Νομική προστασία λογισμικού (Software)

Με την τεχνολογία να καλπάζει και την οικονομία να βασίζεται ολοένα και περισσότερο στα ηλεκτρονικά συστήματα και τις μηχανές, ιδιαίτερο νομικό ενδιαφέρον έχει αποκτήσει η έννοια του λογισμικού. Ως τέτοιο εννοείται μια συλλογή προγραμμάτων, διαδικασιών και οδηγιών χρήσης που εκτελούν ορισμένες εργασίες σε ένα σύστημα υπολογιστή και η οποία έχει αναπτυχθεί σε μια γλώσσα προγραμματισμού.

Το λογισμικό είναι πολύτιμο, τόσο από οικονομικής όσο και τεχνολογικής άποψης, καθώς είναι το κομμάτι που δίνει νόημα στην ύπαρξη του υλικού ηλεκτρονικών υπολογιστών (hardware) δίνοντας του εντολές να προβεί στις συγκεκριμένες διεργασίες που ο χρήστης του επιθυμεί. Όπως είναι λοιπόν λογικό, οι δημιουργοί του λογισμικού (είτε οι ίδιοι οι προγραμματιστές είτε οι εταιρείες που τους απασχολούν) ψάχνουν για την πιο αποτελεσματική νομική προστασία γι’ αυτό.

Κατά κύριο λόγο, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, το λογισμικό προστατεύεται από το νόμο περί πνευματική ιδιοκτησίας ως πνευματική δημιουργία και σε ελάχιστες εξαιρετικές περιπτώσεις από το νόμο περί βιομηχανικής ιδιοκτησίας ως ευρεσιτεχνία. Οι δύο μορφές προστασίας έχουν αρκετές διαφορές μεταξύ τους με την ευρεσιτεχνία να κερδίζει σχεδόν πάντα τις προτιμήσεις των ενδιαφερομένων για κατοχύρωση. Αυτό όμως κατ’ αρχήν απαγορεύεται για τα προγράμματα υπολογιστών από το ίδιο το γράμμα του νόμου, ενώ η μόνη περίπτωση που ο κανόνας αυτός ενδέχεται να βρει εξαίρεση, είναι εάν το λογισμικό πληροί τις προϋποθέσεις του νόμου ως ευρεσιτεχνία.

Παρόλο που τα πνευματικά δικαιώματα (copyright) παραμένουν η βασική μορφή νομικής προστασίας για το λογισμικό, συχνά εντοπίζεται η διαμάχη για την έκταση της προστασίας που προσφέρουν, δηλαδή ποιες πράξεις επιτρέπει και ποιες απαγορεύει η εφαρμογή τους. Για το λόγο αυτό εδώ και αρκετά χρόνια έχουν γίνει γνωστοί κάποιοι εναλλακτικοί τρόποι προστασίας λογισμικού (ως λογισμικού ανοιχτού κώδικα ή open source), που ταιριάζουν περισσότερο με το πνεύμα του κινήματος του ελεύθερου λογισμικού.