Προσωπικά δεδομένα και εκπροσώπηση πολιτών από δικηγόρους και τρίτους κατά τη διεκπεραίωση αιτημάτων τους σε διοικητικές αρχές

Με γνωμοδότησή του το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους απάντησε σε ερωτήματα αναφορικά με την εκπροσώπηση πολιτών από δικηγόρους και τρίτους κατά τη διεκπεραίωση αιτημάτων τους στον Οργανισμό Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ).

Συγκεκριμένα, το ερώτημα αφορούσε στο εάν:

Α) Σε περίπτωση που ιδιώτης προσκομίζει και επικαλείται έγγραφη εξουσιοδότηση ή συμβολαιογραφικό έγγραφο για την εκπροσώπηση πολίτη

1. Μπορεί να υποβάλλει νόμιμα υπεύθυνη δήλωση για λογαριασμό του εκπροσωπούμενου,

2. Ποια δύναται να είναι η χρονική απόκλιση της ημερομηνίας χορήγησης της ειδικής εντολής και της ημερομηνίας επίκλησης της πληρεξουσιότητας,

3. Μπορεί ο ιδιώτης να παραλάβει την πράξη ή εν γένει απάντηση στο υποβληθέν αίτημα, η οποία δύναται να περιέχει και ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα,

Β) Αν δύνανται να χορηγηθούν σε πληρεξούσιο δικηγόρο διαπιστωτικές πράξεις ή έγγραφα που περιέχουν γνωστοποίηση προσωπικών δεδομένων τα οποία διαχειρίζεται ο ΟΠΕΚΑ.

Διαβάστε επίσης: Προσωπικά δεδομένα και TAXIS: Άρνηση ικανοποίησης δικαιώματος πρόσβασης (ΣτΕ 681/2020)

Σύμφωνα με τη γνωμοδότηση του ΝΣΚ, από την ερμηνεία και εφαρμογή των σχετικών διατάξεων, συνάγονται τα ακόλουθα:

Α. 1) Το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους ερμηνεύοντας τις προεκτεθείσες διατάξεις του ν. 1599/1986 με τη με αριθμ. 563/2005 γνωμοδότηση της Ολομέλειάς του δέχθηκε ότι υπεύθυνες δηλώσεις μπορούν να υπογράφουν και τρίτα πρόσωπα εκτός του ενδιαφερομένου, είτε στα πλαίσια εντολής για τον χειρισμό και διεκπεραίωση κάποιας υπόθεσης, αστικής ή άλλης φύσης, για την οποία δίνεται η σχετική πληρεξουσιότητα και στο βαθμό βέβαια που κάτι τέτοιο επιβάλλεται ή κρίνεται αναγκαίο, είτε, ως απολύτως ειδική και συγκεκριμένη εντολή για υπογραφή υπεύθυνης δήλωσης, ανεξάρτητα και χωρίς σύνδεση προς οποιαδήποτε υπόθεση, οπότε στο πληρεξούσιο έγγραφο καθορίζεται με ακρίβεια το περιεχόμενό της. Εξάλλου, το ποιος θα φέρει την ποινική ευθύνη της παρ. 6 του άρθρου 22 του ν. 1599/1986 είναι θέμα πραγματικό, εξαρτώμενο από το αν ο πληρεξούσιος ενήργησε στα πλαίσια της δοθείσας εντολής ή καθ' υπέρβαση αυτής.

Κατ' ακολουθία, πρόσωπα εφοδιασμένα με πληρεξούσιο ειδικό για τη διεκπεραίωση μιας υπόθεσης και στα πλαίσια αυτής μπορούν να συμπληρώνουν και να υπογράφουν για λογαριασμό τρίτων υπεύθυνες δηλώσεις του άρθρου 8 του ν. 1599/1986. Τέτοιες δηλώσεις επίσης, πολύ περισσότερο, μπορούν να υπογράφουν και πρόσωπα που χωρίς να συνδέονται ή να έχουν σχέση με τον χειρισμό οποιασδήποτε υπόθεσης, εξουσιοδοτούνται ειδικά για τον σκοπό αυτό και στο σχετικό (ειδικό) πληρεξούσιο αναγράφεται επακριβώς το περιεχόμενο των δηλώσεων που πρόκειται να υπογράψουν.

2) Τα θέματα αντιπροσώπευσης και πληρεξουσιότητας ρυθμίζονται από τις διατάξεις των άρθρων 211 κ.επ. Α.Κ.

Πληρεξουσιότητα είναι η εξουσία αντιπροσώπευσης που παρέχεται με δικαιοπραξία (216 ΑΚ) οι δε πράξεις για τις οποίες παρέχεται η δυνατότητα να εκτελεσθούν από τον αντιπρόσωπο προσδιορίζονται στο ίδιο το πληρεξούσιο έγγραφο.

Τα πληρεξούσια έγγραφα διακρίνονται σε γενικά και ειδικά. Με το γενικό πληρεξούσιο παρέχεται στον αντιπρόσωπο ευρεία δυνατότητα δράσης. Με το ειδικό πληρεξούσιο έγγραφο η εξουσία του αντιπροσώπου περιορίζεται σε συγκεκριμένες πράξεις , οι οποίες καθορίζονται ρητά.

Η πληρεξουσιότητα παύει για λόγους γενικούς, όπως η πλήρωση προθεσμίας ή γεγονότος (υπό την μορφή όρου), επίσης για τους λόγους που προβλέπονται στον Α.Κ., όπως ανάκληση, θάνατος ή δικαιοπρακτική ανικανότητα, αυτού που έδωσε ή έλαβε την πληρεξουσιότητα (Α.Κ. 218, 223).

Η πληρεξουσιότητα επίσης παύει από τη στιγμή που περατώθηκε η έννομη σχέση στην οποία στηρίζεται και για την οποία δόθηκε.

Η εξουσιοδότηση δεν ρυθμίζεται άμεσα στον νόμο, συγγενεύει με την πληρεξουσιότητα, οι διατάξεις της οποίας μπορούν να εφαρμοσθούν κατ' αναλογία, όποτε αυτό κρίνεται αναγκαίο. Η διάρκεια ισχύος της εξαρτάται από το είδος της έννομης σχέσης για την οποία έχει δοθεί. Η εξουσιοδότηση που χορηγήθηκε για τη διεκπεραίωση συγκεκριμένης υπόθεσης ισχύει μέχρι την περάτωση αυτής, ενώ θεωρείται ότι ισχύει και για τις επιμέρους ενέργειες υπό την προϋπόθεση ότι αυτές περιγράφονται επαρκώς στο σώμα της εξουσιοδότησης (βλ. εγκύκλιο ΙΚΑ ΕΤΑΜ-7/2005).

3) Το πρόσωπο στο οποίο αφορούν τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα (υποκείμενο δεδομένων) έχει δικαίωμα πρόσβασης στα δεδομένα που συλλέγονται και υπόκεινται σε επεξεργασία π.χ. ο ασθενής έχει δικαίωμα πρόσβασης στα ιατρικά αρχεία, καθώς και λήψης αντιγράφων του φακέλου του. Το δικαίωμα πρόσβασης, ως προελέχθη, μπορεί να ασκείται είτε από τον ίδιο τον ενδιαφερόμενο, ως υποκείμενο των δεδομένων, είτε από τον νόμιμο αντιπρόσωπο του (γονέα, δικαστικό συμπαραστάτη), είτε από νομίμως εξουσιοδοτημένο πρόσωπο του υποκειμένου, στο οποίο έχει δοθεί η συναίνεσή του.

Β. Αναφορικά με την εκπροσώπηση των πολιτών στις Διοικητικές Αρχές από Δικηγόρους, με τη με αριθμό 21/2018 γνωμοδότηση της Ολομέλειας Ν.Σ.Κ. έγινε δεκτό ότι για τη νομιμοποίηση του Δικηγόρου αρκεί, είτε η υπογραφή με σφραγίδα του Δικηγόρου επί των αιτήσεων ή των διοικητικών προσφυγών που συντάσσονται και κατατίθενται αρμοδίως για λογαριασμό του εντολέα του και υπό την ιδιότητα του πληρεξουσίου του τελευταίου είτε, σε περίπτωση προσωπικής επαφής με τις ως άνω αρχές, για την παρακολούθηση διοικητικής υποθέσεως ή τη χορήγηση εγγράφων, πράξεων κλπ, η επίδειξη της δικηγορικής ταυτότητάς του (από την οποία προκύπτουν το ονοματεπώνυμο και ο αριθμός μητρώου του δικηγορικού συλλόγου στον οποίο ανήκει), καθώς και η προφορική ή γραπτή δήλωσή του ότι είναι πληρεξούσιος του συγκεκριμένου εντολέα που αφορά η υπόθεση.

Στις περιπτώσεις στις οποίες ο νομοθέτης θέλησε την επιβολή τύπου για την απόδειξη της πληρεξουσιότητας του δικηγόρου εκ μέρους εντολέα του το όρισε ρητά και για το λόγο αυτό, εφόσον οι οικείες διατάξεις δεν επιβάλλουν τύπο για την παροχή πληρεξουσιότητας από τους εντολείς των δικηγόρων, ισχύει ο γενικός κανόνας περί του ατύπου της παροχής πληρεξουσιότητας από τους εντολείς τους.

Δείτε αναλυτικά τη γνωμοδότηση.