Νέοι κανόνες για την καλύτερη προστασία των θυμάτων εγκληματικών πράξεων στην ΕΕ

Νέοι κανόνες για τα δικαιώματα των θυμάτων εγκληματικών πράξεων, οι οποίοι θα φέρουν μεγάλες αλλαγές στον τρόπο μεταχείρισης των θυμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αρχίζουν να ισχύουν από σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η οδηγία 2012/29/EE για τα δικαιώματα των θυμάτων καθορίζει μια σειρά δεσμευτικών δικαιωμάτων για τα θύματα εγκληματικών πράξεων, καθώς και σαφείς υποχρεώσεις για τα κράτη μέλη της ΕΕ ως προς τη διασφάλιση αυτών των δικαιωμάτων στην πράξη.

Να σημειωθεί ότι η Οδηγία έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ τον Οκτώβριο του 2012, θέτοντας ως όριο για τη συμμόρφωση των κρατών μελών τη 16η Νοεμβρίου.

Το ελληνικό κράτος, αν και η επιτροπή για την ενσωμάτωση της οδηγίας είχε συσταθεί από το Φεβρουάριο του 2013, έπειτα από μία σειρά παρατάσεων, με πιο πρόσφατη το Μάιο του 2015, δεν έχει ακόμα ενσωματώσει την εν λόγω οδηγία.

Οι νέοι κανόνες ισχύουν για όλα τα άτομα, ανεξαρτήτως υπηκοότητας, που είναι θύματα εγκληματικών πράξεων στην ΕΕ, ενώ ισχύουν επίσης αν η ποινική διαδικασία διεξάγεται στην ΕΕ.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στόχος των νέων κανόνων είναι η αναγνώριση και η μεταχείριση όλων των θυμάτων εγκληματικών πράξεων και των μελών της οικογένειάς τους με σεβασμό και χωρίς διακρίσεις, ανάλογα με τις ανάγκες καθενός από αυτά.

Στα νέα δικαιώματα συγκαταλέγονται:

Δικαιώματα των μελών της οικογένειας θυμάτων

Τα μέλη της οικογένειας θυμάτων που έχασαν τη ζωή τους έχουν τα ίδια δικαιώματα με τα άμεσα θύματα, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων ενημέρωσης, υποστήριξης και αποζημίωσης.

Τα μέλη της οικογένειας θυμάτων που επιβίωσαν έχουν επίσης δικαιώματα υποστήριξης και προστασίας.

Δικαίωμα των θυμάτων να κατανοούν και να γίνονται κατανοητά

Η επικοινωνία με τα θύματα πρέπει να γίνεται πάντοτε σε απλή και κατανοητή γλώσσα. Η μορφή επικοινωνίας πρέπει να προσαρμόζεται στις εξατομικευμένες ανάγκες κάθε θύματος, π.χ. ιδιαίτερες ανάγκες σε σχέση με την ηλικία, τη γλώσσα και τυχόν αναπηρία.

Δικαίωμα ενημέρωσης

Οι εθνικές αρχές πρέπει να παρέχουν στα θύματα μια σειρά πληροφοριών σχετικά με τα δικαιώματά τους, την υπόθεσή τους καθώς και τις υπηρεσίες και την υποστήριξη που διαθέτουν.

Οι πληροφορίες πρέπει να δίνονται από την πρώτη επαφή με αρμόδια αρχή και χωρίς καθυστέρηση.

Δικαίωμα υποστήριξης

Τα κράτη μέλη πρέπει να εγγυώνται την πρόσβαση των θυμάτων σε υπηρεσίες υποστήριξης, και οι αρχές πρέπει να διευκολύνουν αυτή την πρόσβαση. Η υποστήριξη πρέπει να παρέχεται δωρεάν και εμπιστευτικά, ακόμη και στα θύματα που δεν καταγγέλλουν επίσημα την εγκληματική πράξη.

Πρέπει να υπάρχουν διαθέσιμες τόσο υπηρεσίες γενικής υποστήριξης - που απευθύνονται σε όλα τα θύματα εγκληματικών πράξεων - όσο και υπηρεσίες εξειδικευμένης υποστήριξης.

Στις υπηρεσίες εξειδικευμένης υποστήριξης περιλαμβάνονται η παροχή καταλύματος, η επούλωση ψυχολογικών τραυμάτων και η παροχή συμβουλών προσαρμοσμένων στον τύπο του θύματος.

Δικαίωμα συμμετοχής στην ποινική διαδικασία

Τα θύματα θα έχουν ενεργότερο ρόλο κατά την ποινική διαδικασία. Θα έχουν το δικαίωμα να ακουστούν και να ενημερωθούν για τα διάφορα στάδια της διαδικασίας. Αν τα θύματα δεν συμφωνούν με την απόφαση για μη άσκηση δίωξης, έχουν το δικαίωμα προσβολής αυτής της απόφασης.

Τα θύματα έχουν επίσης το δικαίωμα αποζημίωσης και, στην περίπτωση που στο εθνικό σύστημα εφαρμόζονται διαδικασίες αποκαταστατικής δικαιοσύνης, υπάρχουν πλέον κανόνες που διασφαλίζουν την ασφαλή συμμετοχή των θυμάτων.

Δικαίωμα προστασίας

Τα θύματα πρέπει να προστατεύονται τόσο από τον δράστη όσο και από το ίδιο το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης. Για να προσδιορίσουν τις ανάγκες τους για προστασία, όλα τα θύματα πρέπει να περνούν από ατομική αξιολόγηση ώστε να διερευνάται κατά πόσο είναι ευάλωτα σε περαιτέρω ζημία που θα μπορούσε να προκύψει κατά την ποινική διαδικασία.

Στην περίπτωση αυτή, πρέπει να εφαρμόζονται μέτρα προστασίας τους κατά τη διάρκεια της δίκης και έναντι οποιαδήποτε απειλής εκ μέρους του δράστη. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στην προστασία των παιδιών.

Οι νέοι αυτοί κανόνες της ΕΕ πρέπει πλέον να εφαρμόζονται και να ισχύουν σε όλα τα κράτη μέλη.

Επιπλέον, καθώς τα περισσότερα δικαιώματα που ορίζονται στην οδηγία είναι σαφή και ακριβή, μπορούν τα μεμονωμένα άτομα να τα επικαλούνται απευθείας ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων, ακόμη κι αν δεν έχουν ακόμη μεταφερθεί πλήρως στη νομοθεσία της χώρας τους.

Την Οδηγία 2012/29/ΕΕ μπορείτε να βρείτε εδώ.