, μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα των κανόνων της ΕΕ. Θα βελτιωθεί ο έλεγχος των κανόνων και θα υπάρχει καλύτερος συντονισμός μεταξύ των αρχών των κρατών μελών.

Οι έξι πυλώνες είναι οι εξής:

1. Αποτελεσματική εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ: η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς την εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ από τα κράτη μέλη προκειμένου να διασφαλίσει ότι οι εθνικοί κανόνες συνάδουν με τα υψηλότερα δυνατά πρότυπα. Παράλληλα, το σημερινό σχέδιο δράσης ενθαρρύνει την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (ΕΑΤ) να αξιοποιήσει πλήρως τις νέες εξουσίες της για την αντιμετώπιση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.

2. Ενιαίο εγχειρίδιο κανόνων της ΕΕ: παρά το γεγονός ότι οι ισχύοντες κανόνες της ΕΕ είναι μακρόπνοοι και αποτελεσματικοί, τα κράτη μέλη έχουν την τάση να τους εφαρμόζουν με πολύ διαφορετικούς τρόπους. Ως εκ τούτου. οι αποκλίνουσες ερμηνείες των κανόνων οδηγούν στη δημιουργία κενών στο σύστημά μας, τα οποία μπορούν να εκμεταλλευτούν οι εγκληματίες. Για να καταπολεμηθεί αυτό το φαινόμενο, η Επιτροπή θα προτείνει, το πρώτο τρίμηνο του 2021, ένα πιο εναρμονισμένο σύνολο κανόνων.

3. Εποπτεία σε επίπεδο ΕΕ: επί του παρόντος εναπόκειται σε κάθε κράτος μέλος να ασκεί, μεμονωμένα, έλεγχο των κανόνων της ΕΕ στον εν λόγω τομέα και, ως εκ τούτου, ενδέχεται να δημιουργούνται κενά στον τρόπο ελέγχου των κανόνων. Το πρώτο τρίμηνο του 2021, η Επιτροπή θα προτείνει τη σύσταση εποπτικής αρχής σε επίπεδο ΕΕ.

4. Μηχανισμός συντονισμού και στήριξης για τις μονάδες χρηματοοικονομικών πληροφοριών των κρατών μελών: Οι μονάδες χρηματοοικονομικών πληροφοριών στα κράτη μέλη διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στον εντοπισμό συναλλαγών και δραστηριοτήτων που θα μπορούσαν να συνδέονται με εγκληματικές δραστηριότητες. Το πρώτο τρίμηνο του 2021, η Επιτροπή θα προτείνει τη σύσταση μηχανισμού της ΕΕ για τον περαιτέρω συντονισμό και την υποστήριξη του έργου των φορέων αυτών.

5. Επιβολή, σε ενωσιακό επίπεδο, των διατάξεων του ποινικού δικαίου και ανταλλαγή πληροφοριών: Η δικαστική και αστυνομική συνεργασία, με βάση τα μέσα και τις θεσμικές ρυθμίσεις της ΕΕ, είναι ουσιαστικής σημασίας για τη διασφάλιση της πρόσφορης ανταλλαγής πληροφοριών. Ο ιδιωτικός τομέας μπορεί επίσης να αναλάβει κάποιο ρόλο στην καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Η Επιτροπή θα εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τον ρόλο των συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την αποσαφήνιση και τη βελτίωση της ανταλλαγής δεδομένων.

6. Ο παγκόσμιος ρόλος της ΕΕ: η ΕΕ συμμετέχει ενεργά στην Ομάδα Χρηματοοικονομικής Δράσης και στη διεθνή σκηνή όσον αφορά τη διαμόρφωση διεθνών προτύπων για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Είμαστε αποφασισμένοι να εντείνουμε τις προσπάθειές μας ώστε να ενεργούμε ως ενιαίος παγκόσμιος παράγοντας σε αυτόν τον τομέα. Ειδικότερα, η ΕΕ θα πρέπει να προσαρμόσει την προσέγγισή της έναντι τρίτων χωρών των οποίων το καθεστώς καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας παρουσιάζει ανεπάρκειες οι οποίες θέτουν σε κίνδυνο την ενιαία αγορά μας. Η νέα μεθοδολογία που εγκρίνεται σήμερα παράλληλα με το σχέδιο δράσης παρέχει στην ΕΕ τα απαραίτητα εργαλεία για κάτι τέτοιο. Εν αναμονή της εφαρμογής της αναθεωρημένης μεθοδολογίας, ο σημερινός επικαιροποιημένος κατάλογος της ΕΕ είναι πιο ευθυγραμμισμένος με τον πιο πρόσφατο κατάλογο της FATF (ειδική ομάδα χρηματοοικονομικής δράσης).

Για να εξασφαλιστεί η διεξαγωγή συμμετοχικών συζητήσεων σχετικά με την ανάπτυξη αυτών των πολιτικών, η Επιτροπή δρομολόγησε σήμερα δημόσια διαβούλευση επί του σχεδίου δράσης. Οι αρχές, τα ενδιαφερόμενα μέρη και οι πολίτες θα πρέπει να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους έως τις 29 Ιουλίου.

Αναλυτική μεθοδολογία

Η Επιτροπή δημοσίευσε επίσης σήμερα μια νέα μεθοδολογία για τον εντοπισμό των τρίτων χωρών υψηλού κινδύνου των οποίων τα εθνικά καθεστώτα για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας παρουσιάζουν στρατηγικές ανεπάρκειες που συνιστούν σοβαρή απειλή για το χρηματοοικονομικό σύστημα της ΕΕ. Στόχος αυτής της νέας μεθοδολογίας είναι να υπάρξει μεγαλύτερη σαφήνεια και διαφάνεια στη διαδικασία προσδιορισμού των εν λόγω τρίτων χωρών. Τα βασικά νέα στοιχεία αφορούν: i) την αλληλεπίδραση μεταξύ των διαδικασιών κατάρτισης καταλόγου της ΕΕ και της FATF· ii) την ενίσχυση της συνεργασίας με τις τρίτες χώρες· και iii) την ενισχυμένη διαβούλευση με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα έχουν πρόσβαση σε όλες τις σχετικές πληροφορίες στα διάφορα στάδια των διαδικασιών, με την επιφύλαξη των κατάλληλων απαιτήσεων για τον χειρισμό τους.

Επικαιροποιημένος κατάλογος

Σύμφωνα με την οδηγία για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες (AMLD), η Επιτροπή έχει τη νομική υποχρέωση να εντοπίζει τις τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου των οποίων το καθεστώς για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας παρουσιάζει στρατηγικές ανεπάρκειες. Εν αναμονή της εφαρμογής της ανωτέρω πιο αναλυτικής μεθοδολογίας, η Επιτροπή αναθεώρησε σήμερα τον κατάλογό της, λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις που έχουν σημειωθεί σε διεθνές επίπεδο μετά το 2018. Ο νέος κατάλογος είναι πλέον καλύτερα ευθυγραμμισμένος με τους καταλόγους που δημοσίευσε η FATF.

Χώρες που περιλαμβάνονται στον κατάλογο: Μπαχάμες, Μπαρμπάντος, Μποτσουάνα, Καμπότζη, Γκάνα, Τζαμάικα, Μαυρίκιος, Μογγολία, Μιανμάρ/Βιρμανία, Νικαράγουα, Παναμάς και Ζιμπάμπουε.

Χώρες που διαγράφηκαν από τον κατάλογο: Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Αιθιοπία, Γουιάνα, Λαϊκή Δημοκρατία του Λάος, Σρι Λάνκα και Τυνησία.

Η Επιτροπή τροποποίησε τον κατάλογο προσδίδοντάς του τη μορφή κατ' εξουσιοδότηση κανονισμού. Ο κανονισμός θα υποβληθεί προς έγκριση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο εντός ενός μηνός (με δυνατότητα παράτασης ενός μηνός). Λόγω της κρίσης του κορονοϊού, ως ημερομηνία εφαρμογής του σημερινού κανονισμού στον οποίο απαριθμούνται τρίτες χώρες — και, ως εκ τούτου, και εφαρμογής των νέων προστατευτικών μέτρων — ορίζεται η 1η Οκτωβρίου 2020. Και τούτο για να δοθεί σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη ο χρόνος να προετοιμαστούν δεόντως. Ωστόσο, η διαγραφή χωρών από τον κατάλογο δεν επηρεάζεται από την παρούσα κατάσταση και θα αρχίσει να ισχύει 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα.

Ιστορικό

Στη δέσμη μέτρων της Επιτροπής του Ιουλίου 2019 για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες επισημάνθηκαν ορισμένες αδυναμίες στο πλαίσιο της ΕΕ που αφορά την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Παρά το γεγονός ότι ορισμένα από τα ζητήματα αυτά θα αντιμετωπιστούν με τη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο και την έναρξη ισχύος της πρόσφατης νομοθεσίας, άλλα προβλήματα παραμένουν άλυτα. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, ανταποκρινόμενα στην εν λόγω δέσμη μέτρων, κάλεσαν την Επιτροπή να διερευνήσει τα μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν για την επίτευξη πιο εναρμονισμένης δέσμης κανόνων, για καλύτερη εποπτεία, μεταξύ άλλων και σε επίπεδο ΕΕ, καθώς και για τη βελτίωση του συντονισμού μεταξύ των μονάδων χρηματοοικονομικών πληροφοριών. Το σημερινό σχέδιο δράσης αποτελεί την απάντηση της Επιτροπής σε αυτή την πρόσκληση και το πρώτο βήμα για την υλοποίηση της προτεραιότητας της Επιτροπής να παρουσιάσει ένα νέο, ολοκληρωμένο πλαίσιο για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Η νέα μεθοδολογία για τον εντοπισμό και τον μετριασμό των απειλών που συνιστούν οι στρατηγικές ανεπάρκειες τρίτων χωρών, όσον αφορά την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και την καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, για την ακεραιότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος της ΕΕ, η οποία εγκρίθηκε επίσης σήμερα, θα εξοπλίσει καλύτερα την ΕΕ για την αντιμετώπιση των εξωτερικών κινδύνων.