Συνιστά μια ηλεκτρονική εφαρμογή που φέρνει σε επαφή πελάτες και οδηγούς ταξί υπηρεσία της κοινωνίας της πληροφορίας;

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Με τις δημοσιευθείσες στις 10-09-2020 προτάσεις του, ο πρώτος γενικός εισαγγελέας ΔΕΕ Maciej Szpunar προτείνει στο Δικαστήριο να αποφανθεί ότι μία υπηρεσία που φέρνει απευθείας σε επαφή, μέσω ηλεκτρονικής εφαρμογής, τους πελάτες ταξί με τους οδηγούς ταξί συνιστά υπηρεσία της κοινωνίας της πληροφορίας.

Σύμφωνα με τον γενικό εισαγγελέα Szpunar, μία τέτοια υπηρεσία δεν συνδέεται άρρηκτα με την υπηρεσία μεταφοράς με ταξί κατά τρόπον ώστε να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της υπηρεσίας μεταφοράς με ταξί.

Ο γενικός εισαγγελέας διευκρίνισε ότι η οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο δεν αντιτίθεται στην επιβολή σε πάροχο υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας καθεστώτος έγκρισης που ισχύει για παρόχους ισοδύναμων από οικονομικής απόψεως υπηρεσιών, οι οποίες δεν αποτελούν υπηρεσίες της κοινωνίας της πληροφορίας.

Ιστορικό της υπόθεσης

Η S.C. Star Taxi App SRL, εταιρία ρουμανικού δικαίου με έδρα το Βουκουρέστι, εκμεταλλεύεται εφαρμογή για έξυπνο τηλέφωνο η οποία φέρει την επωνυμία της και συνδέει απευθείας τους χρήστες υπηρεσιών ταξί με τους οδηγούς ταξί. Η εφαρμογή αυτή παρέχει τη δυνατότητα αναζήτησης βάσει της οποίας εμφανίζεται κατάλογος οδηγών ταξί που είναι διαθέσιμοι για την πραγματοποίηση μιας διαδρομής. Ο πελάτης είναι κατόπιν ελεύθερος να επιλέξει συγκεκριμένο οδηγό. Η εταιρία δεν διαβιβάζει τα αιτήματα στους οδηγούς ταξί και δεν καθορίζει το κόμιστρο, το οποίο καταβάλλεται απευθείας στον οδηγό στο τέλος της διαδρομής.

Στις 19 Δεκεμβρίου 2017, το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Βουκουρεστίου εξέδωσε την απόφαση 626/2017, με την οποία επεξέτεινε την υποχρέωση κατοχής άδειας για την άσκηση της καλούμενης δραστηριότητας «dispatching [διαχείρισης ταξί]» στους φορείς εκμετάλλευσης εφαρμογών πληροφορικής όπως η Star Taxi App. Στη Star Taxi App επιβλήθηκε πρόστιμο 4.500 RON (περίπου 929 ευρώ) λόγω παράβασης της εν λόγω κανονιστικής ρύθμισης.

Η Star Taxi App, θεωρώντας ότι η δραστηριότητά της αποτελεί υπηρεσία της κοινωνίας της πληροφορίας στην οποία έχει εφαρμογή η αρχή της μη αναγκαίας προηγούμενης άδειας κατά το άρθρο 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 2000/31/ΕΚ [οδηγία για ορισµένες νοµικές πτυχές των υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας, ιδίως του ηλεκτρονικού εµπορίου, στην εσωτερική αγορά («οδηγία για το ηλεκτρονικό εµπόριο»)], άσκησε ενδικοφανή προσφυγή με την οποία ζήτησε την ανάκληση της απόφασης 626/2017. Η αίτηση αυτή απορρίφθηκε για τον λόγο ότι η επίμαχη ρύθμιση, αφενός, είχε καταστεί αναγκαία λόγω της σημαντικής έκτασης της διαπιστωθείσας παράνομης χρήσης μέσων λήψης αιτημάτων τα οποία κατείχαν μη αδειοδοτημένες νομικές οντότητες και, αφετέρου, δεν προσέβαλε την ελευθερία παροχής υπηρεσιών με ηλεκτρονικά μέσα καθόσον ρυθμίζει υπηρεσία διαμεσολάβησης συνδεόμενη με τη δραστηριότητα μεταφοράς προσώπων με ταξί. Κατόπιν τούτου, η Star Taxi App άσκησε ενώπιον του Tribunalul București (πρωτοδικείου Βουκουρεστίου, Ρουμανία) προσφυγή με αίτημα την ακύρωση της απόφασης 626/2017.

Υπό τις συνθήκες αυτές, το Tribunalul București (πρωτοδικείο Βουκουρεστίου) αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να ρωτήσει το Δικαστήριο αν υπηρεσία η οποία φέρνει απευθείας σε επαφή, μέσω ηλεκτρονικής εφαρμογής, πελάτες ταξί με οδηγούς ταξί συνιστά υπηρεσία της κοινωνίας της πληροφορίας. Σε περίπτωση καταφατικής απάντησης, ζητεί από το Δικαστήριο να προβεί σε εκτίμηση της απόφασης 626/2017 υπό το πρίσμα των άρθρων 3 και 4 της οδηγίας 2000/31/ΕΚ, των άρθρων 9, 10 και 16 της οδηγίας 2006/123/ΕΚ [οδηγία σχετικά με τις υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά] καθώς και του άρθρου 56 ΣΛΕΕ.

Προτάσεις γεν. εισαγγελέα ΔΕΕ

Με τις δημοσιευθείσες προτάσεις του, ο γενικός εισαγγελέας Maciej Szpunar, καταρχάς, επισημαίνει ότι η υπηρεσία που προσφέρει η Star Taxi App εμπίπτει στον ορισμό της «υπηρεσίας της κοινωνίας των πληροφοριών» κατά την έννοια της οδηγίας του ηλεκτρονικού εμπορίου καθότι η υπηρεσία αυτή παρέχεται έναντι αμοιβής, εξ αποστάσεως, με ηλεκτρονικά μέσα και κατόπιν συγκεκριμένης παραγγελίας ενός αποδέκτη υπηρεσιών.

Εντούτοις, ο γενικός εισαγγελέας υπογραμμίζει ότι, σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου1, μια υπηρεσία μπορεί να μην εμπίπτει στην έννοια της «υπηρεσίας της κοινωνίας των πληροφοριών», ακόμη και αν η εν λόγω υπηρεσία εμφανίζει, τουλάχιστον όσον αφορά ένα μέρος των παροχών από τις οποίες αποτελείται, τα χαρακτηριστικά που περιλαμβάνονται στον ορισμό. Τούτο συμβαίνει ιδίως όταν η υπηρεσία που παρέχεται με ηλεκτρονικά μέσα συνδέεται άρρηκτα με άλλη παροχή που αποτελεί την κύρια παροχή και δεν παρέχεται με ηλεκτρονικά μέσα, όπως είναι η υπηρεσία μεταφοράς. Η άρρηκτη αυτή σχέση χαρακτηρίζεται, κατά το Δικαστήριο, από το ότι ο παρέχων την υπηρεσία η οποία παρέχεται με ηλεκτρονικά μέσα ελέγχει τις ουσιώδεις πτυχές της άλλης παροχής, περιλαμβανομένης της επιλογής των παρόχων της άλλης παροχής.

Στην περίπτωση υπηρεσίας όπως αυτή που παρέχεται από τη Star Taxi App, ο γενικός εισαγγελέας παρατηρεί ότι η Star Taxi App δεν χρειάζεται να προσλάβει τους οδηγούς ταξί και δεν ασκεί έλεγχο ούτε καθοριστική επιρροή επί των όρων της παροχής της υπηρεσίας μεταφοράς από τους οδηγούς ταξί. Σε αντίθεση με άλλες παρόμοιες υπηρεσίες, όπως αυτή της Uber, η υπηρεσία την οποία παρέχει η Star Taxi App προστίθεται σε μια ήδη υπάρχουσα και οργανωμένη υπηρεσία μεταφοράς με ταξί. Ο ρόλος της Star Taxi App περιορίζεται στον ρόλο ενός εξωτερικού παρόχου μιας παρεπόμενης υπηρεσίας, η οποία είναι χρήσιμη αλλά όχι απαραίτητη για την αποτελεσματικότητα της κύριας υπηρεσίας που συνίσταται στη μεταφορά.

Στη συνέχεια, ο γενικός εισαγγελέας εξετάζει την απόφαση 626/2017 υπό το πρίσμα των προαναφερθεισών διατάξεων2 του δικαίου της Ένωσης.

Η οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο απαγορεύει στα κράτη μέλη να υπάγαγουν την ανάληψη και την άσκηση δραστηριότητας φορέα παροχής υπηρεσίας της κοινωνίας της πληροφορίας σε καθεστώς προηγούμενης παροχής άδειας ή σε οποιαδήποτε άλλη προϋπόθεση ισοδυνάμου αποτελέσματος. Ωστόσο, ο γενικός εισαγγελέας τονίζει ότι η απαγόρευση δεν εφαρμόζεται στα καθεστώτα έγκρισης που δεν αφορούν ειδικά και αποκλειστικά τις υπηρεσίες της κοινωνίας της πληροφορίας, όπως συμβαίνει στην υπόθεση εν προκειμένω.

Ωστόσο, η διαπίστωση αυτή εξαρτάται από την προϋπόθεση ότι οι μη παρεχόμενες με ηλεκτρονικά μέσα υπηρεσίες που καλύπτονται από το υφιστάμενο καθεστώς έγκρισης και οι υπηρεσίες της κοινωνίας της πληροφορίας στις οποίες επεκτείνεται το καθεστώς αυτό είναι πράγματι ισοδύναμες από οικονομικής απόψεως.

Τα άρθρα 9 και 10 της οδηγίας 2006/123/ΕΚ παρέχουν, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, στα κράτη μέλη την ευχέρεια να εξαρτούν την πρόσβαση σε δραστηριότητα παροχής υπηρεσιών από συστήματα χορήγησης άδειας. Οι προϋποθέσεις αυτές είναι οι ακόλουθες: το σύστημα δεν εισάγει διακρίσεις, δικαιολογείται από επιτακτικό λόγο δημοσίου συμφέροντος και ο επιδιωκόμενος στόχος δεν μπορεί να επιτευχθεί με λιγότερο περιοριστικά μέτρα. Συναφώς, ο γενικός εισαγγελέας υποστηρίζει ότι στο αιτούν δικαστήριο εναπόκειται να εξακριβώσει αν υφίστανται επιτακτικοί λόγοι δημοσίου συμφέροντος που να δικαιολογούν το σύστημα χορήγησης άδειας για την άσκηση δραστηριοτήτων διαχείρισης ταξί.

Εντούτοις, ο γενικός εισαγγελέας φρονεί ότι ένα σύστημα χορήγησης άδειας δεν στηρίζεται σε κριτήρια που δικαιολογούνται από επιτακτικό λόγο δημοσίου συμφέροντος, όταν η χορήγηση της άδειας εξαρτάται από απαιτήσεις που είναι, από τεχνολογικής απόψεως, ακατάλληλες για την υπηρεσία που προτίθεται να παράσχει ο αιτών.

Εκ των ανωτέρω, ο γενικός εισαγγελέας καταληγει, πρώτον, ότι συνιστά υπηρεσία της κοινωνίας της πληροφορίας υπηρεσία που φέρνει απευθείας σε επαφή, μέσω ηλεκτρονικής εφαρμογής, πελάτες ταξί και οδηγούς ταξί όταν η υπηρεσία αυτή δεν συνδέεται άρρηκτα με την υπηρεσία μεταφοράς με ταξί κατά τρόπον ώστε να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της εν λόγω υπηρεσίας.

Ο γενικός εισαγγελέας, δεύτερον, αποφαίνεται ότι η οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο [οδηγία 2001/31/ΕΚ] δεν αντιτίθεται στην επιβολή σε πάροχο υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας καθεστώτος έγκρισης που ισχύει για παρόχους ισοδύναμων από οικονομικής απόψεως υπηρεσιών, οι οποίες δεν αποτελούν υπηρεσίες της κοινωνίας της πληροφορίας.

Τέλος, ο γενικός εισαγγελέας συμπεραίνει ότι η οδηγία 2006/123/ΕΚ αντιτίθεται στην εφαρμογή ενός τέτοιου συστήματος χορήγησης άδειας, εκτός αν το σύστημα αυτό συμμορφώνεται με τα κριτήρια που θεσπίζουν τα άρθρα 9 και 10 της εν λόγω οδηγίας, πράγμα το οποίο εναπόκειται στο αιτούν δικαστήριο να εξακριβώσει.

Γίνεται υπόμνηση ότι η διαδικασία εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως παρέχει στα δικαστήρια των κρατών μελών τη δυνατότητα να υποβάλουν στο Δικαστήριο, στο πλαίσιο της ένδικης διαφοράς της οποίας έχουν επιληφθεί, ερώτημα σχετικό με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ή με το κύρος πράξεως οργάνου της Ένωσης. Το Δικαστήριο δεν αποφαίνεται επί της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να επιλύσει τη διαφορά αυτή, λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση του Δικαστηρίου. Η απόφαση αυτή δεσμεύει, ομοίως, άλλα εθνικά δικαστήρια ενώπιον των οποίων ανακύπτει παρόμοιο ζήτημα.

Υπενθυμίζεται ακόμα ότι η προσφυγή ακύρωσης αποσκοπεί στην ακύρωση πράξεων των οργάνων της Ένωσης που αντιβαίνουν στο δίκαιο της Ένωσης. Υπό ορισμένες προϋποθέσεις, τα κράτη μέλη, τα όργανα της Ένωσης και οι ιδιώτες μπορούν να ασκήσουν προσφυγή ακύρωσης ενώπιον του Δικαστηρίου ή του Γενικού Δικαστηρίου. Αν η προσφυγή είναι βάσιμη, η πράξη ακυρώνεται. Το καθού όργανο της Ένωσης οφείλει να καλύψει το ενδεχόμενο κενό δικαίου που δημιουργεί η ακύρωση της πράξης.

Το πλήρες κείμενο των προτάσεων είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο CURIA

• 1. Απόφαση της 20ής Δεκεμβρίου 2017, Asociación Profesional Elite Taxi, C‑434/15 ( σκέψεις 38 έως 42).
• 2. Βλ. ανωτέρω, ιστορικό της υπόθεσης.