Κορωνοϊός. Αντιδράσεις Διεθνών Οργανισμών

Η αντιμετώπιση της πανδημίας του COVID-19 θέτει σε πίεση τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Η απόλαυση σημαντικών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, όπως της ελευθερίας κίνησης συρρικνώνονται σημαντικά. Αλλά τίθενται σε διακινδύνευση πολλά άλλα δικαιώματα, όπως της παιδείας, ενώ αναβιώνουν σε παγκόσμια κλίμακα στίγμα, ρατσισμός, προβλήματα φτωχοποίησης.

Οι πιο σημαντικοί διεθνείς Οργανισμοί για την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αντέδρασαν στην παγκόσμια πρόκληση.

Το Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών εξέδωσε Οδηγίες για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα σε σχέση με τον κορωνοϊό.«Το COVID-19 είναι μια δοκιμασία των κοινωνιών, των κυβερνήσεων, των κοινοτήτων και των ατόμων. Είναι ώρα για αλληλεγγύη και συνεργασία για την αντιμετώπιση του ιού και για την άμβλυνση των επιπτώσεων, συχνά αθέλητων, των μέτρων που αποσκοπούν στην παύση της εξάπλωσης του COVID. 19.

Ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο το φάσμα, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών και κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων, θα είναι θεμελιώδους σημασίας για την επιτυχία της απόκρισης στη δημόσια υγεία.

Επίσης η πανδημία COVID-19 δημιουργεί ένα κύμα στιγματισμού, διακρίσεων, ρατσισμού και ξενοφοβίας σε βάρος ορισμένων εθνικών και εθνικών ομάδων. Πρέπει να συνεργαστούμε για να προωθήσουμε αυτή την τάση, συμπεριλαμβανομένης της αναφοράς αυτής της νόσου ως COVID-19, αντί να χρησιμοποιήσουμε μια γεωγραφική αναφορά.

Οι πολιτικοί ηγέτες και άλλες σημαντικές προσωπικότητες θα πρέπει να εκφράσουν έντονα θέση για το στίγμα και το ρατσισμό που έχει δημιουργήσει αυτή η κρίση και πρέπει σε κάθε περίπτωση να αποφευχθεί η τροφοδοσία της πυρκαγιάς από τέτοιες διακρίσεις.

Τα κράτη πρέπει να ενεργήσουν γρήγορα για να αντιμετωπίσουν τις ρητορείες που προκαλούν φόβο και να εξασφαλίσουν ότι οι απαντήσεις τους στο COVID-19 δεν καθιστούν ορισμένους πληθυσμούς πιο ευάλωτους στη βία και τις διακρίσεις.

Η διάδοση ακριβών, σαφών και τεκμηριωμένων πληροφοριών και εκστρατειών ευαισθητοποίησης αποτελούν τα αποτελεσματικότερα εργαλεία καταπολέμησης των διακρίσεων και της ξενοφοβίας, τα οποία τροφοδοτούνται από παραπληροφόρηση και φόβο.

Απαιτούνται πρόσθετες προσπάθειες για την παρακολούθηση των περιστατικών διακρίσεων και της ξενοφοβίας και η ανταπόκριση σε τυχόν περιστατικά πρέπει να είναι ταχεία και ευρέως γνωστή.

Όσον αφορά την προστασία της ιδιωτικής σφαίρας του απορρήτου, αναγνωρίζεται ότι «η παρακολούθηση της υγείας περιλαμβάνει μια σειρά εργαλείων που παρακολουθούν και παρακολουθούν τη συμπεριφορά και τις κινήσεις των ατόμων.

Η παρακολούθηση πρέπει να σχετίζεται και να χρησιμοποειται μόνο για ειδικούς σκοπούς για τη δημόσια υγεία και πρέπει να περιορίζεται τόσο στη διάρκεια όσο και στο πεδίο εφαρμογής, όπως απαιτείται στη συγκεκριμένη κατάσταση». (United Nations. Human Rights Office of the High Commissioner. COVID-19 Guidance).

Σύμφωνα με Fundamental Rights Implication (FRA, European Union Agency for Fundamental Rights) «Οι διακρίσεις, τα εγκλήματα μίσους και ο λόγος μίσους αποτελούν ήδη ένα πρόβλημα σε μεγάλες εκτάσεις της Ευρώπης, όπως δείχνει η έρευνα του FRA.

Από τη διάδοση της πανδημίας του Coronavirus σε ολόκληρη την Ευρώπη, υπάρχουν αναφορές των μέσων ενημέρωσης για διακρίσεις και εγκλήματα μίσους που απευθύνονται σε άτομα ασιατικής καταγωγής». (Fundamental rights implications: COVID-19 pandemi, 27.3.2020).

Επιπλέον, υπάρχουν αναφορές ότι η καραντίνα και η απομόνωση μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας.

Ακόμη και χωρίς την πανδημία, μία στις πέντε γυναίκες υπέστη ήδη βία από σύντριφό τους, σύμφωνα με προηγούμενη έρευνα FRA σχετικά με τη βία που βασίζεται στο φύλο.

Οι περιορισμοί κίνησης (lockdown) μπορεί να συρρικνώσουν τις διαδρομές διαφυγής των γυναικών και τα δίκτυα υποστήριξης, όπως οι ανοικτές γραμμές επικοινωνίας και τα καταφύγια. Η αντιμετώπιση της κρίσης θα απαιτήσει επίσης προσπάθειες αντιμετώπισης και υποστήριξης θυμάτων οικιακής βίας”. (FRA, ibid).

Η Dunja Mijatović, Επίτροπος του Συμβουλίου της Ευρώπης, διακηρύσσει, μεταξύ άλλων, τα εξής: "Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν σε εξαιρετικά δύσκολες στιγμές λόγω της ταχείας παγκόσμιας εξάπλωσης του κοροναϊού, COVID-19.

Όλες οι σκέψεις μου είναι στους ανθρώπους που έχουν μολυνθεί, τις οικογένειες και τους ανθρώπους που βρίσκονται κοντά τους και σε εκείνους που έχουν χάσει τα αγαπημένα τους πρόσωπα.

Η κατάσταση στην Ευρώπη αναπτύσσεται γρήγορα και οι κυβερνήσεις λαμβάνουν μια μεγάλη ποικιλία μέτρων για την προστασία του πληθυσμού.

Καλώ όλους -αρχές και πολίτες- να αναλάβουν το ρόλο τους και να υποστηρίξουν την αλληλεγγύη και την ενότητα ανταποκρινόμενοι στις επείγουσες προκλήσεις και τις ανησυχίες που όλοι μας συμμεριζόμαστε.

Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις καταπολεμούν την εξάπλωση της πανδημίας με ισχυρά μέτρα. Αυτό είναι απαραίτητο για να ανταποκριθούμε στην πρωτοφανή πρόκληση που αντιμετωπίζουμε.

Ταυτόχρονα, είναι σαφές ότι η απόλαυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων επηρεάζεται από την πανδημία και τα μέτρα που υιοθετήθηκαν για την αντιμετώπισή της.

Το δικαίωμα στην υγεία, το ευρύτερο φάσμα οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, καθώς και οι πολιτικές και ατομικές ελευθερίες, είναι όλες πολύ σημαντικές στο παρόν πλαίσιο…

Η διαφάνεια και η προσβασιμότητα είναι κεντρικά στοιχεία που επιτρέπουν την εμπιστοσύνη και τη συμμετοχή του κοινού στη διακυβέρνηση των σημερινών συνθηκών.

Ο κορωνοϊός, COVID-19, ενέχει σοβαρούς κινδύνους.

Αλλά με την ενότητα, την αποφασιστικότητα για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την αλληλεγγύη, θα την ξεπεράσουμε». STATEMENT. COE. Dunja Mijatović, Commissioner for Human Rights “We must respect human rights and stand united against the coronavirus pandemic (16.3.2020)”.

Η Διεθνής Αμνηστία τονίζει τα δικαιώματα στην υγεία, πρόσβαση σε ενημέρωση, δικαιώματα στην εργασία, τη δυσμενή επίπτωση σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, στο στίγμα και διακρίσεις.

Κατά την Δ.Α. «αυτές είναι εξαιρετικές στιγμές, αλλά είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι εξακολουθεί να ισχύει το δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πράγματι, θα μας βοηθήσει να το αντιμετωπίσουμε από κοινού». (Amnesty International. COVID-19: How human rights can help protect us. 20 March 2020).

Οι οικονομικές παράμετροι, επηρεάζουν καίρια την απόλαυση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών «η αυξανόμενη κρίση του COVID-19 απειλεί να πλήξει δυσανάλογα τις αναπτυσσόμενες χώρες, όχι μόνο ως μια κρίση για την υγεία βραχυπρόθεσμα, αλλά ως μια καταστροφική κοινωνική και οικονομική κρίση κατά τους επόμενους μήνες και τα επόμενα χρόνια.

Οι απώλειες εισοδήματος αναμένεται να ξεπεράσουν τα $ 220 δισεκατομμύρια στις αναπτυσσόμενες χώρες. Δεδομένου ότι το 55% του παγκόσμιου πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση στην κοινωνική προστασία, οι απώλειες αυτές θα έχουν σοβαρό αντίκτυπο στις κοινωνίες, επηρεάζοντας την εκπαίδευση, τα ανθρώπινα δικαιώματα και, στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, τη βασική επισιτιστική ασφάλεια και διατροφή.

Τα νοσοκομεία που δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους και τα ευάλωτα συστήματα υγείας είναι πιθανό να κλονιστούν. Αυτή η κατάσταση μπορεί να επιδεινωθεί περαιτέρω από την άνοδο των περιστατικών, καθώς το 75% των ανθρώπων στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες δεν έχουν πρόσβαση σε σαπούνι και νερό.

Επιπρόσθετες κοινωνικές συνθήκες, όπως ο φτωχός πολεοδομικός σχεδιασμός και η υπερπληθυσμός σε ορισμένες πόλεις, οι αδύναμες υπηρεσίες διάθεσης απορριμμάτων και ακόμη και η κυκλοφοριακή συμφόρηση που παρεμποδίζει την πρόσβαση σε εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, μπορούν όλα να λειτουργήσουν σωρευτικά».

Κατά τον Achim Steiner, Διαχειριστή του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNDP). "Αυτή η πανδημία είναι υγειονομική κρίση. Αλλά όχι μόνο υγειονομική. Για τις τεράστιες περιοχές του πλανήτη, η πανδημία θα αφήσει βαθιά, βαθιά σημάδια.
Χωρίς την υποστήριξη της διεθνούς κοινότητας, διακινδυνεύουμε μια τεράστια αναστροφή των κερδών που πραγματοποιήθηκαν τις τελευταίες δύο δεκαετίες και μια ολόκληρη γενιά έχασε, αν όχι στη ζωή, στη συνέχεια σε δικαιώματα, ευκαιρίες και αξιοπρέπεια». (United Nations Development Programme. COVID-19: Looming crisis in developing countries threatens to devastate economies and ramp up inequality, 30.3.2020).

Σύμφωνα με τη Διακήρυξη Redbioetics της UNESCO Λατινικής Αμερικής και Bιοηθικής της Καραϊβικής, 16.3.2020, που υπογράφεται από τη Maria Luisa Pfeiffer, Πρόεδρο, γίνεται κλήση για αλληλεγγύη και ενίσχυση των δεσμών των κοινωνιών. «Οι χειρονομίες αλληλεγγύης σημαίνει να παραμερίζουμε τις ατομικές συμπεριφορές, οι οποίες αποβλέπουν μόνο στο προσωπικό ή ομαδικό συμφέρον. Αυτές είναι στιγμές που αναδεικνύουν τις ηθικές και δεοντολογικές συμπεριφορές που μετασχηματίζουν τους ανθρώπους και τις κοινωνίες, βελτιώνοντάς τους, στο πλαίσιο της ενεργής συμμετοχής στα κοινά που προάγει τη συνεχή και πλήρη ισχύ της ισότητας και των δικαιωμάτων όλων και ενός εκάστου». (Declaración de la Redbioética UNESCO, 16.3.2020).

Οι Michell Bachelet, Ύπατη Αρμοστής των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών, και Filippo Grandi, Ύπατος Αρμοστής για τους Πρόσφυγες των ΗΕ παρέχουν μια πιο οικουμενική διάσταση, στην The Telegraph.

«Αν ποτέ χρειαζόταν να υπενθυμίσουμε ότι ζούμε σε έναν διασυνδεδεμένο κόσμο, ο νέος κοροναϊός έφερε στο σπίτι μας.

Καμία χώρα δεν μπορεί να το αντιμετωπίσει μόνη της και κανένα τμήμα των κοινωνιών μας δεν μπορεί να αγνοηθεί, εάν θέλουμε να ανταποκριθούμε αποτελεσματικά σε αυτήν την παγκόσμια πρόκληση.

Ο Covid-19 αποτελεί δοκιμασία όχι μόνο για τα συστήματα υγείας μας και των μηχανισμών αντιμετώπισης μολυσματικών ασθενειών, αλλά και της ικανότητάς μας να συνεργαζόμαστε ως κοινότητα εθνών μπροστά σε μια κοινή πρόκληση.

Αποτελεί δοκιμασία του βαθμού στον οποίο τα οφέλη των δεκαετιών κοινωνικής και οικονομικής προόδου έχουν φτάσει σε όσους ζουν στα περιθώρια των κοινωνιών μας, πιο μακριά από τους μοχλούς της εξουσίας.

Η αντίδρασή μας στην επιδημία αυτή πρέπει να συμπεριλάβει -και στην πραγματικότητα- να επικεντρωθεί σε εκείνους τους οποίους η κοινωνία συχνά παραμελεί ή υποβαθμίζει σε ένα μικρότερο καθεστώς. Διαφορετικά, θα αποτύχει.

Η υγεία κάθε ατόμου συνδέεται με την υγεία των περιθωριοποιημένων μελών της κοινότητας.

Η πρόληψη της εξάπλωσης αυτού του ιού απαιτεί εξάπλωση σε όλους και εξασφάλιση δίκαιης πρόσβασης στη θεραπεία.

Αυτό σημαίνει να ξεπεραστούν τα υπάρχοντα εμπόδια για προσιτή και προσβάσιμη υγειονομική περίθαλψη και να αντιμετωπιστεί η μακροχρόνια διαφοροποιημένη μεταχείριση που βασίζεται στο εισόδημα, το φύλο, τη γεωγραφία, τη φυλή και την εθνικότητα, τη θρησκεία ή την κοινωνική θέση.

Η υπέρβαση των συστηματικών προκαταλήψεων που παραβλέπουν τα δικαιώματα και τις ανάγκες των γυναικών και των κοριτσιών ή -για παράδειγμα- ο περιορισμός της πρόσβασης και της συμμετοχής μειονοτικών ομάδων, θα είναι καθοριστικής σημασίας για την αποτελεσματική πρόληψη και θεραπεία του Covid-19».

Και συνεχίζουν κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, στους ανθρώπους που ζουν σε ιδρύματα, μετανάστες, πρόσφυγες, ανθρώπους που ζουν σε παραγκουπόλεις, τους ανθρώπους που βρίσκονται σε πόλεμο και που έχουν δικαίωμα σε ασφάλεια και προστασία.

«Ο κορωναϊός επίσης αναμφισβήτητα θα δοκιμάσει τις αρχές, τις αξίες μας και την κοινή ανθρωπιά».

«Πέρα από αυτές τις πολύ άμεσες προκλήσεις, η πορεία του κοροναϊού θα δοκιμάσει αναμφισβήτητα τις αρχές μας, τις αξίες μας και την κοινή ανθρώπινη φύση.

Με την ταχεία διασπορά της σε όλο τον κόσμο, με αβεβαιότητα που περιβάλλει τον αριθμό των μολύνσεων και με εμβόλιο ακόμα που προβλέπεται σε πολλούς μήνες μακριά, ο ιός προκαλεί βαθιούς φόβους και ανησυχίες σε άτομα και κοινωνίες…

Όταν ο φόβος και η αβεβαιότητα χτυπούν, οι αποδιοπομπαίοι τράγοι δεν είναι ποτέ πολύ μακριά.

Έχουμε ήδη παρατηρήσει θυμό και εχθρότητα σε ορισμένους ανθρώπους ανατολικής ασιατικής καταγωγής…

Ο πανικός και οι διακρίσεις δεν επέλυσαν ποτέ μια κρίση. Οι πολιτικοί ηγέτες πρέπει να αναλάβουν ηγετικό ρόλο, να κερδίσουν εμπιστοσύνη μέσω διαφανών και έγκαιρων πληροφοριών, να συνεργαστούν για το κοινό καλό και να ενδυναμώσουν τους ανθρώπους να συμμετάσχουν στην προστασία της υγείας.

Οι φημολογίες, ο φόβος της μετακίνησης και η υστερία δεν θα παρεμποδίσουν μόνο την απόκριση, αλλά μπορεί να έχουν ευρύτερες επιπτώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη λειτουργία υπεύθυνων και δημοκρατικών θεσμών.

Καμία χώρα σήμερα δεν μπορεί να απομακρυνθεί από τον αντίκτυπο του κοροναϊού, τόσο με την κυριολεκτική έννοια όσο και -όπως οι φθίνουσες αγορές μετοχών και τα κλειστά σχολεία αποδεικνύουν- οικονομικά και κοινωνικά.

Μια διεθνής απάντηση που θα διασφαλίζει ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες είναι εξοπλισμένες για τη διάγνωση, τη θεραπεία και την πρόληψη αυτής της νόσου θα είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση της υγείας δισεκατομμυρίων ανθρώπων.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας παρέχει την τεχνογνωσία, την επιτήρηση, τα συστήματα, τη διερεύνηση περιστατικών, τον εντοπισμό επαφών και την ανάπτυξη εμβολίων και έρευνας». Michelle Bachelet, UN High Commissioner for Human Rights, Filippo Grandi, “The coronavirus outbreak is a test of our systems, values and humanity”, The Telegraph, 12.3.2020).

Είμαστε υποχρεωμένοι ως πολίτες να σεβόμαστε τον πολιτισμό μας, την ανθρωπιά μας, τις υπέρτατες πανανθρώπινες αξίες που δεν θα τις απεμπολήσουμε τώρα.

Τώρα που χρειάζεται γενική συναίνεση. Γενική συμμόρφωση στους κανόνες που η Πολιτεία θέτει.

Διεθνής συνεργασία για την αντιμετώπιση του κοινού εχθρού.

Της πανδημίας COVID-19.