logo-print

Κρατικές ενισχύσεις: Βασικοί κανόνες για την ανάκτησή τους (Basic rules of the recovery of state aid)

Η διαδικασία που ακολουθείται σε περιπτώσεις υποχρέωσης ανάκτησης μιας παράνομης κρατικής ενίσχυσης

14/03/2017

03/12/2017

Η δημοσίευση της απόφασης με έντονο ελληνικό ενδιαφέρον για την «Ελληνικός Χρυσός» σε σχέση με την υποχρέωση ανάκτησης παράνομων κρατικών ενισχύσεων έφερε εκ νέου στο προσκήνιο τη διαδικασία που ακολουθείται σε περιπτώσεις υποχρέωσης ανάκτησης μιας παράνομης κρατικής ενίσχυσης. Μιας διαδικασίας σύνθετης, στην οποία αλληλεπιδρούν η εθνική και η ενωσιακή έννομη τάξη, με στόχο την άρση των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων που απέκτησε η παρανόμως ενισχυθείσα επιχείρηση.

Η ανάκτηση μιας παράνομης κρατικής ενίσχυσης λαμβάνει χώρα μέσω των κάτωθι νομικών βημάτων, των οποίων η επιμέρους ανάλυση κρύβει πολλές παγίδες για τις ωφεληθείσες επιχειρήσεις, τους ενδιαφερόμενους τρίτους (βλ. ανταγωνιστές), τις αρχές των κρατών-μελών καθώς και τον εφαρμοστή του δικαίου, ενώ η ανάλυση αυτών εκφεύγει από τους σκοπούς της παρούσας δημοσίευσης.

Η ανάκτηση ξεκινά επί της αρχής, όταν μετά από ενδελεχείς διαδικασίες ελέγχου της εκάστοτε περίπτωσης από τις ενωσιακές αρχές διαπιστώνεται η ύπαρξη κρατικής ενίσχυσης ασύμβατης με τους ενωσιακούς κανόνες δικαίου (βλ. ιδίως άρθρο 107 ΣΛΕΕ). Η απόφαση αυτή (απόφαση ανάκτησης) απευθύνεται στο κράτος μέλος, το οποίο μέσω των πράξεων ή παραλείψεών του ενίσχυσε μια επιχείρηση και το καλεί εντός συγκεκριμένης προθεσμίας να προβεί στις αναγκαίες νομικές ενέργειες προκειμένου να ανακτήσει το ποσό το οποίο κρίθηκε ότι παρανόμως χορηγήθηκε. Από τη στιγμή αυτή και μετά, το κράτος μέλος είναι το κατεξοχήν υπεύθυνο μέρος, το οποίο οφείλει να ανακτήσει βάσει της εθνικής του διαδικασίας την παρανόμως χορηγηθείσα ενίσχυση. Η όλη εθνική διαδικασία οφείλει να σέβεται τις διατάξεις και τις γενικές αρχές του ενωσιακού δικαίου με στόχο την επίτευξη της ανάκτησης και, κατ’επέκταση, την άρση του πλεονεκτήματος που απέκτησε η ωφεληθείσα επιχείρηση.

Στο ενδιάμεσο όλων αυτών των διαδικασιών εκδίδονται, πέραν της κεντρικής σημασίας για την εξέλιξη της ευρύτερης διαδικασίας απόφασης ανάκτησης (η οποία προσβάλλεται ενώπιον του ενωσιακού δικαστή), και εθνικές διοικητικές πράξεις των οποίων η νομιμότητα ελέγχεται, υπό ειδικές προϋποθέσεις, ενώπιον του εθνικού δικαστή. Στον τομέα της ανάκτησης των κρατικών ενισχύσεων, υφίσταται, κατά την άποψή μου, ένα ιδιάζον δικονομικό καθεστώς με έντονες πτυχές τόσο εθνικού όσο και ενωσιακού δικαίου.

Εάν το κράτος μέλος δεν εφαρμόσει την ενωσιακή απόφαση ανάκτησης, εφαρμογή έχει η ειδική διαδικασία επί παραβάσει που εφαρμόζεται στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων (άρθρο 108 παρ.2 ΣΛΕΕ), όπου και δύναται η Επιτροπή ή οποιοδήποτε άλλο ενδιαφερόμενο κράτος να προσφύγει απευθείας στο Δικαστήριο κατά παρέκκλιση των άρθρων 258 και 259 με σκοπό να πιέσει ακόμη περισσότερο το κράτος μέλος, το οποίο θα κινδυνεύει επιπλέον και με αυτοτελείς κυρώσεις.

Τα μοναδικά επιχειρήματα που σύμφωνα με τον Κανονισμό 659/1999 μπορούν να εμποδίσουν την ανάκτηση μιας παράνομης κρατικής ενίσχυσης είναι η προβλεπόμενη δεκαετής παραγραφή ή παραβίαση κάποιας εκ των γενικών αρχών του ενωσιακού δικαίου, των οποίων την ερμηνεία έχει αξιολογήσει σε πολλές υποθέσεις το Δικαστήριο της ΕΕ με αρκετά συσταλτικό τρόπο.

Το μέτρο απόδειξης στην πιθανολόγηση ΕΠολΔ 30
Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτελέσεως Ι - Γενικό Μέρος Γ έκδοση

ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ / ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ

send