Μηχανές αναζητήσης και αθέμιτος ανταγωνισμός: Τι σημαίνει η συμφωνία Google-Κομισιόν

Η Google είναι μια εταιρεία που απασχόλησε, απασχολεί και θα συνεχίσει να απασχολεί τις Αρχές -δικαστικές, φορολογικές, προστασίας προσωπικών δεδομένων και άλλες- τόσο σε εθνικό όσο και σε κοινοτικό επίπεδο. Ο λόγος είναι σχετικά προφανής, καθώς πρόκειται για μια εταιρεία με πρόσβαση σε προσωπικά δεδομένα εκατοντάδων εκατομμυρίων χρηστών του διαδικτύου ανά τον κόσμο, καθώς και για μια εξαιρετικά κερδοφόρα επιχείρηση.

Η αυξανόμενη οικονομική αλλά και πολιτική ισχύς της έχει προκαλέσει ανησυχία τόσο στις ανταγωνίστριες εταιρείες όσο και στις αρμόδιες Αρχές, ενώ οι εξαιρετικά καινοτόμες μέθοδοι που παρουσιάζει στο ευρύ κοινό, δημιουργούν φανατικούς υποστηρικτές αλλά και ορκισμένους πολέμιους.

Πέρα όμως από τα πρόστιμα που κατά καιρούς επιβάλλονται στη Google από εθνικές αρχές, οι δραστηριότητες της απασχολούν έντονα και τις ευρωπαϊκές Αρχές που εποπτεύουν τη λειτουργία της αγοράς και του ανταγωνισμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ίσως πολλοί να μην το γνώριζαν, αλλά τα τελευταία τρία χρόνια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διενεργεί επίσημη έρευνα εναντίον της Google για «κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης» στην αγορά του διαδικτύου. Έπειτα από μία σειρά άκαρπων προτάσεων και προσπαθειών, φαίνεται πως οι δύο πλευρές κατέληξαν σε έναν πρώτο, πολύ σημαντικό, συμβιβασμό. Συγκεκριμένα, η Google κατέθεσε τις νέες προτάσεις της, με τις οποίες συμφωνεί να αλλάξει τον τρόπο που εμφανίζει τα αποτελέσματα στις αναζητήσεις στον ευρωπαϊκό χώρο, προς όφελος των ανταγωνιστών της.

Ο εν λόγω συμβιβασμός μπορεί να χαρακτηρισθεί ως εξαιρετικά ωφέλιμος για την Google, κυρίως, για δύο λόγους: Αφενός μεν, αποφεύγει την επιβολή εις βάρος της βαρύτερων προστίμων, ανερχόμενων σε ποσοστό έως και 10% των ετήσιων εσόδων της, δηλαδή στο ποσό των 5 δις δολαρίων κατά προσέγγιση, τα οποία θα της επιβάλλονταν σε ενδεχόμενη καταδίκη της στις σχετικές εκκρεμείς υποθέσεις αθέμιτου ανταγωνισμού (antitrust cases). Αφετέρου δε, διαφυλάττει το πλέον πολύτιμο περιουσιακό της αγαθό, και πιθανότατα ένα από τα πλέον πολύτιμα άυλα περιουσιακά αγαθά παγκοσμίως, τον αλγόριθμο των αποτελεσμάτων της, ο οποίος παραμένει μυστικός και άθικτος.

Ο Επίτροπος Ανταγωνισμού της ΕΕ, Joaquin Almunia, δήλωσε ότι κρίνει επαρκείς τις νέες προτάσεις της Google που υπεβλήθησαν για τη συμμόρφωση της εταιρείας με τις συστάσεις της Επιτροπής, τονίζοντας ότι επετεύχθη ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός. Παρά τις αρνητικές αντιδράσεις τόσο των αρχικών αντιδίκων στις εκκρεμείς περί αθεμίτου ανταγωνισμού προσφυγές όσο κι ενώσεων καταναλωτών, ο Επίτροπος Almunia δήλωσε αισιόδοξος για την επίτευξη τελικής συμφωνίας. Παρόλα αυτά, η τελική απόφαση της Κομισιόν αναμένεται να εκδοθεί τους επόμενους μήνες, καθώς οι προτάσεις του τεχνολογικού κολοσσού θα πρέπει πρώτα να αποσταλούν και στους αρχικούς προσφεύγοντες για να αξιολογηθούν.

Τι αλλάζει στις αναζητήσεις της Google

Σύμφωνα με τις τελευταίες προτάσεις, η Google δεσμεύεται να εμφανίζει αποτελέσματα από τουλάχιστον 3 ανταγωνιστές της με τρόπο παρόμοιο με αυτόν που προωθεί τις δικές της εξειδικευμένες υπηρεσίες, όπως το Google shopping ή τις αναζητήσεις για ξενοδοχεία. Παράλληλα, η Google θα τονίζει πλέον με επαρκή τρόπο τα αποτελέσματα που αφορούν δικές της υπηρεσίες προκειμένου να διαχωρίζονται από τα οργανικά αποτελέσματα.Οι ανταγωνιστές θα πληρώνουν στη Google ένα ποσό κάθε φορά που κάποιος κάνει κλικ σε ορισμένους τύπους αυτών των αποτελεσμάτων, ενώ η όλη διαδικασία θα επιβλέπεται από ανεξάρτητο παρατηρητή με έξοδα της ίδιας της Google.

Υπενθυμίζεται ότι αυτή τη στιγμή τα αποτελέσματα των ανταγωνιστών της Google δεν εμφανίζονται καθόλου στις εκειδικευμένες αναζητήσεις. Οι υπηρεσίες που προωθούνται από τη Google έχουν περίοπτη θέση στις αναζητήσεις, καθώς εμφανίζονται στις πρώτες θέσεις των αποτελεσμάτων. Τα λεγόμενα “sponsored ads” επιλέγονται με βάση τον ειδικό αλγόριθμο της Google και, στις περισσότερες περιπτώσεις, έπειτα από διαδικασία πλειστηριασμού. Η πρακτική αυτή αποφέρει τεράστια έσοδα στη δημοφιλέστερη μηχανή αναζήτησης, κατακρίνεται όμως από μεγάλη μερίδα ανταγωνιστών και καταναλωτών ως «κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης» που κατέχει η εταιρεία στην ηλεκτρονική αγορά.

Η αλλαγή στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων δεν είναι όμως η μοναδική παραχώρηση από μεριάς Google. Σύμφωνα με τη νέα πρόταση, ο αμερικανικός κολοσσός θα παρέχει τη δυνατότητα opt-out από τις εξειδικευμένες υπηρεσίες αναζήτησης στους παρόχους υλικού (content provider), χωρίς να επιβάλλει ποινές που θα επηρεάζουν την κατάταξή τους στα οργανικά αποτελέσματα αναζητήσεων. Παράλληλα, η Google δεσμεύτηκε να αποσύρει τις ρήτρες αποκλειστικότητας από τις συμφωνίες της με τους εκδότες, διευκολύνοντας έτσι τη διαδικασία για όποιον επιθυμεί να μεταφέρει την online καμπάνια του σε κάποια ανταγωνιστική προς τη Google εταιρεία.

Σημασία

Ο συγκεκριμένος συμβιβασμός έχει ιδιαίτερη σημασία για την ευρωπαϊκή ηλεκτρονική αγορά. Καταρχάς, αποτελεί ένα πολύ καλό παράδειγμα που αποδεικνύει ότι οι εξωδικαστικοί συμβιβασμοί μπορούν να είναι πιο επικερδείς, οικονομικά και χρονικά, από τις δαπανηρές και μακροχρόνιες δικαστικές διαμάχες.

Επιπλέον, εάν και εφόσον επιτευχθεί τελική συμφωνία μεταξύ της Επιτροπής και της Google, οι προβλέψεις για το νέο μοντέλο εμφάνισης των αποτελεσμάτων θα γίνουν δεσμευτικές και για τα 28 κράτη-μέλη της ΕΕ για τα επόμενα πέντε χρόνια. Πρόκειται λοιπόν για μια συμφωνία που αναμένεται να αλλάξει με άμεσο και παρεμβατικό τρόπο  τρέχουσα αντίληψη των χρηστών σχετικά με την παροχή υπηρεσιών μέσω διαδικτύου. Οι εκπρόσωποι της εταιρείας, με έδρα την Καλιφόρνια, προμηνύουν  καίριες μεταβολές στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η Google στην ευρωπαϊκή αγορά, στην οποία σημειωτέον κατέχει το 90% των αναζητήσεων στο διαδίκτυο, σε αντίθεση με το 70% που κατέχει αντίστοιχα στις ΗΠΑ.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί, ότι και η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου των Η.Π.Α. (FTC) είχε διεξαγάγει παλαιότερα έρευνα για τη Google αναφορικά με αντίστοιχες κατηγορίες, αποφασίζοντας όμως εν τέλει να μην προχωρήσει σε λήψη μέτρων εναντίον της. Η κίνηση αυτή ερμηνεύτηκε από πολλούς σαν διαφορετική προσέγγιση των ορίων της οικονομικής ελευθερίας, ενώ από κάποιους πιο καχύποπτους χαρακτηρίστηκε ως αποτέλεσμα της πολιτικής επιρροής του τεχνολογικού κολοσσού.

Αντιδράσεις

Ο συμβιβασμός μεταξύ της Επιτροπής και της Google δυσαρέστησε έντονα πολλές εταιρείες και ενώσεις καταναλωτών. Συγκεκριμένα, εκπρόσωποι ισχυρών lobbies του ηλεκτρονικού εμπορίου καταδίκασαν την απόφαση ως ιδιαίτερα συμφέρουσα για τη Google, ενώ ενώσεις καταναλωτών σε ΕΕ και ΗΠΑ δήλωσαν την απογοήτευσή τους για το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων.

Οι μομφές επικεντρώνονται στο ότι η συμφωνία διατηρεί τα αθέμιτα πλεονεκτήματα της Google εις βάρος τόσο των ανταγωνιστών της όσο και του καταναλωτικού κοινού, ενώ στο στόχαστρο βρίσκεται και ο Joaquin Almunia. Ο Ισπανός Επίτροπος, ο οποίος είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στην επίτευξη συμφωνίας, κατηγορείται ότι «βιάζεται να ανακοινώσει συμφωνίες χωρίς να έχει τη γνώμη όλων των μερών».  Το timing του συμβιβασμού δεν κρίνεται επίσης τυχαίο, καθώς η θητεία του λήγει το φθινόπωρο και οι κακές γλώσσες τον θέλουν να επιδιώκει την επίτευξη συμβιβασμού, πάση θυσία πριν το καλοκαίρι, για το λόγο αυτό. Την ίδια στιγμή πληθαίνουν τα ερωτήματα σχετικά με τις υποτιθέμενες μυστικές συναντήσεις του Επιτρόπου Almunia με τον πρόεδρο της Google Eric Schmidt, ενώ ζητήματα διαφάνειας και αποδτικότητας των μέτρων αυτών θέτει και η ευρωβουλευτής Amelia Andersotter, του κόμματος των Πειρατών της Σουηδίας.

Αυτό είναι ένα (ιδιαίτερα σημαντικό) από τα πολλά επεισόδια που θα δούμε φέτος μεταξύ Google και Κομισιόν. Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη ακόμη μία έρευνα αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας, με αντικείμενο αυτή τη φορά το λειτουργικό σύστημα Android, επίσης της Google. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε, ότι μέσα στο 2014 αναμένεται ο νέος Κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την προστασία Προσωπικών Δεδομένων, ο οποίος έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον όλων των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών και έχει ήδη χαρακτηριστεί ως ο δεύτερος πιο “παρασκηνιακός” στην ιστορία της Ένωσης.

Με πληροφορίες από nytimes.com, europa.eu και bgr.com