logo-print

Ελευθερία Έκφρασης στο Διαδίκτυο: ένας ακροβάτης σε τεντωμένο σχοινί

Πολιτειολογία
Mobbing Ευθύνη λόγω ηθικής παρενόχλησης στην εργασία

ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΠΟΥΜΠΟΥΧΕΡΟΠΟΥΛΟΣ

Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, η προστασία της ελευθερίας της έκφρασης, τόσο γενικά, όσο και συγκεκριμένα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα και ρυθμίζεται από την πρώτη τροπολογία του αμερικανικού συντάγματος. Παρότι, όμως, η νομοθεσία παρέχει ασυλία στους παρόχους των κοινωνικών δικτύων, αναπτύσσεται η τάση να ρυθμίζουν εκείνοι με δική τους πρωτοβουλία το περιεχόμενο που δημοσιεύεται στις πλατφόρμες.

Μία τέτοια προσπάθεια, σε πιλοτική, ακόμα, μορφή, αποτελεί το Birdwatch που δημιουργήθηκε από το Twitter με σκοπό τον περιορισμό της παραπληροφόρησης και της διάδοσης ψευδών ειδήσεων1.

Οι χρήστες είναι εκείνοι που επισημαίνουν τις πληροφορίες που θεωρούν παραπλανητικές ή ψευδείς και γράφουν ένα σχόλιο με ενημερωτικό περιεχόμενο για την καθεμία, το οποίο απευθύνεται και «προειδοποιεί» το ευρύτερο κοινό για την επίμαχη ανάρτηση.

Ένα βήμα μπροστά από το Twitter βρίσκεται το Facebook, το οποίο προχώρησε στην ίδρυση του συμβουλίου εποπτείας (Oversight Board), ενός καταρχήν ανεξάρτητου οργάνου που εγγυάται το σεβασμό του δικαιώματος της ελεύθερης έκφρασης για τους χρήστες της πλατφόρμας2.

Οι αποφάσεις του σχετικά με τη διατήρηση ή μη στην πλατφόρμα των υπό εξέταση δημοσιεύσεων είναι δεσμευτικές και η εταιρεία υποχρεούται να τις εφαρμόσει.

Με μία πρώτη ανάγνωση, ίσως να θεωρείται μία τολμηρή και ρηξικέλευθη προσπάθεια αυτορρύθμισης, που τιμά την εταιρεία και καταδεικνύει πως ανταποκρίνεται στις προκλήσεις της εποχής, θέτοντας ως προτεραιότητα τα ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι, όμως, πραγματικά έτσι η κατάσταση; Αρχικά, πρέπει να τονιστεί πως αποτελεί έναν ιδιωτικό θεσμό, του οποίου η νομιμοποίηση και οι πόροι προέρχονται αποκλειστικά από την εταιρεία, οπότε επηρεάζεται άμεσα από τη γραμμή που εκείνη χαράσσει. Επομένως, αυξάνονται οι προβληματισμοί για το κατά πόσο υπερασπίζει ή φαλκιδεύει τελικά τις δικαιοδοτικές αξίες, προσπαθώντας να εδραιώσει έναν ιδιωτικό θεσμό απονομής της δικαιοσύνης που διαφεύγει της δημοκρατικής εποπτείας.

Επιπλέον, η ισχύς του συμβουλίου και η έκταση της εξουσίας του επί της εταιρείας υπήρξε αμφιλεγόμενο ζήτημα, καθώς αν η εταιρεία του παραχωρούσε απεριόριστες εξουσίες θα παρέδιδε, στην ουσία, τα ηνία της διαχείρισης σε έναν φορέα που δεν θα μπορούσε να ελέγξει. Προφυλάσσοντας, έτσι, τα συμφέροντα της, περιόρισε τις αρμοδιότητες του συμβουλίου, στο να εξετάζει διαγραφές δημοσιεύσεων ή σχολίων που έχουν αμφισβητηθεί από τους χρήστες, εφαρμόζοντας τους ήδη υπάρχοντες κανόνες εταιρικής διακυβέρνησης του Facebook.

Επιπλέον, οι αποφάσεις του δεν εξελίσσονται σε πολιτική της πλατφόρμας, όπως μία δικαστική απόφαση δημιουργεί νομολογιακό προηγούμενο, καθώς η εταιρεία δεσμεύεται να καταργήσει μία συγκεκριμένη ανάρτηση που θα υποδείξει το συμβούλιο, ενώ για άλλες παρόμοιες δημοσιεύσεις, αρμόδια να κρίνει παραμένει η ίδια. Η άμεση εξάρτηση των δύο φορέων διαφαίνεται και στην περίπτωση του πρώην προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Donald Trump, που δικαιούνταν να ασκήσει έφεση για την κατάργηση του λογαριασμού του, η οποία όμως δεν θα εξεταζόταν αυτεπάγγελτα από το συμβούλιο αλλά κατόπιν παραπομπής της υπόθεσης σε αυτό, από την εταιρεία.

Επιπλέον, το συμβούλιο έχει δικαιοδοσία για κάθε χρήστη της πλατφόρμας σε όλο τον κόσμο· αυτό σημαίνει πως για να κριθεί μία δημοσίευση και να ληφθεί απόφαση κατάργησης της ή μη, θα πρέπει να λάβει υπόψιν τις αντιλήψεις που κυριαρχούν στη χώρα από την οποία προήλθε η ανάρτηση, την πολιτική και κοινωνική κατάσταση και τον πολιτισμό εν γένει, στοιχεία που καταδεικνύουν τη βαρύτητα που έχει για κάθε λαό η ελευθερία λόγου.

Επομένως, καθίσταται ακόμη πιο δύσκολη η ενιαία, για όλο τον διαδικτυακό κόσμο, ρύθμιση των υποθέσεων που προκύπτουν.

Γενικά, έχει παρατηρηθεί πως οι χρήστες των κοινωνικών δικτύων, μπορεί να δημοσιεύουν προσβλητικό ή υβριστικό περιεχόμενο που στοχοποιεί και θίγει την προσωπικότητα ατόμων ή ομάδων, κάνοντας μια κατάχρηση του δικαιώματος της ελεύθερης έκφρασης.

Η εξέταση, όμως, των επιμέρους περιπτώσεων, ώστε να διαπιστωθεί, πότε η ελευθερία λόγου χρησιμοποιείται ως πρόσχημα που συγκαλύπτει τη λασπολογία, και πότε όχι, είναι ένα ζήτημα που απαιτεί λεπτούς χειρισμούς και μεγάλη προσοχή. Επομένως, αποτελεί θετικό δείγμα η συνειδητοποίηση από πλευράς του ιδρυτή του Facebook, ότι η διαχείριση τέτοιων ευαίσθητων ζητημάτων που σχετίζονται με την προστασία των δικαιωμάτων των χρηστών, διαφεύγουν από τις ικανότητες και τις γνώσεις του και πρέπει να υπάγονται στη δικαιοδοσία ειδικών.

Παρόλα αυτά, ένας ιδιωτικός θεσμός, ακόμη και αν αποτελείται από έγκριτους νομικούς, είναι δύσκολο να εξασφαλίσει τα εχέγγυα των συνταγματικών δικαστηρίων στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην απονομή δικαιοσύνης, γιατί ελλείπει από αυτόν το βασικό στοιχείο της λειτουργικής ανεξαρτησίας. Για τους υποστηρικτές, ωστόσο, της ιδιωτικής απονομής της δικαιοσύνης, σίγουρα θα αποτελέσει πρόκληση στο άμεσο μέλλον η τελειοποίηση τέτοιων θεσμών, ώστε να γίνουν ισάξιοι των πιο παραδοσιακών δικαιοδοτικών οργάνων.

*Η Σοφία Πεφάνη ήταν η νικήτρια του 5ου Διαγωνισμού Νομικού Δοκιμίου της ELSA ATHENS. Όπως αναφέρει η ίδια «η συμμετοχή μου στον 5ο Διαγωνισμό Νομικού Δοκιμίου της ELSA ATHENS αποτέλεσε μία εξαιρετική ευκαιρία για να ασχοληθώ με επίκαιρα νομικά ζητήματα και να διευρύνω τους ορίζοντες μου μέσα από την έρευνα και τη σύνθεση πληροφοριών. Αρωγός σε αυτή την πρώτη συγγραφική προσπάθεια ήταν ο καθηγητής κ. Παπασπύρου, που έδωσε χρήσιμες οδηγίες και κατευθυντήριες γραμμές, για την προσέγγιση του θέματος και τη δομή των νομικών δοκιμίων γενικότερα. Ευχαριστίες οφείλονται και στην Elsa Athens που μέσα από τις δράσεις της, δίνει τροφή για σκέψη στους φοιτητές και μας προσφέρει τη δυνατότητα τριβής με πτυχές του νομικού επαγγέλματος, από το πρώιμο, ακόμη, στάδιο των σπουδών μας».

Δίκαιο Κεφαλαιουχρικών Εταιριών Tόμος Ι

ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΛΑΖΑΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ / ΔΙΚΑΙΟ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ

Αοριστία και Νομική Αβασιμότητα της Αγωγής
send