Το Ευρ. Ελεγκτικό Συνέδριο εκφράζει ανησυχίες ως προς τη συμβολή της ΕΕ στη βιώσιμη ανάπτυξη

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

H αναφορά στοιχείων για τη βιωσιμότητα και τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ παραμένει ελλιπής, σύμφωνα με νέα επισκόπηση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ).

Συγκεκριμένα, η συνοπτική περιπτωσιολογική επισκόπηση του ΕΕΣ με τίτλο «Αναφορά στοιχείων για τη βιωσιμότητα: απολογισμός σε επίπεδο θεσμικών οργάνων και οργανισμών της ΕΕ», η οποία δημοσιεύθηκε στις 12-06-2019, καταλήγει ότι παρά τη δέσμευση της ΕΕ όσον αφορά τη βιωσιμότητα και τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν αναφέρει στοιχεία ούτε παρακολουθεί τον τρόπο με τον οποίο ο προϋπολογισμός και οι πολιτικές της ΕΕ συμβάλλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη και στην επίτευξη των ΣΒΑ. Σύμφωνα με τους ελεγκτές, δεν έχουν ακόμη τεθεί τα θεμέλια για την αναφορά ουσιαστικών στοιχείων για τη βιωσιμότητα. Ένας ακόμη λόγος για τον οποίο η Επιτροπή δεν έχει ακόμη ενσωματώσει τη βιωσιμότητα στο πλαίσιο αναφοράς στοιχείων για τις επιδόσεις είναι η απουσία μακροπρόθεσμης στρατηγικής για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία να καλύπτει το διάστημα έως το 2030. Μέχρι στιγμής, μόνο ένα θεσμικό όργανο και ένας οργανισμός της ΕΕ δημοσιεύουν έκθεση για τη βιωσιμότητα, ενώ άλλα όργανα και οργανισμοί αναφέρουν σχετικά στοιχεία κατά τρόπο αποσπασματικό.

Στο πλαίσιο της αναφοράς στοιχείων σχετικά με τις επιδόσεις –γνωστής επίσης και ως εταιρική κοινωνική ευθύνη ή μη χρηματοοικονομική πληροφόρηση– ένας οργανισμός δημοσιεύει πληροφορίες σχετικά με τον αντίκτυπό του στην οικονομία, στο περιβάλλον και στην κοινωνία. Μια έκθεση για τη βιωσιμότητα παρουσιάζει επίσης τις αξίες και το μοντέλο διακυβέρνησης και αναδεικνύει τη σχέση μεταξύ της στρατηγικής του οργανισμού και της δέσμευσής του για μια βιώσιμη παγκόσμια οικονομία.

Η ΕΕ έχει δεσμευθεί όσον αφορά τη βιωσιμότητα και την υλοποίηση των ΣΒΑ. Η νομοθεσία της ΕΕ υποχρεώνει μεγάλες εταιρείες να αναφέρουν στοιχεία για τη βιωσιμότητα και αυτές, στις σχετικές εκθέσεις τους, περιλαμβάνουν όλο και περισσότερο τους ΣΒΑ. Οι ελεγκτές εξέτασαν κατά πόσον η Επιτροπή αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση ως προς την αναφορά στοιχείων για τη βιώσιμη ανάπτυξη και αξιολόγησαν κατά πόσον έχουν τεθεί οι σχετικές προϋποθέσεις, όπως θα ήταν μια στρατηγική με συγκεκριμένες τιμές-στόχο επί των οποίων θα αναφέρονταν στοιχεία. Εξέτασαν επίσης αν τα άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ δημοσιεύουν εκθέσεις για τη βιωσιμότητα.

Προς το παρόν, η Eurostat παρουσιάζει ήδη τις στατιστικές τάσεις που διαμορφώνονται στην ΕΕ ως προς τους ΣΒΑ, αντλώντας εν πολλοίς τα στοιχεία της από πληροφορίες που της παρέχουν τα κράτη μέλη. Ωστόσο, η Επιτροπή δεν αναφέρει ακόμη στοιχεία σχετικά με τη συμβολή του προϋπολογισμού και των πολιτικών της ΕΕ στην Ατζέντα 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Εξαιρείται μόνο ο τομέας της εξωτερικής δράσης, όπου η Επιτροπή έχει αρχίσει να προσαρμόζει το σύστημά της για την αναφορά στοιχείων σχετικά με τις επιδόσεις με γνώμονα τη βιωσιμότητα.

Δεδομένης της κατάστασης αυτής, οι ελεγκτές επισημαίνουν ότι η ΕΕ εξακολουθεί να μην διαθέτει στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη για το διάστημα μέχρι το 2030, με την οποία να προσδιορίζονται οι ΣΒΑ που έχουν σημασία για την ΕΕ, καθώς και οι γενικοί στόχοι και οι επιμέρους τιμές-στόχος για τους οποίους θα πρέπει να αναφέρονται στοιχεία. Πρόσφατα, η Επιτροπή έκανε κάποια βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση δημοσιεύοντας ένα έγγραφο προβληματισμού στο οποίο σκιαγραφούνται διάφορα σενάρια για μια βιώσιμη Ευρώπη. Ωστόσο, το έγγραφο αυτό δεν περιλαμβάνει ανάλυση των ελλείψεων, ήτοι του τι άλλο χρειάζεται να κάνει η ΕΕ από την άποψη του προϋπολογισμού, των πολιτικών και της νομοθεσίας της, ούτε παρουσιάζει τη συμβολή των προγραμμάτων δαπανών της ΕΕ στην υλοποίηση των ΣΒΑ.

Μέχρι στιγμής, δύο ευρωπαϊκά όργανα –η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης– έχουν δημοσιεύσει εκθέσεις για τη βιωσιμότητα. Ως προς τα άλλα θεσμικά και λοιπά όργανα της ΕΕ, οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι αυτά παρέχουν πληροφορίες κυρίως σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η λειτουργία τους ως οργανισμών επηρεάζει τη βιωσιμότητα, όπως η από μέρους τους κατανάλωση χαρτιού ή νερού. Εντούτοις, δεν αναφέρουν στοιχεία για τον τρόπο ενσωμάτωσης της βιωσιμότητας στον σχεδιασμό και στη στρατηγική τους.

Η επισκόπηση θίγει επίσης ένα άλλο ζήτημα-πρόκληση, τον έλεγχο των εκθέσεων για τη βιωσιμότητα. Σύμφωνα με τους ελεγκτές, οι κίνδυνοι βιωσιμότητας είναι συχνά χρηματοοικονομικοί, εξ ου και η σημασία του συνυπολογισμού της βιωσιμότητας κατά τη λήψη αποφάσεων. Επιπλέον, η παροχή διασφάλισης ως προς τις εκθέσεις βιωσιμότητας από τρίτους μπορεί να ενισχύσει την αξιοπιστία τους και την εμπιστοσύνη των ενδιαφερόμενων μερών στις παρεχόμενες πληροφορίες, καθώς και να μειώσει τον κίνδυνο προβολής μιας ψευδούς οικολογικής ταυτότητας, ήτοι τη χρήση των εκθέσεων απλώς ως εργαλείων δημόσιων σχέσεων.

Τέσσερις είναι οι προκλήσεις που εντοπίζουν οι ελεγκτές:

• εκπόνηση ενωσιακής στρατηγικής για τη βιωσιμότητα και τους ΣΒΑ, η οποία θα καλύπτει το διάστημα μετά το 2020·
• ενσωμάτωση της βιωσιμότητας και των ΣΒΑ στον προϋπολογισμό της ΕΕ και στα σχέδια επιδόσεων·
• προώθηση της αναφοράς στοιχείων για τη βιωσιμότητα στα θεσμικά και λοιπά όργανα και στους οργανισμούς της ΕΕ·
• ενίσχυση της αξιοπιστίας μέσω ελέγχου.

Δήλωση    

«Οι πολίτες θέλουν και πρέπει να έχουν αξιόπιστες πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ συμβάλλει στη βιώσιμη ανάπτυξη σε τομείς όπως η κλιματική αλλαγή», δήλωσε η Eva Lindström, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδια για την επισκόπηση. «Δεδομένης της δέσμευσης της ΕΕ όσον αφορά τους ΣΒΑ, θα περιμέναμε από την Επιτροπή να είναι σε θέση να αναφέρει στοιχεία σχετικά με τα επιτυγχανόμενα αποτελέσματα».

Ιστορικό

Οι τρέχουσες υποχρεώσεις της ΕΕ δυνάμει της οδηγίας 2014/95/ΕΕ για την αναφορά στοιχείων σχετικά με τη βιωσιμότητα ισχύουν για τους μεγάλους φορείς δημόσιου συμφέροντος. Αφορούν περί τις 7.400 εισηγμένες εταιρείες, τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες και άλλες οντότητες που καθορίζονται από τα κράτη μέλη –πρόκειται συνήθως για μεγάλες εταιρείες που απασχολούν περισσότερους από 500 υπαλλήλους. Οι οργανισμοί μπορούν να δημοσιεύουν πληροφορίες υπό μορφή αυτοτελούς αναφοράς, στο πλαίσιο των χρηματοοικονομικών ή ετήσιων εκθέσεών τους, ή να τις παρουσιάζουν με άλλο τρόπο.

Υπενθυμίζεται ότι οι συνοπτικές περιπτωσιολογικές επισκοπήσεις παρουσιάζουν και τεκμηριώνουν τα πραγματικά περιστατικά που πλαισιώνουν ένα συγκεκριμένο ζήτημα, χωρίς ωστόσο να συνιστούν έλεγχο.

Το πλήρες κείμενο της επισκόπησης είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΕΕΣ (eca.europa.eu)

Τη Δευτέρα 17 Ιουνίου, οι ελεγκτές φιλοξενούν στις Βρυξέλλες το πρώτο φόρουμ υψηλού επιπέδου με θέμα την αναφορά στοιχείων για τη βιωσιμότητα. Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε τον ιστότοπο του ΕΕΣ.