Κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης, κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ της Επιτροπής και των εθνικών αρχών ανταγωνισμού και αρχή ne bis in idem

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Με τη δημοσιευθείσα στις 25-02-2021 απόφασή του, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) αποφάνθηκε ότι στη Slovak Telekom, στην οποία επιβλήθηκαν κυρώσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στην αγορά ορισμένων υπηρεσιών τηλεπικοινωνίας, μπορούσαν επίσης να επιβληθούν κυρώσεις από τις σλοβακικές αρχές για μια τέτοια κατάχρηση στην αγορά άλλων υπηρεσιών τηλεπικοινωνίας. 

Επιπλέον, σύμφωνα με το ΔΕΕ, μόλις η Επιτροπή κινήσει διαδικασία εξέτασης σχετικά με παραβάσεις ταυτόσημες με εκείνες που διώκονται από τις εθνικές αρχές, οι τελευταίες χάνουν την αρμοδιότητά τους στον εν λόγω τομέα.

Ιστορικό της υπόθεσης

Στις 21 Δεκεμβρίου 2007, η σλοβακική αρχή ανταγωνισμού, κατ’ εφαρμογή των ενωσιακών κανόνων ανταγωνισμού, εξέδωσε απόφαση με την οποία διαπιστώθηκε ότι η Slovak Telekom προέβη σε κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στη σλοβακική αγορά τηλεπικοινωνιών.

Στις 8 Απριλίου 2009, η Επιτροπή κίνησε διαδικασία κατά της Slovak Telekom για τις επικαλούμενες καταχρήσεις δεσπόζουσας θέσης στη σλοβακική αγορά υπηρεσιών  ευρυζωνικής πρόσβασης χονδρικής. Οι προς εξέταση φερόμενες πρακτικές κατάχρησης αφορούσαν, αφενός, την άρνηση της Slovak Telekom να παρέχει αδεσμοποίητη πρόσβαση στους τοπικούς βρόχους της και, αφετέρου, την συμπίεση του περιθωρίου κέρδους για την πρόσβαση στους αποδεσμοποιημένους τοπικούς βρόχους και σε άλλες υπηρεσίες ευρυζωνικής πρόσβασης χονδρικής  και σε αντίστοιχες υπηρεσίες λιανικής στη Σλοβακία.

Μετά την ως άνω διαδικασία, η Επιτροπή υιοθέτησε, στις 15 Οκτωβρίου 2014, απόφαση με την οποία διαπιστώθηκε ότι, ασκώντας τις παραπάνω πρακτικές, η επιχείρηση που σχηματίστηκε από τη Slovak Telekom και τη Deutsche Telekom, πλειοψηφικό μέτοχο της Slovak Telekom, προέβη σε κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της στην σλοβακική αγορά τηλεπικοινωνιών. Για τις παραβάσεις αυτές, η Επιτροπή επέβαλε πρόστιμο ύψους 38.838.000 ευρώ, από κοινού, στη Slovak Telekom και τη Deutsche Telekom 

Κατά της τελευταίας απόφασης ασκήθηκε προσφυγή ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΓΔΕΕ) το οποίο εξέδωσε δύο αποφάσεις στις 13 Δεκεμβρίου 2018, Deutsche Telekom κατά Επιτροπής και Slovak Telekom κατά Επιτροπής (T-827/14 και T-851/14). Κατά των αποφάσεων του ΓΔΕΕ ασκήθηκαν αιτήσεις αναίρεσης, οι υποθέσεις επί των οποίων εκκρεμούν ενώπιον του ΔΕΕ (C-152/19 P και C-165/19 P).

Στις 9 Απριλίου 2009, το Rada Protimonopolného úradu Slovenskej republiky (συμβούλιο της αντιμονοπωλιακής αρχής της Σλοβακικής Δημοκρατίας) μεταρρύθμισε την απόφαση της σλοβακική αρχής ανταγωνισμού και επέβαλε στην Slovak Telekom πρόστιμο ύψους 525.800.000 κορονών Σλοβακίας (SKK) (17.453.362,54 ευρώ) για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης απορρέουσα από την υιοθέτηση στρατηγικής συμπίεσης του περιθωρίου κέρδους μεταξύ των τιμών των υπηρεσιών τηλεπικοινωνιών λιανικής και εκείνων της διασύνδεσης χονδρικής.

Διατηρώντας αμφιβολίες για το συμβατό της επιβολής κυρώσεων κατά της Slovak Telekom για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης,  η οποία συνίσταται σε συμπίεση των περιθωρίων κέρδους, τόσο από τις σλοβακικές αρχές όσο και από την Επιτροπή, με την αρχή της απαγόρευσης του διπλού αξιοποίνου (ne bis in idem), το Najvyšší súd Slovenskej republiky (Ανώτατο Δικαστήριο της Σλοβακικής Δημοκρατίας), επιληφθέν της διαφοράς μεταξύ της Slovak Telekom και των σλοβακικών αρχών, έθεσε, συναφώς, στο ΔΕΕ προδικαστικά ερωτήματα.

Απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Με την απόφασή του αυτή, το Δικαστήριο, αφενός, έκρινε ότι οι αρχές ανταγωνισμού των κρατών μελών παύουν να είναι αρμόδιες για την εφαρμογή των άρθρων 101 και 102 ΣΛΕΕ αφ’ ης στιγμής η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κινήσει διαδικασία για την έκδοση απόφασης με την οποία διαπιστώνεται παράβαση των διατάξεων αυτών, υπό την προϋπόθεση ότι η τυπική αυτή πράξη αφορά τις ίδιες παραβάσεις των άρθρων 101 και 102 ΣΛΕΕ, οι οποίες φέρονται ως διαπραχθείσες από την ίδια ή τις ίδιες επιχειρήσεις στην ίδια ή στις ίδιες αγορές προϊόντων και στην ίδια ή στις ίδιες γεωγραφικές αγορές, κατά τη διάρκεια της ίδιας ή των ίδιων χρονικών περιόδων, με τις παραβάσεις που αποτελούν αντικείμενο της διαδικασίας ή των διαδικασιών που έχουν προηγουμένως κινηθεί από τις εν λόγω αρχές.

Αφετέρου, το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η αρχή ne bis in idem, η οποία κατοχυρώνεται στο άρθρο 50 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει την έννοια ότι εφαρμόζεται σε παραβάσεις του δικαίου του ανταγωνισμού, όπως η κατά το άρθρο 102 ΣΛΕΕ κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης, και απαγορεύει την εκ νέου καταδίκη επιχείρησης ή άσκηση δίωξης κατ’ αυτής για αντίθετη προς τον ανταγωνισμό συμπεριφορά σε σχέση με την οποία είτε της έχει ήδη επιβληθεί κύρωση είτε κρίθηκε ότι δεν έχει ευθύνη με προγενέστερη απόφαση η οποία έχει πλέον καταστεί απρόσβλητη. Αντιθέτως, η αρχή αυτή δεν έχει εφαρμογή όταν μια επιχείρηση διώκεται και υφίσταται κυρώσεις, χωριστά και ανεξάρτητα, από μια αρχή ανταγωνισμού κράτους μέλους και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για παραβάσεις του άρθρου 102 ΣΛΕΕ που αφορούν διαφορετικές αγορές προϊόντων ή διαφορετικές γεωγραφικές αγορές, ή όταν μια αρχή ανταγωνισμού κράτους μέλους παύει να είναι αρμόδια, κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 11, παράγραφος 6, πρώτη περίοδος, του κανονισμού (ΕΚ) 1/2003 για την εφαρµογή των κανόνων ανταγωνισµού που προβλέπονται στα άρθρα [101 και 102 ΣΛΕΕ].

Γίνεται υπόμνηση ότι η διαδικασία εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως παρέχει στα δικαστήρια των κρατών μελών τη δυνατότητα να υποβάλουν στο Δικαστήριο, στο πλαίσιο της ένδικης διαφοράς της οποίας έχουν επιληφθεί, ερώτημα σχετικό με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ή με το κύρος πράξεως οργάνου της Ένωσης. Το Δικαστήριο δεν αποφαίνεται επί της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να επιλύσει τη διαφορά αυτή, λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση του Δικαστηρίου. Η απόφαση αυτή δεσμεύει, ομοίως, άλλα εθνικά δικαστήρια ενώπιον των οποίων ανακύπτει παρόμοιο ζήτημα.

Το πλήρες κείμενο της απόφασης είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA