Ψηφιακή δικαιοσύνη: Συμφωνία για την ψηφιοποίηση της δικαστικής συνεργασίας και την πρόσβαση των πολιτών στη δικαιοσύνη

Η Προεδρία και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία σχετικά με δύο νομοθετικές πράξεις της ΕΕ με τις οποίες θα ψηφιοποιηθούν τα συστήματα απονομής δικαιοσύνης της ΕΕ και θα γίνουν πιο προσβάσιμα και αποτελεσματικά.

Οι πολίτες και οι εκπρόσωποί τους θα μπορούν να επικοινωνούν με τις αρμόδιες αρχές σε διασυνοριακές διαδικασίες στην ΕΕ μέσω ενός ευρωπαϊκού σημείου ηλεκτρονικής πρόσβασης, αποστέλλοντας τις αιτήσεις τους και λαμβάνοντας απαντήσεις ηλεκτρονικά. Οι αρχές θα είναι επίσης σε θέση να επικοινωνούν μεταξύ τους και να ανταλλάσσουν δεδομένα σχετικά με αστικές, εμπορικές και ποινικές υποθέσεις μέσω ασφαλών και αξιόπιστων ψηφιακών διαύλων.

Μόλις θεσπιστούν, οι νέοι κανόνες θα βελτιώσουν τις διασυνοριακές δικαστικές διαδικασίες, καθώς βάσει αυτών:

• οι διάδικοι και άλλα ενδιαφερόμενα πρόσωπα σε αστικές, εμπορικές και ποινικές υποθέσεις θα έχουν τη δυνατότητα να μετέχουν στην ακροαματική διαδικασία μέσω βιντεοδιάσκεψης ή άλλης τεχνολογίας εξ αποστάσεως επικοινωνίας
• θα δημιουργηθεί ευρωπαϊκό σημείο ηλεκτρονικής πρόσβασης μέσω του οποίου τα φυσικά και νομικά πρόσωπα θα μπορούν να υποβάλλουν αξιώσεις, να αποστέλλουν και να λαμβάνουν σχετικές πληροφορίες και να επικοινωνούν με τις αρμόδιες αρχές
• η ηλεκτρονική επικοινωνία και τα ηλεκτρονικά έγγραφα από φυσικά και νομικά πρόσωπα θα γίνονται αποδεκτά
• θα αναγνωρίζονται έγγραφα με ηλεκτρονικές υπογραφές ή σφραγίδες
• θα προωθείται η καταβολή τελών με ηλεκτρονικά μέσα

Γενικές πληροφορίες και επόμενα βήματα

Επί του παρόντος, δεν χρησιμοποιούνται πάντα ψηφιακά μέσα για την επικοινωνία μεταξύ των αρχών σε διασυνοριακές αστικές, εμπορικές και ποινικές υποθέσεις. Αυτό οφείλεται στην έλλειψη ασφαλών και αξιόπιστων ψηφιακών διαύλων επικοινωνίας ή στη μη αναγνώριση ηλεκτρονικών εγγράφων, υπογραφών και σφραγίδων.

Επιπλέον, σε καταστάσεις ανωτέρας βίας, όπως η πανδημία COVID-19, μπορεί επίσης να επηρεαστεί η ομαλή λειτουργία των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης των κρατών μελών. Η αδιάλειπτη λειτουργία των δικαστηρίων σε τέτοιες περιπτώσεις απαιτεί ένα ψηφιακό εργαλείο με ικανοποιητικά πρότυπα ασφάλειας και θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Οι προτεινόμενες νομοθετικές πράξεις της ΕΕ επί των οποίων συμφώνησαν προσωρινά το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν θεσπίζουν νέες ευρωπαϊκές διαδικασίες. Θα δημιουργήσουν το αναγκαίο νομικό πλαίσιο για τη διευκόλυνση της ηλεκτρονικής επικοινωνίας στο πλαίσιο των διαδικασιών διασυνοριακής δικαστικής συνεργασίας σε αστικές, εμπορικές και ποινικές υποθέσεις.

Η πρόταση κανονισμού σχετικά με την ψηφιοποίηση της δικαστικής συνεργασίας και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη, καθώς και η πρόταση συνοδευτικής οδηγίας, εγκρίθηκαν από την Επιτροπή την 1η Δεκεμβρίου 2021. Το Συμβούλιο καθόρισε τη διαπραγματευτική του θέση κατά τη σύνοδό του στις 9 Δεκεμβρίου 2022.

Η συμφωνία θα πρέπει να προσυπογραφεί από τους αντιπροσώπους των κρατών μελών πριν εκδοθεί από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.