Μεταρρυθμίσεις στον τομέα καταπολέμησης της απάτης στην ΕΕ για την περίοδο μετά το 2021

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Δεν αρκούν όσα προτείνει η ΕΕ για την καταπολέμηση της απάτης, σύμφωνα με δύο νέες γνώμες του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ).

Συγκεκριμένα, η αριθ. αριθ. 8/2018 του ΕΕΣ σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής για την τροποποίηση του κανονισμού 883/2013 της OLAF όσον αφορά τη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και την αποτελεσματικότητα των ερευνών της OLAF, η οποία δημοσιεύθηκε στις 22-11-2018, καταλήγει ότι οι αλλαγές που προτείνονται όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) δεν είναι αρκετές προκειμένου να ενισχυθεί σημαντικά η αποτελεσματικότητα των ερευνών της. Μολονότι, μάλιστα, η πρόταση αποτυπώνει επιτυχώς τις αρχές της συνεργασίας μεταξύ της OLAF και της μέλλουσας Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO), σύμφωνα με τους ελεγκτές, υπάρχουν ζητήματα που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τροχοπέδη για την αποτελεσματική συνεργασία. Το ΕΕΣ δημοσίευσε επίσης στις 22-11-2018 την γνώμη αριθ. 9/2018 του σχετικά με την πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση του προγράμματος της ΕΕ για την καταπολέμηση της απάτης.

Κύριοι στόχοι της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι να προσαρμόσει τις δράσεις της OLAF ενόψει της σύστασης της EPPO και να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα της Υπηρεσίας.

Η έγκαιρη δράση και η ανάκτηση κονδυλίων είναι μείζονες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η OLAF στο πλαίσιο των ερευνών της, όπως επισημαίνουν οι ελεγκτές. Χαιρετίζουν τον περιορισμένο αριθμό των στοχευμένων μέτρων που πραγματεύεται η πρόταση, περιλαμβανομένων της νέας εντολής της OLAF για την απάτη στον τομέα του ΦΠΑ, του παραδεκτού των αποδεικτικών στοιχείων που συγκεντρώνονται και της πρόσβασης σε τραπεζικές πληροφορίες. Ωστόσο, οι ελεγκτές προτείνουν να προβλέπεται η δυνατότητα άσκησης ελέγχου εκ μέρους του Δικαστηρίου επί των ερευνών της OLAF, προκειμένου να διασφαλίζεται η τήρηση των διαδικαστικών εγγυήσεων. Συνολικά, οι ελεγκτές προειδοποιούν ότι η πρόταση δεν προτείνει λύσεις σε ζητήματα που αφορούν την αποτελεσματικότητα των διοικητικών ερευνών της OLAF. Η Επιτροπή αναγνωρίζει και αυτή με τη σειρά της το εν λόγω πρόβλημα, αλλά επί του παρόντος δεν υπάρχει ούτε χρόνος για περαιτέρω μεταρρύθμιση της OLAF ούτε σαφής προσδιορισμός των ζητημάτων που πρέπει να εξετασθούν.

Όσον αφορά την OLAF και την EPPO, οι ελεγκτές επισημαίνουν ότι η πρόταση αποτυπώνει επιτυχώς τις αρχές που θα διέπουν τις μελλοντικές τους σχέσεις όσον αφορά τη στενή συνεργασία, την ανταλλαγή πληροφοριών, τη συμπληρωματικότητα και τη μη αλληλεπικάλυψη των εργασιών. Συναφώς, διαπίστωσαν ωστόσο και ορισμένες αδυναμίες. Παραδείγματος χάριν, η πρόταση δεν εξετάζει τον ρόλο της OLAF στο πλαίσιο της έρευνας αξιόποινων πράξεων εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ, όταν εμπλέκονται τόσο μετέχοντα στην EPPO κράτη μέλη όσο και μη.

Δεδομένων των περιορισμών της πρότασης, οι ελεγκτές τονίζουν την ανάγκη ανάληψης περαιτέρω δράσης. Βραχυπρόθεσμα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να επανεξετάσει τον ρόλο και τις αρμοδιότητες της OLAF όσον αφορά την καταπολέμηση της απάτης κατά την εκτέλεση δαπανών της ΕΕ. Προς τούτο, οι ελεγκτές συνιστούν να ανατεθεί στην OLAF ένας στρατηγικός και εποπτικός ρόλος όσον αφορά τις δράσεις για την καταπολέμηση της απάτης της ΕΕ. Μεσοπρόθεσμα, η Επιτροπή πρέπει να αξιολογήσει τη συνεργασία μεταξύ της OLAF και της EPPO και, όπου αυτό είναι σκόπιμο, να προτείνει περαιτέρω νομοθετικές ενέργειες για την ενίσχυση του αγώνα της ΕΕ κατά αξιόποινων πράξεων που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης

Παράλληλα, το ΕΕΣ δημοσίευσε επίσης γνώμη σχετικά με τα σχέδια για το επόμενο πρόγραμμα της ΕΕ για την καταπολέμηση της απάτης την περίοδο 2021-2027.

Το προτεινόμενο από την Επιτροπή πρόγραμμα για την καταπολέμηση της απάτης για την περίοδο 2021-2027 υποστηρίζει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ. Στα σχέδια περιλαμβάνονται η επιμόρφωση και συστήματα ΤΠ που χρησιμοποιούνται για την αναφορά εντοπιζόμενων παρατυπιών (με πρόθεση εξαπάτησης ή και όχι) που σχετίζονται με κονδύλια της ΕΕ. Οι ελεγκτές θέτουν υπό αμφισβήτηση την προστιθέμενη αξία του προγράμματος και επισημαίνουν τον κίνδυνο αλληλεπικάλυψης και την έλλειψη συνεργιών μεταξύ προγραμμάτων που χρηματοδοτούν παρόμοιες δράσεις, όπως το πρόγραμμα «Τελωνεία». Επίσης, θεωρούν ότι παρίσταται ανάγκη για περισσότερο εξειδικευμένους και μετρήσιμους στόχους, συνοδευόμενους από αρκούντως εμπεριστατωμένους δείκτες αξιολόγησης, καθώς και σαφέστεροι κανόνες επιλεξιμότητας και διευκρινίσεις σχετικά με τις συνεισφορές των κρατών μελών στο πλαίσιο της συγχρηματοδότησης.

Δήλωση    

«Η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των ερευνών της OLAF παραμένει για την ίδια μια πρόκληση», δήλωσε η Eva Lindström, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδια για τη γνώμη. «Η προτεινόμενη μεταρρύθμιση της OLAF, ως έχει, δεν μπορεί να εγγυηθεί την αποτελεσματική ενίσχυση της προστασίας των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ».

Ιστορικό

Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) συστάθηκε το 1999 δυνάμει απόφασης της Επιτροπής. Αποστολή της είναι, συγκεκριμένα, η διεξαγωγή διοικητικών ερευνών όσον αφορά περιπτώσεις απάτης, διαφθοράς και κάθε άλλης παράνομης δραστηριότητας εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ, καθώς και η παροχή συνδρομής στα κράτη μέλη για την καταπολέμηση της απάτης.

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) θα αρχίσει να λειτουργεί το 2020 ή το αργότερο μέχρι τις αρχές του 2021. Θα διαθέτει εξουσία διεξαγωγής ποινικών ερευνών και θα ασκεί δίωξη για εγκλήματα εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ. Η EPPO συστάθηκε βάσει του μοντέλου της ενισχυμένης συνεργασίας. Μέχρι στιγμής, σε αυτήν συμμετέχουν 22 κράτη μέλη.

Το προτεινόμενο πρόγραμμα για την καταπολέμηση της απάτης για την περίοδο 2021-2027 πρόκειται να συνεχίσει να εφαρμόζει εν πολλοίς τα προβλεπόμενα στο τρέχον πρόγραμμα Hercule III. Θα χρηματοδοτεί επίσης δύο βασικά συστήματα: το σύστημα πληροφοριών για την καταπολέμηση της απάτης (AFIS), το οποίο καλύπτει τις τελωνειακές εφαρμογές που διαχειρίζεται η Επιτροπή, και το σύστημα διαχείρισης παρατυπιών (IMS), το οποίο υποστηρίζει τα κράτη μέλη κατά την εκπλήρωση της υποχρέωσής τους να υποβάλλουν στοιχεία για εντοπιζόμενες παρατυπίες (με πρόθεση εξαπάτησης ή και όχι) που σχετίζονται με κονδύλια της ΕΕ. Ο προτεινόμενος συνολικός προϋπολογισμός για την υλοποίηση του προγράμματος ανέρχεται σε 180 εκατομμύρια ευρώ για το σύνολο της περιόδου

Υπενθυμίζεται ότι το ΕΕΣ συμβάλλει στη βελτίωση της δημοσιονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ δημοσιεύοντας γνώμες επί προτάσεων για νέα νομοθεσία με δημοσιονομικό αντίκτυπο ή για την τροποποίηση της ισχύουσας. Οι γνώμες αυτές χρησιμοποιούνται από τις νομοθετικές αρχές, ήτοι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, στο πλαίσιο των εργασιών τους.

Το πλήρες κείμενο της γνώμης αριθ. 8/2018 και της γνώμης αριθ. 9/2018 είναι διαθέσιμο στην αγγλική γλώσσα στον ιστότοπο του ΕΕΣ (eca.europa.eu)