«Κίτρινη κάρτα» στην ΕΕ για την καταπολέμηση της απάτης στο πλαίσιο των χρηματοδοτήσεων της πολιτικής συνοχής

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Τα κράτη μέλη πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους, ώστε να αντιμετωπίσουν την απάτη στο πλαίσιο των δαπανών της ΕΕ για τη συνοχή, σύμφωνα με νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ).

Συγκεκριμένα, η ειδική έκθεση αριθ. 06/2019 με τίτλο «Καταπολέμηση της απάτης στο πλαίσιο των δαπανών της ΕΕ για τη συνοχή: οι διαχειριστικές αρχές πρέπει να ενισχύσουν τον εντοπισμό, την αντιμετώπιση και τον συντονισμό», η οποία δημοσιεύθηκε στις 16-05-2019, καταλήγει ότι παρά τις βελτιώσεις που σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια, οι προσπάθειες των κρατών μελών της ΕΕ για την αντιμετώπιση της απάτης στο πλαίσιο των δαπανών για τη συνοχή είναι ανεπαρκείς. Σύμφωνα με τους ελεγκτές, οι εκτιμήσεις των κρατών μελών για την αποτελεσματικότητα των εθνικών μέτρων καταπολέμησης της απάτης είναι υπερβολικά αισιόδοξες. Πρέπει να ενισχυθούν σημαντικά ο εντοπισμός, η αντιμετώπιση και ο συντονισμός, με σκοπό την αποτελεσματική πρόληψη, τον εντοπισμό και την αποτροπή των περιπτώσεων απάτης

Μεταξύ του 2013 και του 2017, εντοπίστηκαν περισσότερες από 4.000 ενδεχομένως δόλιες παρατυπίες εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ, οι οποίες αντιστοιχούσαν σε ενωσιακή στήριξη σχεδόν 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το 72 % του ποσού αυτού αφορούσε την πολιτική συνοχής, συμπεριλαμβανομένων πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, του Ταμείου Συνοχής και του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείο. Τα κράτη μέλη της ΕΕ είναι κατεξοχήν αρμόδια για την καταπολέμηση της απάτης σε αυτούς τους τομείς.

Οι ελεγκτές αξιολόγησαν κατά πόσον οι διαχειριστικές αρχές και οι υπηρεσίες συντονισμού της καταπολέμησης της απάτης στα κράτη μέλη εκπληρώνουν με τον κατάλληλο τρόπο τις υποχρεώσεις τους σε κάθε στάδιο της διαδικασίας διαχείρισης της καταπολέμησης της απάτης, από την πρόληψη της απάτης, τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση των περιπτώσεων απάτης έως και την παρουσίαση στοιχείων σχετικά με την απάτη και την ανάκτηση των αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών. Για τον σκοπό αυτό, πραγματοποίησαν επισκέψεις σε επτά κράτη μέλη: Βουλγαρία, Γαλλία, Ουγγαρία, Ελλάδα, Λετονία, Ρουμανία και Ισπανία.

Όσον αφορά την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020, οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι οι διαχειριστικές αρχές βελτίωσαν την εκτίμηση του κινδύνου απάτης κατά τη χρήση της χρηματοδότησης του τομέα της συνοχής, καθώς και τα μέτρα τους για την πρόληψη της απάτης. Εντούτοις, ορισμένες από αυτές τις αναλύσεις δεν ήταν αρκούντως εμπεριστατωμένες, και τα κράτη μέλη δεν διαθέτουν κατά κανόνα συγκεκριμένη πολιτική για την καταπολέμηση της απάτης.

Οι ελεγκτές διαπίστωσαν επίσης ότι δεν σημειώθηκε σημαντική πρόοδος όσον αφορά τον προληπτικό εντοπισμό της απάτης. Επιπλέον, ο αντίκτυπος των μέτρων πρόληψης και εντοπισμού συχνά δεν παρακολουθείται ούτε αξιολογείται ικανοποιητικά.

Οι ελεγκτές διαπιστώνουν επίσης ότι τα κράτη μέλη δεν αντιμετώπισαν καταλλήλως όλες τις εντοπισθείσες περιπτώσεις απάτης στις δαπάνες της ΕΕ για τη συνοχή και ότι τα διορθωτικά μέτρα, όταν εφαρμόζονται, έχουν περιορισμένο αποτρεπτικό αποτέλεσμα. Επίσης, οι ρυθμίσεις αναφοράς στοιχείων δεν είναι ικανοποιητικές. Το γεγονός ότι δεν αναφέρονται όλες οι περιπτώσεις απάτης επηρεάζει την αξιοπιστία των ποσοστών εντοπισμού της απάτης που δημοσιεύει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Επιπλέον, οι περιπτώσεις που εγείρουν υπόνοιες απάτης δεν κοινοποιούνται συστηματικά στις αρμόδιες αρχές, και ο συντονισμός με άλλα όργανα καταπολέμησης της απάτης είναι ανεπαρκής.

Δεδομένου ότι τελούν υπό εξέταση οι νέοι κανόνες για τα ταμεία συνοχής για την περίοδο 2021-2027, οι ελεγκτές διατυπώνουν σειρά συστάσεων για την επίτευξη καλύτερων αποτελεσμάτων. Συγκεκριμένα, ζητούν από τα κράτη μέλη:

• να εγκρίνουν επίσημες στρατηγικές και πολιτικές για την καταπολέμηση της απάτης εις βάρος των κονδυλίων της ΕΕ,
• να ενισχύσουν την αξιοπιστία της διαδικασίας εκτίμησης του κινδύνου απάτης, με τη συμμετοχή εξωτερικών ενδιαφερόμενων παραγόντων,
• να βελτιώσουν τα μέτρα για τον εντοπισμό της απάτης, γενικεύοντας τη χρήση των εργαλείων ανάλυσης δεδομένων,

Οι ελεγκτές ζητούν επίσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή:

• να παρακολουθεί τους μηχανισμούς αντιμετώπισης της απάτης, ώστε να διασφαλίζει τη συνεπή εφαρμογή τους,
• να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να διευρύνουν τα καθήκοντα των υπηρεσιών συντονισμού της καταπολέμησης της απάτης.

Δήλωση

«Οι πόροι της πολιτικής συνοχής αντιστοιχούν στο ένα τρίτο του προϋπολογισμού της ΕΕ, αλλά σχεδόν στο 40 % του συνόλου των αναφερόμενων κρουσμάτων απάτης και σχεδόν στα τρίτα τέταρτα του συνολικού ποσού που αφορούν τα εν λόγω κρούσματα απάτης», δήλωσε ο Henri Grethen, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδιος για την έκθεση. «Εντούτοις τα κράτη μέλη καταλήγουν, γενικώς, στο συμπέρασμα ότι τα μέτρα που εφαρμόζουν για την καταπολέμηση της απάτης είναι επαρκή. Θεωρούμε το συμπέρασμα αυτό υπερβολικά αισιόδοξο.»

Ιστορικό

Οι διαχειριστικές αρχές στα κράτη μέλη είναι αρμόδιες για την πρόληψη, τον εντοπισμό και τη διόρθωση παρατυπιών (συμπεριλαμβανομένης της απάτης), καθώς και για την ανάκτηση αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών. Κάθε κράτος μέλος υποχρεούται επίσης να ορίσει μια υπηρεσία συντονισμού της καταπολέμησης της απάτης (AFCOS), για τη διευκόλυνση της αποτελεσματικής συνεργασίας και ανταλλαγής πληροφοριών.

Σύμφωνα με την έκθεση της Επιτροπής του 2017 για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ, οι παρατυπίες που αναφέρθηκαν από τα κράτη μέλη ως δόλιες αντιστοιχούν στο 0,4% των πόρων της ΕΕ που καταβλήθηκαν για την πολιτική συνοχής. Το εν λόγω ποσοστό εντοπισμού της απάτης παρουσιάζει μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ των κρατών μελών. Συνολικά, αναφέρονται πολύ περισσότερες περιπτώσεις απάτης (περιπτώσεις που εγείρουν υπόνοιες απάτης ή περιπτώσεις διαπιστωμένης απάτης) στον τομέα της πολιτικής συνοχής της ΕΕ σε σύγκριση με άλλους τομείς.

Οι διαπιστώσεις που διατυπώνονται στην έκθεση αυτή συμπληρώνουν εκείνες της ειδικής έκθεσης αριθ. 01/2019 με τίτλο «Καταπολέμηση της απάτης κατά την εκτέλεση των δαπανών της ΕΕ: ανάγκη λήψης μέτρων», η οποία δημοσιεύθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2019. Η εν λόγω έκθεση καλύπτει τη διαχείριση, από μέρους της Επιτροπής, του κινδύνου απάτης κατά την εκτέλεση των δαπανών της ΕΕ. Στις 29 Απριλίου 2019, η Επιτροπή ενέκρινε νέα στρατηγική για την καταπολέμηση της απάτης, στο πλαίσιο της οποίας λαμβάνονται υπόψη ορισμένες από τις συστάσεις που είχαν διατυπωθεί στην εν λόγω πρώτη έκθεση.

Υπενθυμίζεται ότι το ΕΕΣ παρουσιάζει τις ειδικές εκθέσεις του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ, καθώς και σε άλλους ενδιαφερομένους, όπως σε εθνικά κοινοβούλια, παράγοντες του ενδιαφερόμενου κλάδου και εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών. Στη συντριπτική πλειονότητά τους, οι συστάσεις που διατυπώνουν οι ελεγκτές στις εκθέσεις τους υλοποιούνται.

Το πλήρες κείμενο της έκθεσης είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΕΕΣ (eca.europa.eu)