Τεχνητή Νοημοσύνη και Εργασία - Φοιτητές γράφουν για την Τεχνητή Νοημοσύνη

Κάθε Νοέμβριο η ELSA γιορτάζει, με μία ημέρα αφιερωμένη στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την γνωστή ως “ELSA Day”, σε όλα τα Σωματεία της ανά τον κόσμο.

Το 2021, βασική θεματική της γιορτής αυτής αποτέλεσε η “Τεχνητή Νοημοσύνη και Ανθρώπινα Δικαιώματα” στο πλαίσιο της οποίας διοργανώθηκε η Ομάδα Νομικής Έρευνας.

Στην εκδήλωση που έλαβε χώρα τον Νοέμβριο του 2020, φοιτητές, νομικοί και ακαδημαϊκοί παρευρέθηκαν διαδικτυακά, προβληματίστηκαν και γνώρισαν πτυχές του παγκόσμιου αυτού φαινομένου, θέτοντας τα θεμέλια για μία σειρά από εργασίας.

Το Lawspot δημοσιεύει τις εργασίες υπό το γενικό τίτλο "Φοιτητές γράφουν για την Τεχνητή Νοημοσύνη".

​ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Κωνσταντίνα Χαρίση - Φοιτήτρια Νομικής ΑΠΘ

Η τεχνολογική εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης τα τελευταία χρόνια έχει φέρει τη νομική κοινότητα ενώπιον πληθώρας προβλημάτων. Αυτό οφείλεται φυσικά στην ανάγκη ρύθμισης με κανόνες δικαίου πραγματικών καταστάσεων που δύνανται να προσβάλλουν με οποιοδήποτε τρόπο δικαιώματα. Τέτοια δικαιώματα συνδέονται βέβαια με την εργασία και τις εργασιακές σχέσεις.

Εν προκειμένω η εργασία ως ατομικό, αμυντικό, δικαίωμα προβλέπεται ως έκφανση του δικαιώματος στην προσωπικότητα και ειδικότερα της επαγγελματικής ελευθερίας. Ως δε κοινωνικό δικαίωμα, προβλεπόμενο από το α.22 παρ.4 Σ, θεμελιώνει την υποχρέωση του κράτους να μεριμνά για τις θέσεις εργασίας χωρίς αυτή όμως να είναι δικαστικά εξαναγκαστή αποτελώντας δηλαδή ένα εξασφαλιστικό δικαίωμα. Ως εργασία,λοιπόν, ορίζεται η θετική ανθρώπινη ενέργεια που έχει ως σκοπό το όφελος άλλου και είναι οικονομικά αποτιμητή. Σε διεθνές επίπεδο, η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου υιοθετήθηκε στις 10.12.1948 από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών αναφέρει στο άρθρο 23 παρ. Ι ότι καθένας έχει το δικαίωμα να εργάζεται και να επιλέγει ελεύθερα το επάγγελμα του, να έχει δίκαιες και ικανοποιητικές συνθήκες εργασίας και να προστατεύεται από την ανεργία. Διακηρύσσεται επομένως η ελευθερία της εργασίας, ως μέρος της καθολικής ανθρώπινης ελευθερίας.

Πώς επηρεάζει η Τεχνητή Νοημοσύνη την εργασία;

Καταρχάς είναι χρήσιμο να προσδιορίσουμε την έννοια της ΤΝ προκειμένου να κατανοήσουμε και τα προβλήματα που μπορεί να ανακύψουν. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να επισημάνουμε ότι η Έκθεση Ευρωπαϊκής Επιτροπής όρισε την ΤΝ ως εξής: «η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) αναφέρεται σε συστήματα που χαρακτηρίζονται από ευφυή συμπεριφορά, αναλύοντας το περιβάλλον τους και ενεργώντας – με κάποιο βαθμό αυτονομίας – για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων».

Ιστορικά η εποχή μας ονομάζεται τέταρτη βιομηχανική επανάσταση. Εντός μίας εικοσαετίας υπήρξε γεωμετρική πρόοδος στην ανάπτυξη των αλγορίθμων, των Μαζικών Δεδομένων, της Βαθειάς Επίγνωσης και της τεχνητής νοημοσύνης. Αυτή η πρόοδος οδήγησε τις μηχανές να αποκτήσουν αυτονομία και πολυπλοκότητα και μαζί δημιούργησαν τον φόβο της ανεργίας. Ειδικότερα, την ανησυχία ότι οι πολίτες δεν θα είναι απλα άνεργοι αλλά δεν θα μπορούν να προσληφθούν. Οι φόβοι αυτοί δεν είναι καινούριοι.. Τον περασμένο αιώνα ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζ. Κέννεντυ αναγνώριζε τον αυτοματισμό ως τον κυριότερο ανταγωνιστή στην αγορά εργασίας. Το δικαίωμα στην εργασία άλλωστε είναι αντικείμενο συζήτησης σε διεθνές επίπεδο ως προς την ερμηνεία του και την μορφή που πρέπει να πάρει στην εποχή του αυτοματισμού και της τεχνολογίας.

FUTURE OF WORK

Σήμερα φαίνεται το μέλλον της εργασίας να σημαίνει κατάργηση ορισμένων θέσεων εργασίας αλλά και δημιουργία νέων. Όσο η αυτοματοποίηση εξαφάνισε επαγγέλματα δημιούργησε νέα. Υποστηρίζουσα αυτή τη θέση είναι και η έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ για το μέλλον της εργασίας, σύμφωνα με την οποία στην επόμενη δεκαετία θα δημιουργηθούν 133 εκατομμύρια θέσεις εργασίας λόγω της τεχνητής νοημοσύνης έναντι 75 που θα εξαφανισθούν εξαιτίας της. Επαγγέλματα που χαρακτηρίζονται από το στοιχείο της επανάληψης θα είναι τα πρώτα που θα εξαλειφθούν από την αγορά εργασίας, όπως για παράδειγμα στον κλάδο των μεταφορών όπου ήδη έχουμε παραδείγματα αυτοοδηγούμενων UBER. Έως και νομικές υπηρεσίες είναι στο «στόχαστρο» των νέων τεχνολογιών όπως ο Ross, το lawyer ai, ο οποίος προσλήφθηκε και από εταιρία στον Καναδά που ασχολείται με φορολογικές υποθέσεις. Επίσης, ήδη πραγματοποιούνται πειράματα με αξιολογήσεις κινδύνου σε ποινικά συστήματα, στα οποία οι αποφάσεις καταδίκης και αναστολής ποινών βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη, σε μια προσπάθεια εξάλειψης της δικαστικής μεροληψίας.

Η ανάγκη της εξισορρόπησης δικαιωμάτων και συμφερόντων

Όσο λοιπόν θα αναγκαζόμαστε να εγκαταλείπουμε επαγγέλματα θα στραφούμε σε εργασίες που περιλαμβάνουν επικοινωνία, ενσυναίσθηση, συμπόνια, το λεγόμενο out of the box thinking. Ικανότητες που απέχουμε από το να μάθουμε σε σύστημα τεχνητής νοημοσύνης. Την ανθρωποκεντρική αυτή σκοπιά υιοθετεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τη Λευκή Βίβλο και αναλαμβάνει την υποχρέωση να καταρτίσει επαρκώς τους εργαζομένους στο άμεσο μέλλον. Τι θα περιλαμβάνει αυτό: το retrain και upskill. Οι εργαζόμενοι θα αποκτήσουν ψηφιακές δεξιότητες, ώστε να είναι ανταγωνιστικοί στη σύγχρονη αγορά εργασίας, θα αναπτύξουν ευελιξία και προσαρμοστικότητα ως προς την εναλλαγή επαγγελμάτων, αλλά και θα αναβαθμίσουν τις υφιστάμενες δεξιότητές τους.

Ειδικότερα, η Λευκή Βίβλος αποτυπώνει σημαντικές υποσχέσεις για τον εργαζόμενο στην νέα τεχνολογική εποχή. Η Ευρωπαική Επιτροπή συντάσσοντας την πρόταση αυτή αναλαμβάνει την υποχρέωση να καταρτίσει με ψηφιακές δεξιότητες τους πολίτες-εργαζόμενους στην ΕΕ καθιστώντας από την μία τους ίδιους ανταγωνιστικούς στη σύγχρονη αγορά εργασίας όσο και την ίδια ικανή να αναμετρηθεί με διεθνείς εταιρείες που μονοπωλούν την τεχνολογία ως αγορά. Η διαφορά που επιθυμεί να επιτύχει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την Λευκή Βίβλο είναι όχι μόνο η τεχνολογική πρόοδος και ο εκσυγχρονισμός των κανόνων εργασίας αλλά και η παράλληλη προστασία των πολιτών και δη του εργαζομένου που βρίσκεται στην μέση του τεχνολογικού πολέμου και της κερδοσκοπίας. Πυλώνες για την προστασία του είναι η ρύθμιση της τεχνητής νοημοσύνης ώστε να υπάρχει σαφήνεια και ασφάλεια στη λειτουργία των τεχνολογικών προιοντων τεχνητής νοημοσύνης. Η ανθρωποκεντρική κατεύθυνση διαφαίνεται και μέσω της αναβάθμισης των ικανοτήτων των εργαζομένων ως προς τα νέα ψηφιακά δεδομένα αλλά και των προγραμματιστών ως προς την ηθική και νομική πλευρά των παραγόμενων προϊόντων.

Συνοψίζοντας, λοιπόν, αυτό το κεφάλαιο πρέπει να συμφωνήσουμε ότι σκοπός είναι η γεφύρωση του ψηφιακού με τον νομικό κόσμο και η προστασία του εργαζομενου, όχι ως αντικείμενο της αγοράς εργασίας, αλλά ως υποκείμενο δικαιωμάτων. Αναγνωρίζοντας ότι η είσοδος της τεχνητής νοημοσύνης στον εργασιακό χώρο θα σημάνει περιορισμούς σε δικαιώματα πρέπει να υπάρξει μία πρακτική εναρμόνιση των περιοριζόμενων δικαιωμάτων και εκείνων στα οποία θα δοθεί προβάδισμα προστασίας

Εργασιακές σχέσεις και Τεχνητή Νοημοσύνη

Τα ερωτήματα σχετικά με τις επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης σε σχέση με τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις ελευθερίες εντοπίζονται στα εξής ερωτήματα: Μπορούν τα κατοχυρωμένα δικαιώματα να προστατεύσουν από την ανέλεγκτη δράση της τεχνητής νοημοσύνης; Επακολούθως, μπορεί να επιτευχθεί ισορροπία ανάμεσα στον ανταγωνισμό και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων;

Τα ερωτήματα αυτά θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε κάνοντας μία συνοπτική αναφορά και ανάλυση στις υφιστάμενες αλλαγές που έχουν επέλθει στους εργασιακούς χώρους με τις εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης αφού πρώτα αναλύσουμε το κυριότερο δικαίωμα που φαίνεται να προσβάλλεται από τις εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης το δικαίωμα του άρθρου 9Α Σ. Δεν θα μπορούσε να είναι άλλο βέβαια από το δικαίωμα στην προστασία προσωπικών δεδομένων καθώς οι ίδιες οι εν λόγω μηχανές τεχνητής νοημοσύνης λειτουργούν με βάση δεδομένα που συλλέγουν, πόσο μάλλον εντός του εργασιακού χώρου όπου και θα κάναμε λόγο για ειδική κατηγορία προσωπικών δεδομένων. Αρχικά, θα προβούμε σε μία γενική επισκόπηση των δικαιωμάτων εντός του εργασιακού χώρου που μας ενδιαφέρουν εν προκειμένω. Τα ατομικά δικαιώματα του εργαζομένου, λοιπόν, συνίστανται στο δικαίωμα στην προσωπικότητα, στο δικαίωμα προστασίας του ιδιωτικού βίου, στο δικαίωμα του πληροφοριακού αυτοκαθορισμού και στο δικαίωμα προστασίας προσωπικών δεδομένων. Ως γενικές αρχές επεξεργασίας των δεδομένων,ειδικότερα, το δίκαιο αναγνωρίζει την αρχή της νόμιμης και θεμιτής επεξεργασίας, την αρχή του σκοπού, της αναλογικότητας, της ακρίβειας και της χρονικά πεπερασμένης διατήρησης των προσωπικών δεδομένων και της υπευθυνότητας. Όσον αφορά βέβαια στην επεξεργασία για να είναι νόμιμη πρέπει να έχει υπάρξει προηγούμενη ενημέρωση του εργαζομένου, συγκατάθεση αυτού και γνωστοποίηση της επεξεργασία. Έχει βέβαια και ο εργαζόμενος επι αυτών να προβάλει το δικαίωμα πρόσβασης, αντίρρησης και προσωρινής δικαστικής προστασίας. Παραδείγματα προσβολής δικαιωμάτων θα παρατεθούν στη συνέχεια με πρώτο να αποτελεί το cobot, ένα ευφυές και συνεργατικό ρομπότ βασισμένο στην προηγμενη ρομποτικη. Η Amazon διαθέτει ήδη 100.000 στις υπηρεσίες διανομής της, τα οποία λειτουργούν με μηχανική μάθηση αυτοβελτιώνοντας μέσω της αλληλεπίδρασης με τους ανθρώπους τους αλγορίθμους τους. Ευπαθή σε κενά ασφαλείας δύνανται να δημιουργούν προβλήματα και συγκρούσεις με τους εργαζομένους. Η αξιοπιστία τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένη προφανώς με τις συνέπειες σε ένα πλέγμα προστατευτικών δικαιωμάτων του εργαζομένου και όσο αυξάνεται η χρήση τους θα τα δούμε να παρεισφρύουν μετά τις χειρωνακτικές εργασίες και στις γνωστικές.

Ένα δεύτερο ζήτημα αφορά το φαινόμενο της επιτήρησης που έχει ήδη απασχολήσει το ΕΔΔΑ όπως στις υποθέσεις Άντοβιτς και Μίρκοβιτς εναντίον Μαυροβουνίου (2017) και Λόπεζ Ριμπάλντα και λοιποί εναντίον Ισπανίας (2018) αλλά και την ελληνική Αρχή με τις υποθέσεις 20/2017 και 41/2018 όπου σχετίζονταν με εγκατάσταση καμερών στους χώρους εργασίας. Η πιο επεμβατική χρήση του ΑΙ είναι σε εφαρμογές επιτήρησης εργασίας, το λεγόμενο job surveillance. Η εξέλιξη του εφαρμογών αναγνώρισης προσώπου (face recognition systems) και της ανάλυσης βιομετρικών στοιχείων μας φέρνει αντιμέτωπους με την εισαγωγή εφαρμογών ΤΝ που συλλέγουν δεδομένα από τους εργαζόμενους με σκοπό την βελτιστοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας.Ειδικότερα, οι εφαρμογές επιτήρησης ελεγχόμενες από συστήματα τεχνητής νοημοσύνης συνιστούν το digital surveillance. Το σύστημα ,δηλαδή, για παράδειγμα, μπορεί να συλλέγει βιομετρικά δεδομένα του εργαζομένου, να παρακολουθεί τις κινήσεις των οφθαλμών του, ακόμα και να αναλύει πως διαχειρίζεται ο ίδιος τον χρόνο του. Όλα τα ανωτέρω βέβαια αποτελούν στοιχεία που οδηγούν σε αποφάσεις από τα εν λόγω συστήματα και δεν μένουν στην στείρα αποτύπωση εικονοληπτικών δεδομένων. Απότοκο φυσικά της συγκεκριμένης πρακτικής είναι η προσβολή ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως το δικαίωμα στην εργασία ως προς την ελεύθερη ανάπτυξη του ατόμου εντός αυτής, το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα, η προστασία της προσωπικότητας αλλά και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, δικαιώματα κατοχυρωμένα σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.

Η εγκατάσταση των τεχνητής νοημοσύνης σε εργασιακούς χώρους δεν μπορεί παρά να προκαλέσει αγχώδη συναισθήματα και αίσθηση εποπτείας, όπως συνέβη στις ΗΠΑ όταν εφαρμόσθηκε σύστημα τεχνητής νοημοσύνης που αναλάμβανε την λήψη αποφάσεων, θεωρούμενο ως πιο αξιόπιστο από τον οδηγό του επαγγελματικού οχήματος. Η εγκατάσταση του εν λόγω προγράμματος είχε ως αποτέλεσμα τον πλήρη παραμερισμό της επαγγελματικής κρίσης του οδηγού, διαμορφώνοντας ένα ασφυκτικά αγχώδες περιβάλλον εργασίας θίγοντας το δικαίωμα στην προσωπικότητα και ειδικότερα στην εργασία, ως δικαίωμα-ομπρέλα των εργασιακών δικαιωμάτων. Σημαντικό είναι να τονίσουμε ότι η υπακοή στις εντολές του συστήματος τεχνητής νοημοσύνης χωρίς δυνατότητα εναντίωσης σε αυτό θίγει όχι μόνο τον πυρήνα του δικαιώματος ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας ως γενικότερη ανάγνωση του δικαιώματος στην εργασία αλλά και προσβάλλει την αξία του ανθρώπου, εργαλειοποιώντας τον εργαζόμενο και μεταχειρίζοντάς τον από ελεύθερο υποκείμενο μίας έννομης τάξης σε αντικείμενο υποχρεωμένο να υπακούει στις οδηγίες ενός προγράμματος.

Προηγείται, βέβαια, του προβλήματος της επιτήρησης αυτό της πρόσληψης. Τη διαδικασία επιλογής ανθρώπινου δυναμικού αναλαμβάνουν τα Ηr robots πλέον σε ποσοστό περίπου 40% διεθνώς ,το οποίο είναι βέβαιο ότι θα αυξηθεί. Το πρόβλημα σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα στα hr robots έγκειται στο γεγονός ότι αποτελούν high risk AI για να παραβιάσουν δικαιώματα, όπως το δικαίωμα προστασία από διακρίσεις και την ισότητα στις ευκαιρίες. Τα συστήματα ΤΝ αυτού του είδους συχνά επιδεικνύουν στερεοτυπικές και προκατειλημμένες αντιλήψεις (bias) δικαιολογητικός λόγος του οποίου είναι ότι η μηχανική μάθηση (machine learning) μέσω της οποίας επεξεργάζονται τα δεδομένα αποτελεί μηχανισμό μίμησης της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Η ίδια η ανθρώπινη συμπεριφορά απασχολεί το νομικό κόσμο με προσβολές δικαιωμάτων οπότε είναι λογικό να αναμένουμε από τα ΑΙ ανάλογα προβλήματα. Για παράδειγμα μία εταιρία με επιτυχημένους λευκούς άνδρες θα οδηγήσει την εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης να επιλέξει αντίστοιχα άνδρες και θα αποκλείσει γυναίκες, αλλά και η απόσταση από την εργασία όπως και η κατοικία σε υποβαθμισμένες περιοχές έχει αποδειχθεί ότι είναι προβληματικά σαν αξιολογικά κριτήρια επιλογής εργαζομένου. Δεν πρέπει να λησμονήσουμε σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε ότι το 2015 το Google Photos κατηγορήθηκε για ρατσισμό κατηγοριοποιώντας σε φάκελο με την ονομασία γορίλες selfie έγχρωμων ανθρώπων. Το αξιοσημείωτο στην περίπτωση αυτή ήταν ότι οι προγραμματιστές μίας από τις μεγαλύτερες τεχνολογικές εταιρείες του κόσμου δεν μπόρεσαν να βρουν την ακριβή εντολή που είχε αυτό το αποτέλεσμα και οδηγήθηκαν στο να μπλοκάρουν την εντολή της αναγνώρισης εικόνας όσον αφορά τους γορίλες.

Δικαιοκρατικές απαιτήσεις για την Τεχνητή Νοημοσύνη

Το νομικό ζήτημα που εντοπίζουμε ότι έχει αναδυθεί στα ανωτέρω παραδείγματα ,πέραν του προφανούς της διάκρισης, είναι η διαφάνεια(transparency). Είναι ευνόητο ότι οι διεργασίες των εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης διαχειριζόμενες μαζικά δεδομένα δημιουργούν ένα μαύρο κουτί, το οποίο πρέπει να ελεγχθεί. Αυτός είναι και ένας από τους σκοπούς της ΕΕ: Στη δημιουργία, δηλαδή, εμπιστοσύνης στα ΑΙ και στον περιορισμό της αυτόνομης και ανεξέλεγκτης δράσης τους κάτω από γενικές ρυθμίσεις αναδεικνύοντας παράλληλα την ανάγκη ειδικού θεσμοθετημένου πλαισίου. Συνιστώσες σε αυτό το εγχείρημα αποτελούν ο έλεγχος και η διαφάνεια κάθε λειτουργίας των προγραμμάτων αυτών.

Αρχικά, η πρόκληση βρίσκεται στην κοινή παραδοχή ότι το νομικό σύστημα ασθμαίνοντας θα ακολουθεί πάντα τις τεχνολογικές εξελίξεις. Η προσβολή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία σε μία εποχή όπου οι αυτοματισμοί και η αυτονομία των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης έχει κενά ως προς την νομοθετική της ρύθμιση. Η προβληματική του φαινομένου αυτού έγκειται στην αδυναμία της νομικής θεσμοθέτησης να ακολουθήσει τους ταχύτατους ρυθμούς της τεχνητής νοημοσύνης με αποτέλεσμα να μην μπορεί να δράσει προληπτικά αλλά να ρυθμίζει κατασταλτικά εκ των υστέρων καταστάσεις που έχουν ήδη γίνει προβληματικές. Η εξειδίκευση των νέων νομικών σε ζητήματα όπως οι αλγόριθμοι, η μηχανική μάθηση, η βαθειά επίγνωση, τα Μαζικά Δεδομένα και γενικότερα στις νέες τεχνολογίες θα έλυνε σε μεγάλο βαθμό τις ελλείψεις και τα κενά των νομοθεσιών και θα εκσυγχρόνιζε την οπτική που αντιμετωπίζουμε τις προσβολές αλλά και τους κινδύνους της τεχνητής νοημοσύνης.

Εκτός από τη Λευκή Βίβλο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιουργώντας ομαδα ειδικών δημοσίευσε τις Κατευθυντήριες Οδηγίες σχετικά την ηθική, στοχεύοντας με αυτόν τον τρόπο να ηγηθεί κυρίως όχι στην παραγωγή καταναλωτικών αγαθών αλλά στην προστασία των δικαιωμάτων που απορρέουν από την χρήση τους. Η ΕΕ δημιουργώντας ομάδα ειδικών δημοσίευσε τις Κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά την Ηθική, κάνοντας προσπάθεια να ισορροπήσει ανάμεσα στην ανταγωνιστική παρουσία των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων με την δημιουργία πλαισίου όχι περιοριστικού της εισαγωγης του ΑΙ στις επιχειρησεις αλλα ούτε και υπερβολικά χαλαρου ώστε να κινδυνεύουν προσβολών θεμελιώδη δικαιώματα. Η πρόσφατη πρόταση για την υιοθέτηση της Πράξης για την Τεχνητή Νοημοσύνη αποτελεί την κανονιστική συμπύκνωση αυτών των διαβουλεύσεων.

Σε μία ευνομούμενη έννομη τάξη οι εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης οφείλουν να έχουν ως μοναδικό θεμιτό σκοπό αυτόν του δημοσίου συμφέροντος με την έννοια της προαγωγής της κοινωνίας ως σύνολο. Η ανέλεγκτη επομένως χρήση τους εντός των εργασιακών χώρων αναντίρρητα θα επιφέρει προσβολές στα ανθρώπινα δικαιώματα. Ακόμα, ο ανταγωνισμός των επιχειρήσεων στον 21ο αιώνα οδηγεί στην ολοένα και μεγαλύτερη προσβολή και περιορισμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων οι οποίοι μπορούν να γίνουν ανεκτοί μόνο υπό το πρίσμα του δημοσίου συμφέροντος και ελεγχόμενοι από την αρχή της αναλογικότητας. Άλλωστε, το πεδίο προστασίας των δικαιωμάτων οριοθετεί το εύρος και την ένταση των εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης και δεν μπορεί παρά να αποτελέσει οδηγό στην θεσμοθέτηση κανόνων δικαίου. Τέλος, σε καμία περίπτωση δεν είναι ανεκτή από το δικαιικό μας σύστημα οποιαδήποτε παραβίαση του πυρήνα του δικαιώματος της εργασίας καθώς και η προβλεψιμότητα των συστημάτων της τεχνητής νοημοσύνης πρέπει να επιτυγχάνεται στο μέγιστο βαθμό για να χαίρουν εφαρμογής αλλά και ελέγχου.

Βιβλιογραφία

Δρακουλάκης, Μιχάλης. “Βιντεοσκόπηση σε χώρους εργασίας. Μια κατάφωρη παραβίαση των δικαιωμάτων των εργαζομένων.” https://www.homodigitalis.gr, 2019, https://www.homodigitalis.gr/posts/3871.

ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ-ΣΤΡΑΓΓΑ, Τζούλια. Γενική θεωρία θεμελιωδών δικαιωμάτων: Όψεις της πολυεπίπεδης προστασίας στον ευρωπαϊκό χώρο. Αθήνα – Θεσσαλονίκη, Εκδόσεις Σάκκουλα, 2018.

Τραυλός-Τζανετάτος, Δ. Το εργατικό δίκαιο στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση. Εκδόσεις Σάκκουλα, 2019.

Παπαδημητρίου, K. Η συνταγματική προστασία της προσωπικότητας των εργαζομένων, στο Σύνταγμα και εργασιακές σχέσεις. Εισήγηση στο Γ΄ Πανελλήνιο Συνέδριο της ΕΔΕΚΑ, 1989.

Antonio, Aloisi, and Elena Gramano. Artificial intelligence is watching you at work: digital surveillance, employee monitoring, and regulatory issues in the EU Context. Comp. Lab. L. & Pol'y J. 41¨(2019): 95., 2019.

Collins, Hugh. "Is there a human right to work? (2017): 17-38.

DESHPANDE, Advait, et al. “Improving working conditions using Artificial Intelligence.” https://www.europarl.europa.eu, June 2021, https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2021/662911/IPOL_STU(2021)662911_EN.pdf. Accessed June 2021.

Kwan, Martin. Automation and the International Human Right to Work. Emory International Law Review Recent Developments 35, 2021.