Αποποίηση κληρονομίας πριν από την αποποίηση προπορευόμενου κληρονόμου - Διευκρινίσεις από την ΑΑΔΕ

Πολίτης ζήτησε τη συνδρομή του Συνηγόρου προκειμένου να γίνουν δεκτές από τις αρμόδιες Δ.Ο.Υ. δηλώσεις αποποίησης κληρονομίας που κατέθεσε προτού αποποιηθούν οι κληρονόμοι της προηγούμενης κληρονομικής τάξης.

Στο πλαίσιο της διερεύνησης της αναφοράς, ο Συνήγορος επικοινώνησε τόσο με τη μια εκ των αρμοδίων Δ.Ο.Υ. όσο και με τη Διεύθυνση Εφαρμογής Φορολογίας Κεφαλαίου & Περιουσιολογίου και τη Διεύθυνση Εισπράξεων και Επιστροφών της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) και απέστειλε προς αυτές έγγραφο δια του οποίου παρέθεσε τους βασικούς λόγους για τους οποίους έπρεπε να γίνει δεκτό το αίτημά του φορολογούμενου.

Σε ανταπόκριση του εν λόγω εγγράφου η Διεύθυνση Εισπράξεων και Επιστροφών, με έγγραφό της προς τις εμπλεκόμενες Δ.Ο.Υ., έδωσε τις απαραίτητες διευκρινίσεις επί του νομικού ζητήματος καθώς και οδηγίες για την διευθέτηση του θέματος και την αποδοχή των δηλώσεων αποποίησης κληρονομίας που κατατέθηκαν από τον πολίτη. Οι εν λόγω Δ.Ο.Υ. ανταποκρίθηκαν άμεσα, κάνοντας τις σχετικές δηλώσεις αποδεκτές. 

Το έγγραφο της ΑΑΔΕ αναφέρει:

1. Οι προϋποθέσεις που προβλέπονται στα άρθρο 1847 του Αστικού Κώδικα (ΑΚ) για την έναρξη της προθεσμίας αποποίησης (γνώση της επαγωγής και του λόγου της), ώστε να διαπιστώνεται το εμπρόθεσμο ή μη αυτής, έχουν τεθεί από τον νόμο υπέρ του προσωρινού  κληρονόμου, δηλαδή για την προστασία αυτού έναντι του κινδύνου να παρέλθει η προθεσμία αποποίησης εν αγνοία του.

Αντίθετα, η διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 1847 του Α.Κ. δεν περιορίζει τη δυνατότητα δήλωσης της σχετικής βούλησης του κληρονόμου σε χρόνο πριν από την έναρξη της προθεσμίας. Δεν είναι άκυρη, συνεπώς, η αποποίηση, αν έλαβε χώρα πριν συντρέξουν οι προϋποθέσεις της παρ. 1 του άρθρου 1847 του Α.Κ., δηλ. πριν από την έναρξη της προθεσμίας αποποίησης, προτού π.χ. δημοσιευθεί η διαθήκη του κληρονομουμένου (βλ. ενδεικτικά την υπ' αριθ. 640/1992 γνωμοδότηση του Γ Τμήματος του Ν.Σ.Κ, η οποία έχει γίνει αποδεκτή αρμοδίως, σελ. 4, Εμμ. Βουζίκα, Κληρονομικό Δίκαιο, τόμος Α, Αθήνα 1972, σελ. 141). 

2. Ομοίως, σύμφωνα με την κρατούσα θέση, δεν είναι άκυρη η αποποίηση της κληρονομίας από πρόσωπο ως προς το οποίο δεν έχουν συντρέξουν ακόμα όλες οι προϋποθέσεις για την κλήση του στην κληρονομία, όπως σε περίπτωση που το πρόσωπο αποποιήθηκε πριν από την αποποίηση προπορευόμενου κληρονόμου (ή προπορευόμενων κληρονόμων), αρκεί η αποποί ηση να έλαβε χώρα μετά τον θάνατο του κληρονομουμένου, ο οποίος αποτελεί, σε κάθε περίπτωση, το εναρκτήριο χρονικό σημείο για την αποδοχή ή την αποποίηση της κληρονομιάς.

Διευκρινίζεται σχετικά, ότι για την ορθή εφαρμογή του οικείου άρθρου 1851 του Α.Κ, χρόνος επαγωγής της κληρονομίας είναι, όπως προαναφέρθηκε, ο χρόνος θανάτου του κληρονομουμένου (βλ. άρθρα 1711 και 1856 του Α.Κ.), ενώ το μελλοντικό και αβέβαιο γεγονός της αποποίησης του προπορευόμενου κληρονόμου, ως αναγκαία προϋπόθεση για να παράγει η αποποίηση του επόμενου κληρονόμου έννομες συνέπειες (αίρεση δικαίου, όχι γνήσια αίρεση), γίνεται δεκτό ότι δεν εμπίπτει στις αιρέσεις που θίγουν το κύρος της αποποίησης κατ' άρθρο 1851 ταυ Α.Κ. (βλ. ενδεικτικά Απ. Γεωργιάδη-Μιχ. Σταθόπουλου, Αστικός Κώδικας κατ' άρθρο ερμηνεία, 1996, τόμος ΙΧ, Κληρονομικό Δίκαιο, άρθρα 1710-1870, σελ. 549-551). 

Περισσότερες πληροφορίες στο synigoros.gr