Δικαστήριο ΕΕ: Οι παραχωρήσεις παραθαλάσσιων εκτάσεων δεν μπορούν να ανανεώνονται αυτόματα, αλλά πρέπει να υπόκεινται σε αμερόληπτη και διαφανή διαδικασία επιλογής

Με μια ενδιαφέρουσα απόφασή του το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε ότι οι παραχωρήσεις ιταλικών παραθαλάσσιων εκτάσεων δεν μπορούν να ανανεώνονται αυτόματα, αλλά πρέπει να υπόκεινται σε αμερόληπτη και διαφανή διαδικασία επιλογής.

Σύμφωνα με το ΔΕΕ, τα εθνικά δικαστήρια και οι διοικητικές αρχές υποχρεούνται να εφαρμόζουν τους σχετικούς κανόνες του δικαίου της Ένωσης και όχι τις αντίθετες προς τους κανόνες αυτούς διατάξεις του εθνικού δικαίου.

Το ιστορικό της υπόθεσης

Σύμφωνα με το ενωσιακό δίκαιο (Οδηγία 2006/123/ΕΚ) για την παραχώρηση παραθαλάσσιων κοινόχρηστων εκτάσεων, τα κράτη μέλη πρέπει να εφαρμόζουν διαδικασία επιλογής μεταξύ των δυνητικών υποψηφίων όταν ο αριθμός των διαθέσιμων αδειών για συγκεκριμένη δραστηριότητα είναι περιορισμένος λόγω της σπανιότητας των φυσικών πόρων. Η άδεια χορηγείται για την ενδεδειγμένη περιορισμένη χρονική περίοδο και δεν μπορεί να ανανεώνεται αυτόματα. Μολονότι οι κανόνες αυτοί έχουν μεταφερθεί στην ιταλική έννομη τάξη, ένας νόμος του 2018 προέβλεπε εντούτοις ότι οι ισχύουσες παραχωρήσεις παρατείνονται έως τις 31 Δεκεμβρίου 2033, προκειμένου να υπάρχει ο απαραίτητος χρόνος για την πραγματοποίηση όλων των ενεργειών που απαιτούνται για τη μεταρρύθμιση των παραχωρήσεων.

Βάσει του ως άνω νόμου, ο Δήμος Ginosa παρέτεινε, με απόφαση της 24ης Δεκεμβρίου 2020, τη διάρκεια των παραχωρήσεων παραθαλάσσιων εκτάσεων εντός των γεωγραφικών του ορίων. Εκτιμώντας ότι η απόφαση αυτή αντέβαινε στις αρχές του ανταγωνισμού και της ελευθερίας εγκατάστασης, η Αρχή Προστασίας του Ανταγωνισμού και της Αγοράς (AGCM) κοινοποίησε στον Δήμο Ginosa αιτιολογημένη γνώμη, υπενθυμίζοντας την απαίτηση για προηγούμενη διεξαγωγή δημόσιου διαγωνισμού και επισημαίνοντας ότι δεν έπρεπε να εφαρμοστούν οι εθνικές διατάξεις για την αυτόματη παράταση των συμβάσεων παραχώρησης.

Επειδή ο Δήμος Ginosa δεν συμμορφώθηκε με την αιτιολογημένη γνώμη, η AGCM άσκησε προσφυγή ενώπιον του διοικητικού πρωτοδικείου της περιφέρειας Puglia, με αίτημα την ακύρωση της απόφασης του Δήμου Ginosa. Το διοικητικό πρωτοδικείο της περιφέρειας Puglia, κρίνοντας ότι οι εθνικές διατάξεις είναι ασυμβίβαστες με την οδηγία 2006/123 σχετικά με τις υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά, αμφιβάλλει για το κατά πόσον η οδηγία είναι αυτοδικαίως εφαρμοστέα και για το αν μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τον παραμερισμό των αντίθετων εθνικών κανόνων. Επιπλέον, το αιτούν δικαστήριο δεν συμμερίζεται την άποψη του ιταλικού Συμβουλίου της Επικρατείας κατά την οποία η οδηγία 2006/123 είναι οδηγία απελευθέρωσης και όχι οδηγία εναρμόνισης. Το διοικητικό πρωτοδικείο της περιφέρειας Puglia καταλήγει ότι η οδηγία έπρεπε να εκδοθεί από το Συμβούλιο με ομόφωνη απόφαση και όχι κατά πλειοψηφία.

Ως εκ τούτου, το διοικητικό πρωτοδικείο της περιφέρειας Puglia υπέβαλε στο Δικαστήριο προδικαστικά ερωτήματα σχετικά με το πεδίο εφαρμογής, το κύρος και τη φύση της οδηγίας καθώς και τα αποτελέσματα της εφαρμογής της.

Η απόφαση του Δικαστηρίου

Με τη σημερινή απόφασή του, το Δικαστήριο αποφαίνεται, πρώτον, ότι η οδηγία εφαρμόζεται σε κάθε παραχώρηση παραθαλάσσιων κοινόχρηστων εκτάσεων, ανεξάρτητα από το αν έχει βέβαιο διασυνοριακό ενδιαφέρον ή αν αφορά κατάσταση στην οποία όλα τα κρίσιμα στοιχεία περιορίζονται στο εσωτερικό ενός μόνον κράτους μέλους.

Δεύτερον, το δίκαιο της Ένωσης δεν αντιτίθεται στην εκτίμηση της σπανιότητας των φυσικών πόρων και των διαθέσιμων παραχωρήσεων βάσει μιας αφηρημένης και γενικής προσέγγισης σε εθνικό επίπεδο σε συνδυασμό με μια κατά περίπτωση προσέγγιση στηριζόμενη στην ανάλυση της παράκτιας περιοχής του συγκεκριμένου δήμου. Τα κριτήρια που χρησιμοποιεί ένα κράτος μέλος για να εκτιμήσει τη σπανιότητα των διαθέσιμων φυσικών πόρων πρέπει να βασίζονται σε αντικειμενικές, αμερόληπτες, διαφανείς και αναλογικές παραμέτρους.

Τρίτον, από την εξέταση δεν προέκυψε κανένα στοιχείο ικανό να θίξει το κύρος της οδηγίας σχετικά με τις υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά. Δεδομένου, αφενός, ότι η νομική βάση μιας πράξης πρέπει να στηρίζεται στον σκοπό και το περιεχόμενό της και, αφετέρου, ότι σκοπός της οδηγίας είναι να διευκολύνει την άσκηση της ελευθερίας εγκατάστασης των παρόχων υπηρεσιών και την ελεύθερη κυκλοφορία των υπηρεσιών, το Συμβούλιο ορθώς αποφάσισε με ειδική πλειοψηφία σύμφωνα με τις διατάξεις της Συνθήκης.

Τέταρτον, η υποχρέωση των κρατών μελών να εφαρμόζουν αμερόληπτη και διαφανή διαδικασία επιλογής μεταξύ των δυνητικών υποψηφίων, καθώς και η απαγόρευση της αυτόματης ανανέωσης άδειας που έχει χορηγηθεί για συγκεκριμένη δραστηριότητα θεσπίζονται στην οδηγία άνευ αιρέσεων και με επαρκή ακρίβεια. Δεδομένου ότι οι σχετικοί κανόνες της οδηγίας έχουν άμεσο αποτέλεσμα, τα εθνικά δικαστήρια και οι διοικητικές αρχές, συμπεριλαμβανομένων των δημοτικών αρχών, υποχρεούνται να εφαρμόζουν τους κανόνες αυτούς και όχι τις αντίθετες διατάξεις του εθνικού δικαίου. 

To πλήρες κείμενο της αποφάσεως είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA