Ρήτρα σύμβασης που υποχρεώνει νεαρό αθλητή να καταβάλει μέρος των εσόδων του στην περίπτωση που γίνει επαγγελματίας αθλητής μπορεί να είναι καταχρηστική
Με απόφασή του το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε ότι η ρήτρα σύμβασης, η οποία υποχρεώνει νεαρό αθλητή να καταβάλει μέρος των εσόδων του στην περίπτωση που γίνει επαγγελματίας αθλητής, μπορεί να είναι καταχρηστική.
Όπως επισημαίνει το ΔΕΕ, ο εθνικός δικαστής οφείλει να εκτιμήσει τον καταχρηστικό χαρακτήρα μιας τέτοιας ρήτρας λαμβάνοντας ιδίωςυπόψη το κατά πόσον η ρήτρα είναι διατυπωμένη με σαφή και κατανοητό τρόπο όσον αφορά τις οικονομικέςσυνέπειες της δέσμευσης.
Ιστορικό της υπόθεσης
Το 2009 ένας νεαρός ανήλικος αθλητής, εκπροσωπούμενος από τους γονείς του, συνήψε σύμβαση με λεττονική επιχείρηση η οποία προσφέρει στους αθλητές ένα σύνολο υπηρεσιών για την ανάπτυξη των επαγγελματικών ικανοτήτων τους και της σταδιοδρομίας τους. Σκοπός της σύμβασης αυτής ήταν να εξασφαλίσει στον νεαρό αθλητή μια επιτυχημένη επαγγελματική αθλητική σταδιοδρομία στον τομέα της καλαθοσφαίρισης. Η εν λόγω σύμβαση, συναφθείσα για διάρκεια δεκαπέντε ετών, προέβλεπε ένα φάσμα υπηρεσιών, όπως, μεταξύ άλλων,προπονήσεις υπό την επίβλεψη ειδικών, υπηρεσίες αθλιατρικής και αθλητικής ψυχολογικής στήριξης, υπηρεσίεςυποστήριξης στον τομέα της εμπορικής προώθησης και νομικές και λογιστικές υπηρεσίες.
Ο νεαρός αθλητής αναλάμβανε, ως αντιπαροχή, την υποχρέωση να καταβάλει στην επιχείρηση αμοιβή ανερχόμενηστο 10 % του συνόλου των καθαρών εσόδων από αθλητικές διοργανώσεις, διαφημίσεις, εκστρατείες εμπορικήςπροώθησης και εμφανίσεις στα μέσα ενημέρωσης σχετικές με το συγκεκριμένο άθλημα τα οποία θα εισέπραττεκατά τη διάρκεια ισχύος της σύμβασης, εφόσον γινόταν επαγγελματίας αθλητής και υπό τον όρο ότι τα εν λόγωέσοδα θα ανέρχονταν σε τουλάχιστον 1 500 ευρώ μηνιαίως. Δεδομένου ότι τα έσοδα τα οποία ο νεαρός αθλητής, ο οποίος εν τω μεταξύ είχε γίνει επαγγελματίας καλαθοσφαιριστής, αποκόμισε από τις συμβάσεις που υπέγραψε με αθλητικούς συλλόγους ανήλθαν συνολικά σε ποσό άνω των 16 εκατομμυρίων ευρώ, ο ως άνω αθλητής όφειλε να καταβάλει το 10 % του ποσού αυτού στην εν λόγω επιχείρηση, ήτοι ποσό άνω του 1,6 εκατομμυρίου ευρώ.
Η υπόθεση ήχθη ενώπιον των λεττονικών δικαστηρίων, τα οποία έκριναν ότι η επίμαχη συμβατική ρήτρα ήτανκαταχρηστική. Η ενδιαφερόμενη επιχείρηση άσκησε αναίρεση ενώπιον του Ανώτατου Δικαστηρίου της Λετονίας,το οποίο αποφάσισε να υποβάλει στο Δικαστήριο σχετικό προδικαστικό ερώτημα. Το αιτούν δικαστήριο ζητεί ναδιευκρινιστεί αν η οδηγία σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές έχει εφαρμογή στην επίμαχη σύμβαση και, ενδεχομένως, σε ποιο βαθμό η οδηγία αυτή αντιτίθεται σε μια τέτοιαρήτρα.
Η απόφαση του Δικαστηρίου
Με την απόφασή του, το Δικαστήριο επιβεβαιώνει κατ’ αρχάς ότι η οδηγία έχει πράγματι εφαρμογή στηνπερίπτωση αυτή. Το Δικαστήριο υπενθυμίζει, ωστόσο, ότι η οδηγία προβλέπει ότι η εκτίμηση του καταχρηστικούχαρακτήρα συμβατικής ρήτρας η οποία δεν αποτέλεσε αντικείμενο ατομικής διαπραγμάτευσης δεν μπορεί να αφορά τις ρήτρες σχετικά με τον καθορισμό του κύριου αντικειμένου της σύμβασης ούτε τις σχετικές με τοανάλογο ή μη μεταξύ, αφενός, της τιμής και της αμοιβής και, αφετέρου, των υπηρεσιών ή αγαθών που θα παρασχεθούν ως αντάλλαγμα, εφόσον οι ρήτρες αυτές είναι διατυπωμένες με σαφή και κατανοητό τρόπο. Ρήτρα όπως η επίμαχη στην υπό κρίση υπόθεση εμπίπτει στην ως άνω εξαίρεση και, ως εκ τούτου, ο εθνικός δικαστής μπορεί να προβεί στην εκτίμηση του καταχρηστικού χαρακτήρα της μόνον αν κρίνει ότι η ρήτρα αυτή δεν είναι διατυπωμένη με σαφή και κατανοητό τρόπο. Ωστόσο, το εθνικό δίκαιο μπορεί να προβλέπει υψηλότερο επίπεδο προστασίας των καταναλωτών. Σε μια τέτοια περίπτωση, ο δικαστής θα έχει τη δυνατότητα να ελέγξει τον καταχρηστικό χαρακτήρα της ρήτρας, ακόμη και στις περιπτώσεις κατά τις οποίες η ρήτρα έχει εκ των προτέρων διατυπωθεί από τον επαγγελματία με σαφή και κατανοητό τρόπο.
Όσον αφορά το ζήτημα αν η επίμαχη ρήτρα είναι διατυπωμένη με σαφή και κατανοητό τρόπο, το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι η οδηγία προβλέπει επίσης απαίτηση περί διαφάνειας. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να έχει γνωστοποιηθεί στον καταναλωτή το σύνολο των πληροφοριών που είναι αναγκαίες για να είναι αυτός σε θέση να εκτιμήσει τις οικονομικές συνέπειες της δέσμευσής του. Σε αντίθετη περίπτωση, δεν μπορεί ναθεωρηθεί ότι η ρήτρα έχει διατυπωθεί με σαφή και κατανοητό τρόπο.
Το Δικαστήριο προσθέτει ότι μια τέτοια ρήτρα, η οποία προβλέπει ότι ένας νεαρός αθλητής δεσμεύεται νακαταβάλει αμοιβή ίση με το 10 % των εσόδων που θα εισπράξει κατά τα επόμενα δεκαπέντε έτη, δεν δημιουργείάνευ ετέρου σημαντική ανισορροπία μεταξύ των μερών. Πράγματι, η ύπαρξη τέτοιας ανισορροπίας πρέπει ναεκτιμάται υπό το πρίσμα, μεταξύ άλλων, των κανόνων που έχουν εφαρμογή στο εθνικό δίκαιο ελλείψει συμφωνίαςτων μερών, των θεμιτών και δίκαιων πρακτικών της αγοράς, κατά τον χρόνο σύναψης της σύμβασης, όσον αφοράτις αμοιβές στον οικείο αθλητικό τομέα, καθώς και όλων των περιστάσεων που περιέβαλαν τη σύναψη της εν λόγωσύμβασης, όπως και όλων των λοιπών ρητρών της συγκεκριμένης σύμβασης ή άλλης σύμβασης από την οποίααυτή εξαρτάται. Εξάλλου, είναι κρίσιμο για την εκτίμηση του καταχρηστικού χαρακτήρα μιας τέτοιας ρήτρας το ότιο καταναλωτής ήταν ανήλικος κατά τη σύναψη της σύμβασης και το ότι η σύμβαση συνήφθη από τους γονείς τουανηλίκου στο όνομά του.
Το Δικαστήριο διευκρινίζει περαιτέρω ότι εθνικό δικαστήριο το οποίο διαπίστωσε ότι ρήτρα σύμβασης συναφθείσας μεταξύ επαγγελματία και καταναλωτή έχει καταχρηστικό χαρακτήρα δεν μπορεί να μειώσει τοοφειλόμενο από τον καταναλωτή ποσό στο ύψος των εξόδων στα οποία πράγματι υποβλήθηκε ο παρέχων τις υπηρεσίες κατά την εκτέλεση της σύμβασης αυτής.
To πλήρες κείμενο και, εφόσον υπάρχει, η σύνοψη της αποφάσεως είναι διαθέσιμα στην ιστοσελίδα CURIA.
