Απουσία προσωπικής και αλληλέγγυας ευθύνης διαχειριστή ΙΚΕ για φορολογικές οφειλές (ΔΠΘ 4309/2024)

Με πρόσφατη απόφασή του το Διοικητικό Πρωτοδικείο έκρινε ότι διαχειριστής ιδιωτικής κεφαλαιουχικής εταιρείας δεν ευθύνεται προσωπικώς και αλληλεγγύως για τις οφειλόμενες από την εταιρία φορολογικές οφειλές, καθώς δεν είχε πραγματική ανάμειξη στη διαχείριση των υποθέσεών της (ΔΠΘ 4309/2024).

Σύμφωνα με το σκεπτικό του δικαστηρίου, με τις νέες διατάξεις του άρθρου 34 του ν. 4646/2019 τροποποιήθηκαν επί το επιεικέστερον οι προϋποθέσεις γένεσης της ευθύνης των αναφερόμενων στην παράγραφο 1 του άρθρου 50 του ΚΦΔ φυσικών προσώπων, ως ευθυνομένων προσωπικώς και αλληλεγγύως για τις φορολογικές οφειλές νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων, και ορίσθηκε ότι, πέραν της ιδιότητας των προσώπων αυτών ως εντεταλμένων στη διοίκηση των νομικών προσώπων, πρέπει να συντρέχουν στο πρόσωπό τους σωρευτικώς οι αναφερόμενες στο ως άνω άρθρο 34 του ν. 4646/2019 προϋποθέσεις.

Ειδικότερα, απαιτείται, πλέον, να πληρούνται σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις: α) η κατοχή, εκ μέρους των φερόμενων ως ευθυνομένων για την καταβολή των πιο πάνω φορολογικών οφειλών φυσικών προσώπων, μίας εκ των προβλεπόμενων στις ως άνω διατάξεις τυπικών ιδιοτήτων είτε κατά τη διάρκεια λειτουργίας είτε κατά το χρόνο λύσης, διάλυσης ή συγχώνευσης είτε κατά τη διάρκεια της εκκαθάρισης του νομικού προσώπου/οντότητας, β) η επέλευση, καταρχήν, του ληξιπροθέσμου των εν λόγω φορολογικών οφειλών, κατά τη διάρκεια της θητείας των ανωτέρω φυσικών προσώπων και γ) η υπαιτιότητα των τελευταίων για τη μη καταβολή/απόδοση των οφειλών αυτών στο Δημόσιο, η συνδρομή της οποίας τεκμαίρεται μαχητώς.

Επομένως, η ευθύνη των προσώπων αυτών παύει πλέον για τις συγκεκριμένες οφειλές να είναι αντικειμενική και καθίσταται υποκειμενική, ενώ το βάρος απόδειξης της μη ύπαρξης υπαιτιότητας ανατίθεται στα ίδια αυτά τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα.

Περιστατικό αυτού του είδους αποτελεί λ.χ. η περίπτωση, κατά την οποία πρόσωπα που, αν και φέρουν μία από τις ιδιότητες που προβλέπονται στην παρ. 1 του άρθρου 50 του ΚΦΔ, δεν έχουν πραγματική ανάμειξη στη διοίκηση/διαχείριση των υποθέσεων του νομικού προσώπου ή της νομικής οντότητας. Για την περίπτωση δε αυτή, σύμφωνα με την παρ. 9 του άρθρου 2 της Α.1082/2021 κοινής απόφασης, εκτιμώνται συνολικά και λαμβάνονται υπόψη στοιχεία, όπως η έλλειψη αμοιβής προς το πρόσωπο αυτό, η έλλειψη μετοχικής ή εταιρικής σχέσης με το νομικό πρόσωπο ή τη νομική οντότητα, η μη διενέργεια τραπεζικών συναλλαγών, η μη διαχείριση των εταιρικών τραπεζικών λογαριασμών, η μη υπογραφή πρακτικών του Διοικητικού Συμβουλίου ή των οικονομικών καταστάσεων του νομικού προσώπου, σε συνδυασμό με στοιχεία που αποδεικνύουν το πρόσωπο που πραγματικά διαχειριζόταν τις εταιρικές υποθέσεις.

Εν προκειμένω, το δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο προσφεύγων: α) δεν κατείχε εταιρικό μερίδιο στην εν λόγω εταιρία, β) ορίσθηκε διαχειριστής της για το χρονικό διάστημα μικρότερο των τριών μηνών, γ) δεν προβλέφθηκε στο καταστατικό της εν λόγω εταιρίας αμοιβή για την ανατεθείσα σε αυτόν διαχείριση, σύμφωνα με το άρθρο 64 παρ. 4 του ν. 4072/2012, και δ) δεν είχε εξουσία διαχείρισης και εκπροσώπησης της ως άνω εταιρίας για συναλλαγές που υπερέβαιναν το ποσό των 250 ευρώ, καθώς και για το σύνολο, τελικώς, σχεδόν των ουσιωδών εταιρικών ζητημάτων, για τις οποίες απαιτούνταν και η συνυπογραφή ενός εταίρου. Κατά συνέπεια, η όποια ανάθεση σε αυτόν εξουσίας διαχείρισης και εκπροσώπησης ήταν τυπική, ο δε ως άνω εταίρος ασκούσε εν τοις πράγμασι τα καθήκοντα διαχείρισης των εταιρικών υποθέσεων της εταιρίας και όχι ο, τυπικά ορισθείς ως διαχειριστής αυτής, προσφεύγων, ο οποίος δεν είχε καμία εν τοις πράγμασι ουσιαστική διαχειριστική εξουσία.

Απόσπασμα απόφασης

Επειδή, με τις νέες διατάξεις του άρθρου 34 του ν. 4646/2019 τροποποιήθηκαν επί το επιεικέστερον οι προϋποθέσεις γένεσης της ευθύνης των αναφερόμενων στην παράγραφο 1 του άρθρου 50 του ΚΦΔ φυσικών προσώπων, ως ευθυνομένων προσωπικώς και αλληλεγγύως για τις φορολογικές οφειλές νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων και ορίσθηκε ότι, πέραν της ιδιότητας των προσώπων αυτών, ως εντεταλμένων στη διοίκηση των νομικών προσώπων, πρέπει να συντρέχουν στο πρόσωπό τους σωρευτικώς οι αναφερόμενες στο ως άνω άρθρο 34 του ν. 4646/2019 προϋποθέσεις (βλ. ΣτΕ 355/2023 Ολομ.). Ειδικότερα, απαιτείται, πλέον, να πληρούνται σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις: α) η κατοχή, εκ μέρους των φερόμενων ως ευθυνομένων για την καταβολή των πιο πάνω φορολογικών οφειλών φυσικών προσώπων, μίας εκ των προβλεπόμενων στις ως άνω διατάξεις τυπικών ιδιοτήτων είτε κατά τη διάρκεια λειτουργίας είτε κατά το χρόνο λύσης, διάλυσης ή συγχώνευσης είτε κατά τη διάρκεια της εκκαθάρισης του νομικού προσώπου/οντότητας, β) η επέλευση, καταρχήν, του ληξιπροθέσμου των εν λόγω φορολογικών οφειλών, κατά τη διάρκεια της θητείας των ανωτέρω φυσικών προσώπων και γ) η υπαιτιότητα των τελευταίων για τη μη καταβολή/απόδοση των οφειλών αυτών στο Δημόσιο, η συνδρομή της οποίας τεκμαίρεται μαχητώς. Επομένως, η ευθύνη των προσώπων αυτών παύει πλέον για τις συγκεκριμένες οφειλές να είναι αντικειμενική και καθίσταται υποκειμενική, ενώ το βάρος απόδειξης της μη ύπαρξης υπαιτιότητας ανατίθεται στα ίδια αυτά τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα (βλ. ΔΕφΑθ 3701/2020, ΔΕφΠατρ 451/2020). Άλλωστε, λόγω της δυσχέρειας απόδειξης αρνητικού γεγονότος, παρέχεται σχετική εξουσιοδότηση στη Διοίκηση για κανονιστική τυποποίηση συγκεκριμένων περιστατικών από τα οποία θα τεκμαίρεται μαχητά η έλλειψη υπαιτιότητας (βλ. ΔΕφΛαρ 32/2021, 515/2020). Περιστατικό αυτού του είδους αποτελεί λ.χ. η περίπτωση, κατά την οποία πρόσωπα που, αν και φέρουν μία από τις ιδιότητες που προβλέπονται στην παρ. 1 του άρθρου 50 του ΚΦΔ, δεν έχουν πραγματική ανάμειξη στη διοίκηση/διαχείριση των υποθέσεων του νομικού προσώπου ή της νομικής οντότητας. Για την περίπτωση δε αυτή, σύμφωνα με την παρ. 9 του άρθρου 2 της Α.1082/2021 κοινής απόφασης, εκτιμώνται συνολικά και λαμβάνονται υπόψη στοιχεία, όπως η έλλειψη αμοιβής προς το πρόσωπο αυτό, η έλλειψη μετοχικής ή εταιρικής σχέσης με το νομικό πρόσωπο ή τη νομική οντότητα, η μη διενέργεια τραπεζικών συναλλαγών, η μη διαχείριση των εταιρικών τραπεζικών λογαριασμών, η μη υπογραφή πρακτικών του Διοικητικού Συμβουλίου ή των οικονομικών καταστάσεων του νομικού προσώπου, σε συνδυασμό με στοιχεία που αποδεικνύουν το πρόσωπο που πραγματικά διαχειριζόταν τις εταιρικές υποθέσεις. Εξάλλου, με τη μεταβατική διάταξη της παρ. 29 του άρθρου 66 του ν. 4646/2019 επεκτάθηκε η εφαρμογή των νεότερων ευμενέστερων ρυθμίσεων και στις περιπτώσεις των οφειλών, οι οποίες είχαν βεβαιωθεί πριν από την έναρξη ισχύος του ν. 4646/2019 (ήτοι πριν την 12-12-2019), καθώς και σε εκκρεμείς υποθέσεις οφειλών, όπως ειδικότερα ορίζονται αυτές στην εν λόγω μεταβατική διάταξη. Προς τούτο παρασχέθηκε στον φερόμενο ως ευθυνόμενο για την εξόφληση των ως άνω βεβαιωμένων έως την 12-12-2019 οφειλών του νομικού προσώπου, προθεσμία υποβολής αίτησης στη φορολογική Διοίκηση, με την οποία δύναται να προβάλει ότι δεν συντρέχουν στο πρόσωπό του οι προβλεπόμενες στο άρθρο 34 του ν. 4646/2019 προϋποθέσεις της προσωπικής και αλληλέγγυας ευθύνης, φέροντας το σχετικό βάρος απόδειξης των ισχυρισμών του αυτών, η δε αποδοχή της σχετικής αίτησης έχει ως συνέπεια τη μερική ή ολική απαλλαγή του από την ευθύνη (ΣτΕ 355/2023 Ολομ.).

Δείτε αναλυτικά την απόφαση στο adjustice.gr.