Αυξάνονται οι οργανικές θέσεις εισαγγελικών λειτουργών - Αλλαγές που αφορούν στη λειτουργία των Δικαστηρίων (Νομοσχέδιο)

Μία σειρά διατάξων που αφορούν στη λειτουργία και στην αποτελεσματικότητα της Δικαιοσύνης περιλαμβάνει το νομοσχέδιο του Υπουργείο Δικαιοσύνης που βρίσκεται από εχθές στη Βουλή.

Ειδικότερα, οι διατάξεις αυτές αφορούν, μεταξύ άλλων, στο τεκμήριο αθωότητας, δημόσιες αναφορές στην ενοχή προσώπου και «βάρος απόδειξης» στην ποινική δίκη, στην αυτόφωρη διαδικασία για τα αδικήματα εξύβρισης, δυσφήμησης και συκοφαντικής δυσφήμησης, στην παροχή νομικής βοήθειας σε πολίτες χαμηλού εισοδήματος, αλλά και στην ισφορά επί των γραμματίων προκαταβολής εισφορών και ενσήμων των δικηγόρων.

Πέραν των διατάξεων αυτών, στο Κεφάλαιο Ε' του σχεδίου νόμου περιλαμβάνονται διατάξεις που αφορούν στο δικαστικό σώμα και παρουσιάζουν αυξημένο ενδιαφέρον.

Αυξάνονται οι οργανικές θέσεις εισαγγελικών λειτουργών

Με το άρθρο 23 του σχεδίου νόμου αυξάνονται οι οργανικές θέσεις των υπηρετούντων εισαγγελικών λειτουργών, προκειμένου να επιταχυνθεί η απονομή της ποινικής δικαιοσύνης και να καλυφθούν οι ανάγκες που θα προκύψουν από τον ορισμό ήδη υπηρετούντων εισαγγελικών λειτουργών και τη συνακόλουθη ανάληψη καθηκόντων σε προβλεπόμενες εξειδικευμένες θέσεις πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης, με συνέπεια την αποδυνάμωση των υπηρεσιών στις οποίες αυτοί ήδη υπηρετούν.

Σημειώνεται ότι, εκτός των θέσεων που αφορούν την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, με το άρθρο 5 του Ν.4571/2018, το οποίο τροποποίησε το άρθρο 3Α του ν. 3213/2003, προβλέπεται θέση πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης ενός (1) Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου ως μέλους στην Επιτροπή Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης, επιπλέον της ήδη προβλεπόμενης θέσης του Προέδρου της Αρχής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες.

Σύμφωνα με το προτεινόμενο άρθρο, οι οργανικές θέσεις των δικαστικών λειτουργών πολιτικής και ποινικής δικαιοσύνης αυξάνονται από 1 Φεβρουαρίου 2019 ως εξής: 

α) των αντεισαγγελέων του Αρείου Πάγου κατά δύο (2), οριζομένων αυτών σε είκοσι τέσσερις (24), 

β) των εισαγγελέων εφετών κατά δύο (2), οριζομένων αυτών σε πενήντα δύο (52), 

γ) των αντεισαγγελέων εφετών κατά δύο (2), οριζομένων αυτών σε εκατόν τριάντα εννέα (139), και 

δ) των εισαγγελέων πρωτοδικών κατά δύο (2), οριζομένων αυτών σε εκατόν σαράντα τέσσερις (144). 

Λειτουργία του Γραφείου Εισαγγελέα Οικονομικού Εγκλήματος και του Εισαγγελέα Εγκλημάτων Διαφθοράς

Περαιτέρω, με το άρθρο 24 προτείνονται ρυθμίσεις που αφορούν στην ενίσχυση της λειτουργίας του Γραφείου Εισαγγελέα Οικονομικού Εγκλήματος και του Εισαγγελέα Εγκλημάτων Διαφθοράς.

Συγκεκριμένα, με τις προτεινόμενες διατάξεις επιχειρείται να διευθετηθούν ορισμένα, σημαντικά από πρακτική άποψη, ζητήματα που αφορούν στην εύρυθμη λειτουργία του Γραφείου του Εισαγγελέα Οικονομικού Εγκλήματος και του Γραφείου Εμπειρογνωμόνων του Εισαγγελέα Εγκλημάτων Διαφθοράς.

Με την παρ. 1 του προτεινόμενου άρθρου 24 προτείνεται προσθήκη, με την οποία ορίζεται ότι οι αποσπάσεις δια των οποίων στελεχώνεται το ιδιαίτερο τμήμα επιστημονικής υποστήριξης του έργου του Εισαγγελέα Οικονομικού Εγκλήματος και των Εισαγγελέων που τον επικουρούν τελούνται κατά παρέκκλιση κάθε γενικής ή ειδικής διάταξης. Αντίστοιχη αντιμετώπιση ήδη υπάρχει για τις αντίστοιχες αποσπάσεις των στελεχών του Γραφείου Εμπειρογνωμόνων του Εισαγγελέα Εγκλημάτων Διαφθοράς.

Με την παρ. 2 προστίθεται μία ακόμη δυνατότητα για τον Εισαγγελέα Οικονομικού Εγκλήματος, τον αναπληρωτή του και τους εισαγγελικούς λειτουργούς που τον επικουρούν.

Σε περιπτώσεις που οι συγκεκριμένοι εισαγγελικοί λειτουργοί έχουν να αντιμετωπίσουν υποθέσεις, το αντικείμενο των οποίων απαιτεί ειδικές γνώσεις που δεν μπορούν να παρασχεθούν από το επιστημονικό προσωπικό του γραφείου του Εισαγγελέα Οικονομικού Εγκλήματος, τότε δύνανται να ζητήσουν από τον εποπτεύοντα Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου να ορίσει με πράξη του ειδικούς επιστήμονες για την υποβοήθηση του έργου της προανάκρισης ή της προκαταρκτικής εξέτασης. Ο ορισμός των ειδικών επιστημόνων γίνεται μεταξύ των προσώπων που υπηρετούν στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.

Οι διατάξεις των άρθρων 188 έως 193 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας εφαρμόζονται αναλόγως. Οι προστιθέμενες διατάξεις βρίσκονται σε αντιστοιχία με το δεύτερο και το τρίτο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 248 του κώδικα ποινικής δικονομίας, διατάξεις δηλαδή που δύνανται να εφαρμοστούν μόνο από τον ανακριτή και στο πλαίσιο της κύριας ανάκρισης.

Η παρ. 3 του προτεινόμενου άρθρου αφορά στο αυτοτελές Γραφείο Ειδικών Εμπειρογνωμόνων, το οποίο διευθύνεται από τον Εισαγγελέα Εγκλημάτων Διαφθοράς σύμφωνα με την παρ. 3Α του άρθρου 2 του ν. 4022/2011.

Με αυτήν διευκρινίζεται, προς άρση αμφισβητήσεων, ότι το ως άνω γραφείο δύναται να στελεχωθεί και με ένστολο προσωπικό που προέρχεται από την ελληνική αστυνομία.

Με την προτεινόμενη παρ. 4 προστίθενται εδάφια στην παρ. 3Α του άρθρου 2 του ν. 4022/2011. Σκοπός της προσθήκης είναι, εν όψει του πολύ δύσκολου έργου που έχουν να διεκπεραιώσουν τα επιστημονικά στελέχη, να υπάρχει η δυνατότητα αποζημίωσης των υπαλλήλων που υπηρετούν κατ' αποκλειστικότητα ως επιστημονικό προσωπικό του Γραφείου. Όσοι υπηρετούν με απόσπαση λαμβάνουν το σύνολο των αποδοχών και επιδομάτων της οργανικής τους θέσης, καθώς και τις προαναφερόμενες πρόσθετες αμοιβές και τις πραγματοποιούμενες υπερωρίες. Οι αποδοχές του αποσπασθέντος προσωπικού συνεχίζουν να καταβάλλονται από την υπηρεσία προέλευσής του, σε αντιστοιχία με τα ισχύοντα για το προσωπικό του Εισαγγελέα Οικονομικού Εγκλήματος.

Σύμφωνα με το προτεινόμενο άρθρο 24:

1. Στο πέμπτο εδάφιο της παρ. 9 του άρθρου 17Α του ν. 2523/1997 (Α' 179), μετά τις λέξεις «για διάρκεια δύο (2) ετών» προστίθενται οι λέξεις «κατά παρέκκλιση κάθε γενικής ή ειδικής διάταξης». 

2. Στο τέλος της παρ. 9 του άρθρου 17Α του ν. 2523/1997 προστίθενται εδάφια ως εξής: 

«Σε υποθέσεις, το αντικείμενο των οποίων απαιτεί ειδικές γνώσεις, που δεν μπορούν να παρασχεθούν από το προσωπικό του τμήματος της παρούσας παραγράφου, οι εισαγγελικοί λειτουργοί της παρ. 1 μπορούν να ζητήσουν από τον εποπτεύοντα Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου να ορίσει με πράξη του ειδικούς επιστήμονες για την υποβοήθηση του έργου της προανάκρισης ή της προκαταρκτικής εξέτασης. Ο ορισμός των ειδικών επιστημόνων γίνεται μεταξύ των προσώπων που υπηρετούν στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Οι διατάξεις των άρθρων 188 έως 193 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας εφαρμόζονται αναλόγως.» 

Εναρμόνιση των κανονισμών δικαστηρίων και εισαγγελιών

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του άρθρου 22, η εφαρμογή στην πράξη της αρχής του αυτοδιοίκητου των δικαστηρίων και των εισαγγελιών, η οποία ερείδεται στη συνταγματική αρχή της διακρίσεως των λειτουργιών, είχε επιτυχημένα αποτελέσματα, όσον αφορά στην αποδοτικότερη άσκηση της δικαιοσύνης.

Για τον λόγο αυτό, θεωρώντας ότι ο κανονισμός αποτελεί εσωτερικό ζήτημα των δικαστηρίων, διατηρούνται κατά βάση οι διατάξεις του προηγούμενου Οργανισμού, με ορισμένες διαφοροποιήσεις, οι οποίες ενισχύουν το αυτοδιοίκητο.

Στην παράγραφο 7 του άρθρου 17 ν. 1756/1988 (Κώδικας Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών) διατηρείται η υποχρέωση υποβολής των κανονισμών στις ολομέλειες των οικείων ανωτάτων δικαστηρίων, οι οποίες, ενόψει του θεσμικού τους ρόλου, είναι οι αρμόδιες να προβούν σε έλεγχο αυτών, κριθέντος ότι η εποπτεία από οιοδήποτε άλλο όργανο θίγει τον πυρήνα του αυτοδιοίκητου.

Με τη ρύθμιση αυτή διασφαλίζεται η εναρμόνιση των κανονισμών όλων των δικαστηρίων και εισαγγελιών με στόχο την ορθολογική και αποδοτική οργάνωση της δικαιοσύνης και με γνώμονα την αρχή της ισοδύναμης χρέωσης μεταξύ των δικαστηρίων και δικαστικών λειτουργών. Σε περίπτωση δε που, λαμβανομένων υπόψη των ιδιαιτέρων συνθηκών εκάστου δικαστηρίου και εισαγγελίας, δεν διασφαλίζονται οι ανωτέρω αρχές, οι ολομέλειες των οικείων ανωτάτων δικαστηρίων δύνανται να αναπέμψουν τον κανονισμό στο δικαστήριο ή στην εισαγγελία, στα οποία αφορά, προκειμένου να τον αναπροσαρμόσει.

Σύμφωνα με το προτεινόμενο άρθρο, η παρ. 7 του άρθρου 17 του ν. 1756/1988 (Α'35) αντικαθίσταται ως εξής:

«7. Οι κανονισμοί και οι τροποποιήσεις τους υποβάλλονται αμέσως στις οικείες ολομέλειες των ανώτατων δικαστηρίων, οι οποίες έχουν δικαίωμα αναπομπής αυτών, ως προς όλα τα σημεία και ειδικότερα ως προς τον αριθμό των δικασίμων και των υποθέσεων που προσδιορίζονται σε κάθε δικάσιμο. Οι κανονισμοί ισχύουν μόνο μετά την τελική έγκρισή τους από τις ολομέλειες των ανώτατων δικαστηρίων και, αφού διαβιβαστούν στον Υπουργό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.». 

Τροποποιείται η διαδικασία καταβολής εξόδων σχετικά με τις δίκες σε μεταβατικές έδρες

Το προτεινόμενο άρθρο 26 του σχεδίου νόμου αφορά στην κάλυψη δαπανών δικαστικών λειτουργών και γραμματέων για τις μεταβατικές έδρες των δικαστηρίων.

Ειδικότερα, με την προτεινόμενη διάταξη ρυθμίζεται η διαδικασία κάλυψης των δαπανών μετακίνησης των δικαστικών λειτουργών και των γραμματέων των δικαστηρίων για τις καθορισμένες συνεδριάσεις αυτών στις μεταβατικές τους έδρες. Συγκεκριμένα, η υφιστάμενη απολογιστική διαδικασία εκκαθάρισης των δαπανών αυτών από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων παρουσιάζει δυσλειτουργίες και μεγάλες καθυστερήσεις (ενίοτε και πέραν του έτους), ενώ, παράλληλα, επιβαρύνει προσωπικά και πολλές φορές δυσβάστακτα τους ανωτέρω μετακινούμενους για την άσκηση του υπηρεσιακού τους καθήκοντος.

Στο πλαίσιο αυτό, προτείνεται η ετήσια επιχορήγηση από το Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με τη μεταβίβαση των αντίστοιχων πιστώσεων στα δικαστήρια, μέσω της υφιστάμενης διαδικασίας επιχορήγησης των δικαστηρίων από το ΤΑΧΔΙΚ, καθόστον τα δικαστήρια, έχοτνας να εκκαθαρίσουν μικρότερο αριθμό δαπανών σε σχέση με το ανωτέρω Υπουργείο και γνωρίζοντας εκ των προτέρων τις συνεδριάσεις των μεταβατικών τους εδρών και τον απαιτούμενο αριθμό των μετακινούμενων προσώπων προσώπων, θα μπορούν να διευθετούν αποτελεσματικότερα και ταχύτερα τη συγκεκριμένη ανάγκη, με τις πιστώσεις που θα έχουν εγκαίρως στη διάθεσή τους και τηρώντας πάντα τους κανόνες του Δημοσίου Λογιστικού.

Για τον καλύτερο συντονισμό δε των σχετικών ενεργειών επιχορηγούνται μόνο οι μεγάλοι σχηματισμοί (κατά βάση τα Εφετεία), τα οποία θα μεριμνούν για τις σετικές ανάγκες όλης της περιφέρειάς τους.