Ρωσική προπαγάνδα μέσω τηλεοπτικών προγραμμάτων στις χώρες της Βαλτικής και δίκαιο ΕΕ για τα οπτικοακουστικά μέσα

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Στις δημοσιευθείσες την Πέμπτη, 28-02-2019, προτάσεις του ο γενικός εισαγγελέας ΔΕΕ Saugmandsgaard Øe προτείνει στο Δικαστήριο να αποφανθεί ότι η οδηγία «για τις υπηρεσίες των οπτικοακουστικών μέσων» (οδηγία 2010/13/ΕΕ για τον συντονισμό ορισμένων νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την παροχή υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων) δεν αποκλείει την υιοθέτηση ενός μέτρου από ένα κράτος μέλος που καθιστά υποχρεωτική την εκπομπή ή αναμετάδοση ενός αλλοδαπού τηλεοπτικού καναλιού μόνο μέσω συνδρομητικών πακέτων, με στόχο τον περιορισμό της διάδοσης πληροφοριών που υποκινούν το μίσος από το εν λόγω κανάλι στο κοινό του συγκεκριμένου Κράτους.

Επιπλέον, ο γεν. εισαγγελέας Saugmandsgaard Øe επισημαίνει ότι ένα τέτοιο μέτρο είναι επίσης συμβατό με την προβλεπόμενη στο άρθρο 56 ΣΛΕΕ ελεύθερη παροχή υπηρεσιών.

Ιστορικό της υπόθεσης

Η Baltic Media Alliance, εταιρία υπαγόμενη στο δίκαιο του Ηνωμένου Βασιλείου, εκπέμπει το σήμα του τηλεοπτικού καναλιού NTV Mir Lithuania, το οποίο κανάλι απευθύνεται αποκλειστικά στο λιθουανικό κοινό και προβάλλει προγράμματα κυρίως στη ρωσική γλώσσα. Στις 18 Μαΐου 2016, η λιθουανική επιτροπή για τη ραδιοφωνία και την τηλεόραση υιοθέτησε, δυνάμει της λιθουανικής νομοθεσίας, ένα μέτρο που υποχρέωνε τους παρόχους που διανέμουν στους Λιθουανούς καταναλωτές τηλεοπτικά κανάλια μέσω της καλωδιακής τηλεόρασης ή του Διαδικτύου, να εκπέμπουν το κανάλι NTV Mir Lithuania μόνο μέσω συνδρομητικών πακέτων, για μία περίοδο δώδεκα μηνών. Η απόφαση στηρίχθηκε στο γεγονός ότι ένα πρόγραμμα που εκπέμφθηκε στις 15 Απριλίου 2016 στο επίμαχο κανάλι περιείχε πληροφορίες που υποκινούσαν την επιθετικότητα και το μίσος προς τους πολίτες των κρατών της Βαλτικής για λόγους αναγόμενους στην εθνικότητά τους.

Προτάσεις γεν. εισαγγελέα ΔΕΕ

Με τις προτάσεις του, ο γενικός εισαγγελέας Henrik Saugmandsgaard Øe προτείνει ότι η οδηγία «για τις υπηρεσίες των οπτικοακουστικών μέσων», η οποία υποχρεώνει τα κράτη μέλη να εξασφαλίζουν την ελευθερία λήψεως και να μην περιορίζουν την αναμετάδοση στο έδαφός τους υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων που προέρχονται από άλλα κράτη μέλη για λόγους όπως η πρόκληση μίσους, δεν αποκλείει την υιοθέτηση ενός τέτοιου μέτρου από τη Δημοκρατία της Λιθουανίας.

Κατά τον γενικό εισαγγελέα, η εν λόγω οδηγία δεν εμποδίζει το κράτος μέλος λήψεως να ελέγχει, μέσω ορισμένων διατυπώσεων, τη διανομή των προερχόμενων από άλλα κράτη μέλη τηλεοπτικών εκπομπών. Έτσι, το κράτος μέλος λήψεως δύναται, για λόγους δημοσίου συμφέροντος, να απαιτήσει από τους παρόχους τηλεοπτικών καναλιών να οργανώσουν τις προσφορές τους κατά τέτοιον τρόπο ώστε ορισμένα κανάλια να είναι αποκλειστικώς διαθέσιμα μέσω συγκεκριμένων συνδρομητικών πακέτων. Τέτοια μέτρα δεν συνιστούν εμπόδιο στην αναμετάδοση ή στην καθαυτό λήψη των συγκεκριμένων καναλιών. Αυτά τα κανάλια μπορούν πάντα να εκπέμπονται, στο πλαίσιο αυτών των διατυπώσεων και οι καταναλωτές μπορούν επίσης να τα παρακολουθήσουν νομίμως, εφόσον έχουν εγγραφεί στο κατάλληλο συνδρομητικό πακέτο.   

Εξάλλου, ο γενικός εισαγγελέας υποστηρίζει ότι το μέτρο που υιοθέτησε η λιθουανική επιτροπή για τη ραδιοφωνία και την τηλεόραση εις βάρος του τηλεοπτικού καναλιού NTV Mir Lithuania είναι συμβατό με την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών, όπως αυτή κατοχυρώνεται στο άρθρο 56 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ).

Συγκεκριμένα, το επίμαχο μέτρο είναι δικαιολογημένο και συνάδει προς την αρχή της αναλογικότητας. Ως προς αυτό, ο γενικός εισαγγελέας υπογραμμίζει ότι η Δημοκρατία της Λιθουανίας νομίμως προσπάθησε, μέσω ενός ευλόγου μέτρου, να προστατεύσει τον λιθουανικό χώρο πληροφόρησης από την ρωσική προπαγάνδα, στο πλαίσιο του πολέμου πληροφοριών που υφίστανται οι χώρες της Βαλτικής.

Υπενθυμίζεται ότι οι προτάσεις του γενικού εισαγγελέα δεν δεσμεύουν το Δικαστήριο.

Έργο του γενικού εισαγγελέα είναι να προτείνει στο Δικαστήριο, με πλήρη ανεξαρτησία, νομική λύση για την υπόθεση που του έχει ανατεθεί. Η υπόθεση τελεί υπό διάσκεψη στο Δικαστήριο, ενώ η απόφαση θα εκδοθεί αργότερα.

Το πλήρες κείμενο των προτάσεων δημοσιεύεται στη γαλλική γλώσσα  στον ιστότοπο CURIA