Σύσταση Δουλείας Διόδου με Χρησικτησία

Ιδίως στην ελληνική "ύπαιθρο", πολλά αγροτεμάχια είναι "τυφλά", δεν έχουν δηλαδή πρόσωπο σε οδικό δίκτυο.

Οι ιδιοκτήτες τους μπορεί να διέρχονται για πολλά έτη από όμορο ή όμορα ακίνητα για να βγουν στο δρόμο. Αποκτούν "δίοδο";

Κατά τις διατάξεις των άρθρων 1118, 1119 και 1121 ΑΚ επί ακινήτου μπορεί να αποκτηθεί εμπράγματο δικαίωμα υπέρ του εκάστοτε κυρίου άλλου ακινήτου, που να του παρέχει κάποια ωφέλεια δηλαδή πραγματική δουλεία, όπως είναι και η δουλεία οδού.

Η σύσταση του εμπράγματου αυτού δικαιώματος μπορεί να γίνει και με έκτακτη χρησικτησία, ως προς την οποία εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για την κτήση της κυριότητας ακινήτων με έκτακτη χρησικτησία, εφαρμοζομένου αναλόγως και του άρθρου 1051 ΑΚ έτσι ώστε εκείνος που επικαλείται κτήση πραγματικής δουλείας με έκτακτη χρησικτησία, μπορεί να συνυπολογίσει το χρόνο της οιονεί νομής του στο χρόνο της οιονεί νομής του δικαιοπαρόχου του.

Από τις διατάξεις αυτές σε συνδυασμό με εκείνες των άρθρων 1045, 974 και 975 ΑΚ συνάγεται ότι η φυσική εξουσία επί ακινήτων επί συνεχή εικοσαετία επιφέρει την, κτήση μεν κυριότητας με έκτακτη χρησικτησία αν είναι καθολική, περιλαμβάνει δηλαδή όλες τις χρησιμότητες του πράγματος και ασκείται με διάνοια κυρίου (νομή), κτήση δε πραγματικής δουλείας αν είναι μερική, περιλαμβάνει δηλαδή μια ή ορισμένες μόνο χρησιμότητες του πράγματος, που αποτελούν περιεχόμενο τέτοιας δουλείας και ασκείται υπέρ του δεσπόζοντος ακινήτου από τον κύριο αυτού με διάνοια δικαιούχου (οιονεί νομή).

Από τις διατάξεις αυτές συνάγεται ακόμα ότι για την κτήση πραγματικής δουλείας με τον πρωτότυπο τρόπο της έκτακτης χρησικτησίας απαιτείται εκείνος που ασκεί την οιονεί νομή δουλείας στο δουλεύον ακίνητο, να είναι κύριος του δεσπόζοντος ακινήτου (ΑΠ 430/2017 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Αν η οιονεί νομή ασκείται κατά παράκληση δεν υφίσταται διάνοια δικαιούχου και δεν μπορεί να αποκτηθεί δικαίωμα δουλείας με χρησικτησία. Σύμφωνα με το άρθρο 975 Α.Κ. στο δικαίωμα της δουλείας η νομή συνίσταται στην άσκηση αυτού με διάνοια δικαιούχου.

Εξάλλου από τα άρθρα 1045, 1118, 1120 και 1121 Α.Κ. προκύπτει ότι η πραγματική δουλεία διόδου συνιστώμενη και με έκτακτη χρησικτησία, δηλαδή με τη διέλευση του κυρίου του δεσπόζοντος ακινήτου από το δουλεύον ακίνητο επί μία εικοσαετία με διάνοια δικαιούχου, δηλαδή με άσκηση σωματικής εξουσίας του ακινήτου κατά τρόπο που ανταποκρίνεται στο κατά νόμο περιεχόμενο και με τη διάνοια ασκήσεως του δικαιώματος της δουλείας αυτής και όχι από οικειότητα η κατά παράκληση (ΑΠ 95/2019, ΑΠ 1484/2001 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Ο δουλειούχος που προσβάλλεται στο εμπράγματο δικαίωμα της δουλείας μπορεί να προσφύγει στην ειδική προστασία που εισάγει το άρθρο 1132 ΑΚ (αγωγή ομολογήσεως δουλείας), να καταφύγει στις περί προστασίας της νομής διατάξεις (άρθρα 996, 985, 987, 989 ΑΚ) ή να ζητήσει τη δικαστική αναγνώριση του δικαιώματος του με την αναγνωριστική αγωγή του άρθρου 70 ΚΠολΔ.

Για το ορισμένο της αγωγής που στηρίζεται στη διάταξη του άρθρου 1132 ΑΚ πρέπει να αναφέρεται σε αυτήν ο τρόπος κτήσης της πραγματικής δουλείας, ο οποίος αν στηρίζεται σε έκτακτη χρησικτησία πρέπει να εκτίθενται οι υλικές και εμφανείς πράξεις που διενεργήθηκαν στο δουλεύον ακίνητο επί μία εικοσαετία, η ύπαρξη ωφέλειας από την άσκησή της, η κυριότητα του ενάγοντος επί του δεσπόζοντος ακινήτου και του εναγομένου επί του δουλεύοντος ακινήτου, ο τρόπος κτήσης της κυριότητας επί του δεσπόζοντος ακινήτου, προσβολή κατά την άσκηση της δουλείας, καθολική, όταν συνίσταται σε πλήρη αφαίρεση της οιονεί νομής, ή μερική, όταν περιέχει διατάραξη, να περιγράφεται το δεσπόζον και το δουλεύον ακίνητο και να προσδιορίζεται η δουλεία