ΣτΕ: Ακύρωση της ΚΥΑ για τον χαρακτηρισμό της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας

Το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) αποφάσισε την ακύρωση της κοινής υπουργικής απόφασης που χαρακτήριζε την Τουρκία ως ασφαλή τρίτη χώρα για αιτούντες διεθνή προστασία από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και τη Σομαλία, όπως έγινε γνωστό με ανακοίνωση του Προέδρου του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Η απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ βασίστηκε στην έλλειψη επαρκούς τεκμηρίωσης για τον εν λόγω χαρακτηρισμό, καθώς και στη γενική αναστολή της επανεισδοχής αιτούντων ασύλου από την Τουρκία.

Η διαδικασία και το σκεπτικό της απόφασης

Στις 27 Φεβρουαρίου 2025, η Ολομέλεια του ΣτΕ συνεδρίασε για να εξετάσει πέντε υποθέσεις που είχαν συζητηθεί στις 7 Φεβρουαρίου. Οι υποθέσεις αφορούσαν:

- Την απόφαση του ελληνικού κράτους να κατατάξει την Τουρκία στον εθνικό κατάλογο ασφαλών τρίτων χωρών για αιτούντες ασύλου από συγκεκριμένες χώρες.

- Τις απορριπτικές αποφάσεις των Ανεξάρτητων Επιτροπών Προσφυγών για αιτήσεις διεθνούς προστασίας που βασίστηκαν στον χαρακτηρισμό αυτό.

Το Δικαστήριο, κατά πλειοψηφία, έκρινε ότι η υπ’ αριθμ. 38595/12.12.2023 κοινή απόφαση  των Υπουργών Εξωτερικών και Μετανάστευσης και Ασύλου δεν πληρούσε τις νόμιμες προϋποθέσεις. Ειδικότερα, διαπιστώθηκε ότι η εισήγηση της Υπηρεσίας Ασύλου περιοριζόταν στην παράθεση κειμένων από διεθνείς πηγές, χωρίς να αξιολογούνται τα δεδομένα που περιείχαν οι πηγές αυτές. Ως εκ τούτου, δεν υπήρχε τεκμηριωμένη ανάλυση που να αποδεικνύει ότι η Τουρκία πληροί τα κριτήρια του άρθρου 91 του ν. 4939/2022 (αντίστοιχο με το άρθρο 38 της Οδηγίας 2013/32/ΕΕ).

Για τους λόγους αυτούς, το ΣτΕ αποφάσισε την ακύρωση της υπουργικής απόφασης, στο μέτρο που αφορούσε τον χαρακτηρισμό της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας για αιτούντες διεθνή προστασία με καταγωγή από τις πέντε προαναφερθείσες χώρες.

Διαβάστε επίσης: Έκδοση στη χώρα καταγωγής του προσώπου στο οποίο έχει χορηγηθεί καθεστώς πρόσφυγα σε άλλο κράτος μέλος (ΔΕΕ C-352/22 - Generalstaatsanwaltschaft Hamm)

Ακύρωση απορριπτικών αποφάσεων ασύλου

Περαιτέρω, το ΣτΕ έκρινε ομόφωνα ότι πρέπει να ακυρωθούν οι αποφάσεις των Ανεξάρτητων Επιτροπών Προσφυγών, με τις οποίες είχαν απορριφθεί αιτήματα διεθνούς προστασίας αιτούντων αφγανικής ιθαγένειας. Οι αποφάσεις αυτές είχαν βασιστεί στο γεγονός ότι οι αιτούντες εισήλθαν στην Ελλάδα μέσω Τουρκίας, η οποία θεωρούνταν ασφαλής τρίτη χώρα.

Ωστόσο, το ΣτΕ διαπίστωσε ότι από το 2020 η Τουρκία έχει αναστείλει την επανεισδοχή των αιτούντων άσυλο, γεγονός που σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να επιστρέψει τους αιτούντες σε τουρκικό έδαφος. Βάσει της απόφασης του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) της 4ης Οκτωβρίου 2024 στην υπόθεση C-134/23, οι ελληνικές αρχές δεν δύνανται να απορρίπτουν αιτήσεις διεθνούς προστασίας ως απαράδεκτες επί τη βάσει του άρθρου 33 παρ. 2 στοιχ. γ´ της οδηγίας 2013/32/ΕΕ και της αντίστοιχης διάταξης του εθνικού δικαίου, με την αιτιολογία ότι η Τουρκία είναι ασφαλής τρίτη χώρα.

Το πλήρες κείμενο της ανακοίνωσης του Προέδρου του ΣτΕ έχει ως εξής:

Ο Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας

Σύμφωνα με το άρθρο 34 παρ. 8 του π.δ. 18/1989, όπως προστέθηκε με το άρθρο 25 του ν. 4786/2021

Ανακοινώνει τα εξής:

Στις 27 Φεβρουαρίου 2025 η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας συνήλθε σε διάσκεψη πέντε υποθέσεων σχετικών

α) με την κατάρτιση εθνικού καταλόγου ασφαλών τρίτων χωρών που περιλαμβάνει την Τουρκία ως ασφαλή τρίτη χώρα για τους αιτούντες διεθνή προστασία με χώρα καταγωγής τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και τη Σομαλία και

β) με αποφάσεις Ανεξάρτητων Αρχών Προσφυγών, με τις οποίες απορρίφθηκαν ως απαράδεκτα αιτήματα για τη χορήγηση διεθνούς προστασίας κατ’ επίκληση του χαρακτηρισμού της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας.

Διαβάστε επίσης: Χαρακτηρισμός τρίτης χώρας ως χώρας ασφαλούς καταγωγής στο πλαίσιο της πολιτικής ασύλου

Οι υποθέσεις συζητήθηκαν στην Ολομέλεια κατά τη δικάσιμο της 7ης Φεβρουαρίου 2025.

Ι. Το Δικαστήριο έκρινε, κατά πλειοψηφία, ότι από τα στοιχεία του φακέλου που συνοδεύουν την 538595/12.12.2023 κοινή απόφαση  των Υπουργών Εξωτερικών και Μετανάστευσης και Ασύλου «Καθορισμός τρίτων χωρών που χαρακτηρίζονται ως ασφαλείς και κατάρτιση εθνικού καταλόγου κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 91 του ν. 4939/2022 […]» (Β´ 7063) και, ιδίως, από την εισήγηση του Διοικητή της Υπηρεσίας Ασύλου δεν προκύπτει ότι για τον χαρακτηρισμό της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας για τις προαναφερθείσες κατηγορίες αλλοδαπών εκτιμήθηκαν δεόντως τα κριτήρια που τάσσονται στο άρθρο 91 του ν. 4939/2022 (άρθρο 38 της οδηγίας 2013/32/ΕΕ).

Τούτο διότι η εισήγηση με το συνημμένο Παράρτημα περιορίζεται στην παράθεση των κειμένων των διεθνών πηγών που ελήφθησαν υπόψη, χωρίς να αξιολογούνται ειδικώς οι πληροφορίες που περιέχονται στις πηγές σε σχέση με τα τασσόμενα στον νόμο κριτήρια, ώστε να τεκμηριώνεται η συνδρομή των νομίμων προϋποθέσεων για τον χαρακτηρισμό. Για τον λόγο αυτό το Δικαστήριο έκρινε ότι πρέπει να ακυρωθεί η ανωτέρω 538595/12.12.2023 κοινή υπουργική απόφαση, κατά το μέρος που αφορά τον χαρακτηρισμό της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας για τους αιτούντες διεθνή προστασία με χώρα καταγωγής τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και τη Σομαλία.

ΙΙ. Περαιτέρω, το Δικαστήριο έκρινε ομοφώνως ότι πρέπει να ακυρωθούν οι ατομικές αποφάσεις των Ανεξάρτητων Επιτροπών Προσφυγών, με τις οποίες απορρίφθηκαν τα αιτήματα διεθνούς προστασίας των αιτούντων αλλοδαπών αφγανικής ιθαγένειας, με την αιτιολογία ότι εισήλθαν στην Ελλάδα από την Τουρκία, η οποία είναι ασφαλής τρίτη χώρα. Τούτο διότι, εφ’ όσον προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου ότι η Τουρκία έχει αναστείλει γενικώς την επανεισδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία στο έδαφός της από τον Μάρτιο του 2020, οι αρμόδιες ελληνικές αρχές, όπως έγινε δεκτό με την απόφαση του Δ.Ε.Ε. της 4.10.2024 στην υπόθεση C-134/23, δεν δύνανται να απορρίπτουν αιτήσεις διεθνούς προστασίας ως απαράδεκτες επί τη βάσει του άρθρου 33 παρ. 2 στοιχ. γ´ της οδηγίας 2013/32/ΕΕ και της αντίστοιχης διάταξης του εθνικού δικαίου, με την αιτιολογία ότι η Τουρκία είναι ασφαλής τρίτη χώρα.

Μιχαήλ Πικραμένος

Πηγή: Συμβούλιο της Επικρατείας