Εκκρεμής ποινική διαδικασία κρατουμένου ως αρνητική προϋπόθεση για τη χορήγηση τακτικής άδειας (ΓνωμΕισΑΠ 19/2021)

Η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου, απαντώντας σε ερώτημα που τέθηκε από τον Διευθυντή του Καταστήματος Κράτησης Πατρών, γνωμοδότησε επί του ζητήματος της εκκρεμότητας ποινικής διαδικασίας ως αρνητική προϋπόθεση χορήγησης τακτικής άδειας κρατουμένου (ΓνωμΕισΑΠ 19/2021).

Κατά το άρθρο 55 παρ. 1 του Σωφρονιστικού Κώδικα (Ν. 2776/1999), μία από τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση τακτικών αδειών είναι να μην εκκρεμεί κατά του καταδίκου ποινική διαδικασία για αξιόποινη πράξη σε βαθμό πλημμελήματος που ενέχει πράξεις βίας ή απειλής βίας κατά προσώπων και πραγμάτων ή κακουργήματος ή διαδικασία εκτέλεσης ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης ή έκδοσης σε τρίτη χώρα.

Η νέα νομοθετική ρύθμιση του Ν. 4760/2020 διατήρησε τη διατύπωση της δεύτερης ως άνω περίπτωσης, ήτοι «δεν εκκρεμεί κατά του καταδίκου ποινική διαδικασία», χωρίς να προσθέσει τον προσδιορισμό «άλλη». Και τούτο, διότι υφίσταται κοινή συνείδηση πως η εκκρεμής ποινική διαδικασία, η οποία εμποδίζει τη χορήγηση άδειας, διαφοροποιείται από εκείνη της εκτιόμενης ποινής, η οποία πιθανόν να βρίσκεται ομοίως σε εκκρεμότητα, λόγω π.χ. άσκησης ενδίκου μέσου στερούμενου ανασταλτικού αποτελέσματος.

Κατόπιν των ανωτέρω, κατά τη γνώμη της Εισαγγελίας του ανωτάτου δικαστηρίου, η εκκρεμότητα της ποινικής διαδικασίας, στο πλαίσιο της οποίας ο κατάδικος εκτίει ποινή, δεν εμπίπτει στη δεύτερη περίπτωση της παρ. 1 του άρ. 55 του Σωφρονιστικού Κώδικα και, συνεπώς, δεν συνιστά διακωλυτικό παράγοντα χορήγησης τακτικής άδειας, εφόσον, προφανώς, πληρούνται οι νόμιμες τυπικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις.

Απόσπασμα γνωμοδότησης

Σύμφωνα με το άρθρο 55 παρ. 1 Ν. 2776/1999 «Σωφρονιστικός Κώδικας» ως αντικ. δι' άρθρου 1 παρ. 4 Ν. 4760/2020:

1. Οι τακτικές άδειες χορηγούνται εφόσον:

(1) Ο κατάδικος:

α) εκτίει ποινή φυλάκισης μέχρι πέντε (5) έτη και έχει εκτίσει πραγματικά το ένα δέκατο (1/10) της ποινής του,

β) εκτίει στερητική της ελευθερίας ποινή μέχρι δέκα (10) έτη και έχει εκτίσει πραγματικά το ένα πέμπτο (1/5) της ποινής του,

γ) εκτίει στερητική της ελευθερίας ποινή άνω των δέκα (10) ετών και έχει εκτίσει πραγματικά τα τρία δέκατα (3/10) της ποινής του,

δ) εκτίει ποινή ισόβιας κάθειρξης και έχει εκτίσει πραγματικά τουλάχιστον δέκα (10) έτη.

Κατ' εξαίρεση, σε αυτόν που καταδικάστηκε σε ποινή πρόσκαιρης κάθειρξης για παράβαση της παρ. 2 του άρθρου 380 του Ποινικού Κώδικα, τακτικές άδειες χορηγούνται εφόσον έχει εκτίσει πραγματικά τα δύο πέμπτα (2/5) της ποινής του και η κράτηση έχει διαρκέσει τουλάχιστον δύο (2) έτη. Αν στον κατάδικο έχουν επιβληθεί περισσότερες στερητικές της ελευθερίας ποινές και δεν έχει γίνει προσμέτρησή τους σε μία συνολική ποινή, κατά το άρθρο 94 του Ποινικού Κώδικα, για τον υπολογισμό της ποινής που εκτίεται κατά την έννοια 'της παρούσας διάταξης, λαμβάνεται υπόψη το άθροισμα των επί μέρους ποινών.

(2) Δεν εκκρεμεί κατά του καταδίκου ποινική διαδικασία για αξιόποινη πράξη σε βαθμό πλημμελήματος που ενέχει πράξεις βίας ή απειλής βίας κατά προσώπων και πραγμάτων ή κακουργήματος ή διαδικασία εκτέλεσης ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης ή έκδοσης σε τρίτη χώρα.

(3) Εκτιμάται ότι δεν υπάρχει κίνδυνος τελέσεως, κατά τη διάρκεια της άδειας, νέων εγκλημάτων.

(4) Συντρέχουν λόγοι που δικαιολογούν την προσδοκία ότι δεν υπάρχει κίνδυνος φυγής και ότι ο κρατούμενος δεν θα κάνει κακή χρήση της αδείας του.

Για να διαπιστωθεί αν συντρέχει αυτή η προϋπόθεση εκτιμώνται ιδίως:

α) η προσωπικότητα του κατάδικου και η εν γένει συμπεριφορά του μετά την τέλεση της πράξης κατά τη διάρκεια της κράτησης σε συνδυασμό με την παρ. 2 του άρθρου 69 και κατά τη διάρκεια των αδειών, που ενδεχομένως του έχουν ήδη χορηγηθεί,

β) η ατομική, επαγγελματική και κοινωνική κατάσταση του ιδίου και της οικογένειάς του, καθώς και οι τυχόν οικογενειακές του υποχρεώσεις,

γ) η ωφέλεια, την οποία μπορεί να έχει για την προσωπικότητα του καταδίκου και τη μελλοντική του εξέλιξη, η λήψη μέτρων για τη σταδιακή επάνοδό του σε καθεστώς πλήρους ελευθερίας.

Κατόπιν απευθύνσεως της Γενικής Γραμματέως Αντεγκληματικής Πολιτικής Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, εκδόθηκε η υπ’ αριθμ. 8/2021 Γνωμοδότηση της Υπηρεσίας μας (Αντεισαγγελέα Λάμπρου Σοφουλάκη, ΠοινΔικ 2021.450), αναφερόμενη στην ερμηνεία και εφαρμογή των νέων διατάξεων του άρθρου 1 παρ. 4 Ν. 4760/2020 σχετικά με την παροχή αδειών στους κρατουμένους, στην οποία εν πρώτοις παραπέμπω.

Περαιτέρω, επικέντρωση στο απασχολούν ζήτημα, επιβάλλει να τονισθεί ότι η νέα νομοθετική ρύθμιση διατήρησε την διατύπωση της δεύτερης περιπτώσεως «Δεν εκκρεμεί κατά του Καταδίκου Ποινική Διαδικασία», χωρίς να προσθέσει τον προσδιορισμό «άλλη», προδήλως εξαιτίας της ομοιομόρφου διαχρονικής υλοποιήσεως της διατάξεως από τα αρμόδια συμβούλια των Καταστημάτων Κρατήσεως και της κοινής συνειδήσεως ότι η εκκρεμής ποινική διαδικασία, που εμποδίζει την χορήγηση της άδειας, διαφοροποιείται από εκείνη της εκτιόμενης ποινής, η οποία ενδεχομένως επίσης να ευρίσκεται σε εκκρεμότητα, λόγω ασκήσεως ενδίκου μέσου στερούμενου ανασταλτικού αποτελέσματος ή μη παραχωρήσεως ανασταλτικής δυνάμεως από το Δικαστήριο, αρχικώς ή επιγενομένως (τούτο δε ισχύει και επί των ειδικώς διαλαμβανομένων στο ερώτημα διαδικασιών της αιτήσεως ακυρώσεως και αναιρέσεως).

Δείτε αναλυτικά τη γνωμοδότηση εδώ.