Ημέρες Limit Up στις Οικογενειακές Συγκρούσεις

Το lockdown ευνοεί τις συγκρούσεις. Λειτουργεί ως λίπασμα και φέρνει στην επιφάνεια οποιαδήποτε υποβόσκουσα  σύγκρουση στην οικογένεια. Από μόνη της η σύγκρουση – διαφωνία, δεν μπορεί να είναι ούτε αρνητική , ούτε θετική. Το τι πρόσημο θα λάβει, θα εξαρτηθεί από  το πώς θα επιλέξουμε (και αν επιλέξουμε) να την διαχειριστούμε.

Αρχικά χρήσιμο είναι να κατανοήσουμε ότι η σύγκρουση είναι μέρος της φύσης μας και η περισσότερο ή λιγότερο αποτελεσματική διαχείριση της, οδήγησε την ανθρωπότητα στο σημείο που σήμερα βρίσκεται. Όσο οι άνθρωποι ζούσαν σε νομάδες , μετακινούμενοι για να βρουν τροφή για να επιβιώσουν, οι αναπτυσσόμενες εντός της ομάδας συγκρούσεις , αντιμετωπίζονταν αποτελεσματικά και συλλογικά, καθότι κανείς δεν περίσσευε. Όλοι ήταν απαραίτητοι και είχαν τον ρόλο τους στο  «παιχνίδι» της επιβίωσης . Αφενός διότι ο πληθυσμός ήταν ολιγάριθμος  (οι συνεχείς μετακινήσεις και η έκθεση στα στοιχεία της φύσης, λειτουργούσαν υπερ της υπογεννητικότητας), αφετέρου διότι το κυνήγι,  που ήταν και η βασική δραστηριότητα, απαραίτητη για την εξασφάλιση τροφής, απαιτούσε την ύπαρξη όσο το δυνατόν περισσότερων ατόμων. Επιπροσθέτως και επειδή υπήρχε κινητικότητα, οι συγκρούσεις μεταξύ διαφορετικών ομάδων, ήταν ελάχιστες και εύκολα διαχειρίσιμες, εφόσον η μία από τις δύο συγκρουόμενες ομάδες , μπορούσε να μετακινηθεί ελεύθερα και να ψάξει αλλού για τροφή.

Όταν όμως ο άνθρωπος ξεκίνησε να καλλιεργεί την γη για να εξασφαλίζει την τροφή του , εξαλείφθηκε η ανάγκη για μετακίνηση, οπότε και προέκυψε η μόνιμη εγκατάσταση, η περιχαράκωση της γης που καλλιεργούσε, η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και η συνεπαγόμενη αύξηση  του πληθυσμού. Ο ολοένα και  αυξανόμενος  πληθυσμός , σε συνδυασμό με την συσσώρευση του σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές, αναπόφευκτα οδήγησε σε αύξηση των συγκρούσεων, οι οποίες όμως «λύνονταν» διαφορετικά από πριν, καθότι,  και για να μιλήσουμε με όρους αγοράς, υπήρχε υπερπροσφορά χεριών για εργασίες και η ιδιοκτησία, η οποία έπρεπε να προστατευθεί έναντι τρίτων.  Έτσι οι συγκρούσεις εξελίχθηκαν περισσότερο σε επίδειξη δύναμης και η διαχείριση τους, ώστε να αποφευχθεί η κλιμάκωση, ελάχιστα ενδιέφερε.

Παράλληλα και  πέρα από τον φόβο του θανάτου και της απώλειας της αγάπης (την εποχή του λίθου οι άνδρες άρπαζαν τις γυναίκες με το ζόρι), που είχαν οι προϊστορικοί μας πρόγονοι, ο άνθρωπος , από την εποχή της αγροτικής επανάστασης και έπειτα, και όσο εξελισσόταν και γινόταν οικονομικά ανεξάρτητος, πρόσθετε σ αυτούς και άλλα είδη φόβου, όπως  τον φόβο της φτώχειας (ο οποίος εν πολλοίς οφείλεται στην κληρονομημένη τάση του ανθρώπου να αντιμετωπίζει τον συνάνθρωπο του σαν οικονομικό θήραμα), τον φόβο της επίκρισης από τον περίγυρο του (για τον τρόπο ζωής του, τα αποκτήματα του, την εμφάνιση του κλπ), τον φόβο της ασθένειας (άμεσα συνδεδεμένο με τις συνθήκες διαβίωσης, ιδιαίτερα όταν η συγκέντρωση πληθυσμού στα μεγάλα αστικά κέντρα ξεπέρασε κάθε προηγούμενο, τις επιδημίες και τον  θάνατο) , τον φόβο των γηρατειών, ( έλλειψη αυτονομίας , αύξηση της εξάρτησης από άλλους, μοναξιά, το άγνωστο της μετά θάνατον ζωής).

Ο συνδυασμός των ανωτέρω, δηλαδή της διαβίωσης πολλών ανθρώπων σε συγκεκριμένες περιοχές, με την παράλληλη αύξηση των φόβων, αποτέλεσαν και εξακολουθούν μέχρι σήμερα να αποτελούν, την αφορμή για το ξέσπασμα πολλών συγκρούσεων στο κύτταρο της κοινωνίας, ήτοι στην οικογένεια : η γκρίνια που φέρνει η οικονομική ανέχεια, λόγω της οποίας δεν μπορεί να υποστηριχθεί το πάλαι ποτέ «πολλά» υποσχόμενο καταναλωτικό μοντέλο, η έλλειψη αυτοπεποίθησης και αυτοσεβασμού ως παρελκόμενα του φόβου της επίκρισης και της ανάγκης του ανήκειν, η ζήλεια και ανασφάλεια που συνοδεύουν τον φόβο της απώλειας της αγάπης, η έλλειψη αυτονομίας, η μοναξιά και η εξάρτηση που φέρνει ο φόβος των γηρατειών, οδηγούν σε συγκρούσεις ικανές να ταράξουν την οικογενειακή γαλήνη και να οδηγήσουν στην διάλυση της οικογένειας. Μάλιστα σήμερα, οι ισορροπίες μέσα σε μια οικογένεια, είναι περισσότερο εύθραυστες από ποτέ, καθότι η δημοκρατία και η διαπραγμάτευση έχουν κάνει την εμφάνιση τους , σε αντικατάσταση των ιεραρχικών μοντέλων της μητριαρχικής και πατριαρχικής οικογένειας. Η κάθετη δομή που τις διέκρινε και ο τρόπος λήψης αποφάσεων, έχουν αλλάξει και πλέον κυριαρχεί η οριζόντια δομή , όπου το κάθε μέλος της οικογένειας, έχει λόγο και άποψη , θέτοντας όλα τα θέματα που αφορούν την συμβίωση εντός της οικογένειας σε ολική διαπραγμάτευση (ποιος κάνει τι, πως γίνεται το μοίρασμα των εργασιών του σπιτιού, τι και πως συνεισφέρει το κάθε μέλος, πως ορίζονται τα όρια του προσωπικού χώρου, πως λαμβάνονται οι αποφάσεις κλπ).

Οι ανάγκες του κάθε μέλους μιας οικογένειας (ασφάλεια, αναγνώριση, σεβασμός, αυτονομία, ελευθερία, νοιάξιμο, μοίρασμα) έρχονται στην επιφάνεια, με τον πλέον εμφατικό τρόπο και αν καταπιεστούν, αντί να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά, η σύγκρουση που θα επακολουθήσει,  θα λάβει αρνητικό πρόσημο αφαιρώντας συνοχή από την οικογένεια , ενώ αν τους δοθεί ο κατάλληλος χώρος και χρόνος  για έκφραση, τότε η σύγκρουση λαμβάνει θετικό πρόσημο και εξελίσσει κάθε μέλος της οικογένειας θετικά και κατά συνέπεια την οικογένεια ως σύνολο.

Εδώ και πάρα πολλά χρόνια, ζούμε σε μια κοινωνία συνύπαρξης, όπου η επιτυχία της,  εξαρτάται από τον διάλογο και την συναίνεση, η αφετηρία των οποίων (πρέπει) να βρίσκεται στον πυρήνα της οικογένειας, εφόσον δεχόμαστε ότι αυτή είναι το κύτταρο της κοινωνίας. Μέσα από τον ενεργό διάλογο και την συναίνεση θα μπορέσουμε να ακούσουμε τις ανάγκες του/της συντρόφου μας και του/των παιδιού/ών μας και έτσι είτε να τις ικανοποιήσουμε, εφόσον συμφωνούμε και είναι εφικτό, είτε να τις σεβαστούμε, αν υπάρχει διαφωνία ή η ικανοποίηση τους δεν είναι εφικτή. Και ο ενεργός διάλογος και η συναίνεση εξυπηρετούνται καλύτερα όταν υπάρχει ένας μηχανισμός διαχείρισης και επίλυσης συγκρούσεων , εντός της οικογένειας, ένα σχέδιο δράσης για το πως θα αντιμετωπιστούν όταν προκύψουν.  Και αυτό το σχέδιο δράσης είναι εύκολο να υπάρξει από την στιγμή που υπάρχει η θέληση για μάθηση και αλλαγή ή εξέλιξη του μέχρι τώρα τρόπου επικοινωνίας, αρκεί να δοθεί η ευκαιρία να εφαρμοστεί. Γι αυτό και πριν η σύγκρουση λάβει αρνητικό πρόσημο και εκκινήσουν οι διαδικασίες για την νομική λύση του γάμου, καλό είναι να προηγηθεί προσπάθεια για διαχείριση της, μέσω της διαδικασίας της διαπραγμάτευσης, της συμβουλευτικής, της διαμεσολάβησης, ώστε ακόμη και αν η νομική λύση είναι αναπόφευκτη, αυτή να επέλθει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Πολυχρόνης Κοκκινίδης

6974380953

kokkinidis@skplaw.gr