Προσβολή της ελευθερίας απόφασης για τεκνοποίηση, ως ειδικότερη έκφανση του δικαιώματος στην προσωπικότητα (ΔΠΑ 2622/2021)

Το Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών απέρριψε αγωγή καταβολής χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης  και λόγω παράνομης προσβολής του δικαιώματος στην προσωπικότητα, που περιλαμβάνει και την ελευθερία απόφασης για τεκνοποίηση (ΔΠΑ 2622/2021).

Πιο αναλυτικά, οι ενάγοντες επικαλέστηκαν ότι η προσβολή της προσωπικότητάς τους επήλθε με μόνη την εξαγωγή και ανακοίνωση σε αυτούς εσφαλμένων και πλημμελών αποτελεσμάτων διαγνωστικών εξετάσεων μοριακού γενετικού ελέγχου για αιμοσφαιρινοπάθειες και μεσογειακά σύνδρομα από το εναγόμενο ν.π.δ.δ., εξαιτίας των οποίων αυτοί, πλανηθέντες ως προς την πραγματική κατάσταση της υγείας του ενός ενάγοντος, έλαβαν την απόφαση να τεκνοποιήσουν, με επακόλουθο να γεννηθούν και τα δύο τέκνα τους με την κληρονομική νόσο της μεσογειακής αναιμίας.

Σύμφωνα με το σκεπτικό του δικαστηρίου, από το συνδυασμό των διατάξεων του α.ν. 1565/1939, του Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας (Ν.3418/2005), και των διατάξεων του ΑΚ (άρ. 57, 59 και 932) και του ΕισΝΑΚ (άρ.   105 και 106), συνάγεται ότι ευθύνη ν.π.δ.δ. προς καταβολή εύλογης χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης στοιχειοθετείται και στην περίπτωση που όργανο του ν.π.δ.δ. διενεργεί διαγνωστική ιατρική πράξη σε ασθενή κατά παράβαση των γενικά αποδεκτών κανόνων και μεθόδων της ιατρικής επιστήμης, αν ο ασθενής υποστεί προσβολή της προσωπικότητάς του σε οποιαδήποτε από τις επί μέρους εκφάνσεις της από την πιο πάνω πράξη, ανεξάρτητα αν αυτή οφείλεται ή όχι σε υπαιτιότητα του εν λόγω οργάνου.

Το δικαίωμα στην οικογενειακή ζωή και σε ορισμένες προεκτάσεις του, μεταξύ των οποίων η ελεύθερη επιλογή ή μη της τεκνοποίησης, εντάσσεται στις επί μέρους εκφάνσεις της προσωπικότητας.

Περαιτέρω, η σχετική αξίωση του ασθενούς είναι αυτοτελής σε σχέση με την αξίωσή του για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης που συνίσταται σε βλάβη της υγείας του, προκαλούμενη από ιατρική πράξη που διενεργείται κατά παράβαση των κανόνων της ιατρικής επιστήμης.

Εν προκειμένω, το δικαστήριο διαπίστωσε πως ακολουθήθηκαν όλα τα στάδια διάγνωσης αιμοσφαιρινοπαθειών, σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, η ανεύρεση δε της ένδικης μετάλλαξης στον δεύτερο ενάγοντα ήταν συμβατή με τα αιματολογικά του αποτελέσματα και δεν υπήρχε επιστημονικά τεκμηριωμένη ένδειξη για περαιτέρω μοριακό έλεγχο, σύμφωνα με τις διεθνείς, ευρωπαϊκές και εθνικές κατευθυντήριες οδηγίες. Ο μέσος συνετός ιατρός ή γενετιστής δεν θα μπορούσε να οδηγηθεί στην αναζήτηση και της έτερης μετάλλαξης που τελικά διαπιστώθηκε εκ των υστέρων, λόγω του ότι η συνύπαρξη της ως άνω ευρεθείσας αρχικά μετάλλαξης με την τελευταία είναι εξαιρετικά σπάνια και δεν αναφέρεται σε συγγράμματα ή κατευθυντήριες οδηγίες.

Κατά την κρίση του δικαστηρίου, λοιπόν, η παράλειψη διενέργειας πλήρους προληπτικού μοριακού γενετικού ελέγχου του δεύτερου ενάγοντος κατά την αρχική του εξέταση δεν είναι παράνομη, καθόσον δεν συνιστά παράβαση των γενικά αποδεκτών κανόνων και μεθόδων της ιατρικής επιστήμης. Για το λόγο αυτό, δεν καθιστά εσφαλμένα και πλημμελή τα αποτελέσματα του εν λόγω ελέγχου, ως διαγνωστικής ιατρικής πράξης, η εξαγωγή και ανακοίνωση των οποίων δεν δύναται να θεμελιώσει ευθύνη του εναγόμενου ν.π.δ.δ..

Απόσπασμα απόφασης

Πραγματικά περιστατικά. Νομιμότητα αποδεικτικών μέσων. Πραγματογνωμοσύνη. Στην προκείμενη περίπτωση, ακολουθήθηκαν όλα τα στάδια διάγνωσης αιμοσφαιρινοπαθειών, σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες. Η ανεύρεση της μετάλλαξης (…) στο β΄ ενάγοντα ήταν συμβατή με τα αιματολογικά του αποτελέσματα και δεν υπήρχε επιστημονικά τεκμηριωμένη ένδειξη για περαιτέρω μοριακό έλεγχο, σύμφωνα με τις διεθνείς, ευρωπαϊκές και εθνικές κατευθυντήριες οδηγίες.

Με βάση τα ευρήματα αυτά, ο μέσος συνετός ιατρός ή γενετιστής δεν θα μπορούσε να οδηγηθεί στην αναζήτηση και της έτερης μετάλλαξης που τελικά διαπιστώθηκε εκ των υστέρων, λόγω του ότι η συνύπαρξη της ως άνω ευρεθείσας αρχικά μετάλλαξης με την τελευταία είναι εξαιρετικά σπάνια και δεν αναφέρεται σε συγγράμματα ή κατευθυντήριες οδηγίες.

Επομένως, η παράλειψη διενέργειας πλήρους προληπτικού μοριακού γενετικού ελέγχου του δεύτερου ενάγοντος κατά την αρχική του εξέταση δεν είναι παράνομη, με την έννοια ότι δεν συνιστά παράβαση των γενικά αποδεκτών κανόνων και μεθόδων της ιατρικής επιστήμης, και, για το λόγο αυτό, δεν καθιστά εσφαλμένα και πλημμελή τα αποτελέσματα του εν λόγω ελέγχου, ως διαγνωστικής ιατρικής πράξης.

Συνακόλουθα, η εξαγωγή και ανακοίνωση στους ενάγοντες των ανωτέρω ορθών και νόμιμων αποτελεσμάτων δεν δύναται να θεμελιώσει ευθύνη του εναγόμενου, κατά τα άρθρα 105 - 106 του Εισ.Ν.Α.Κ. σε συνδυασμό με τα άρθρα 932 και 57 – 59 του Α.Κ., για καταβολή σε αυτούς εύλογης χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης και λόγω παράνομης προσβολής του δικαιώματός τους στην προσωπικότητα, που περιλαμβάνει και την ελευθερία απόφασης για τεκνοποίηση. 

Δείτε την περίληψη της απόφασης εδώ.