To Δίκαιο της Μόδας ή άλλως «Φύλαγε τα ρούχα σου για να ΄χεις τα μισά»

Πριν αιώνες ο Νικολό Μακιαβέλλι είχε γράψει ότι οι νόμοι είναι απαραίτητοι για τη διατήρηση των καλών τρόπων, ενώ ο γνωστός σχεδιαστής Τομ Φορντ σε συνέντευξή του δήλωσε ότι το καλό ντύσιμο δεν είναι παρά καλοί τρόποι. Συνεπώς -και στα πλαίσια ενός αναγωγικού συλλογισμού- θα υποστήριζε κανείς ότι οι νόμοι είναι απαραίτητοι για το καλό ντύσιμο.

Όσο και αν ακούγεται παράδοξο και όσο και αν οι αναλογικοί τρόποι παραγωγής επιχειρημάτων δεν είναι πάντα σωστοί, στην προκείμενη περίπτωση ο συλλογισμός αυτός είναι ορθός και ακριβής.

H μόδα αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των ανθρώπων, ένα παγκόσμιο φαινόμενο με μεγάλη επιρροή και μία βιομηχανία τρισεκατομμυρίων, ενώ το δίκαιο της μόδας (fashion law) αποτελεί στο εξωτερικό οργανωμένο τομέα δικαίου που συνδυάζει πολλούς δικαιικούς τομείς, όπως για παράδειγμα εμπορικό (διανοητική ιδιοκτησία, ίδρυση εταιριών, προστασία καταναλωτή, ελεύθερος και αθέμιτος ανταγωνισμός), αστικό (εκμισθώσεις, θέματα ακίνητης περιουσίας), εργατικό (σχέσεις με υπαλλήλους) κλπ.

Στα πλαίσια αυτά, οίκοι μόδας, σχεδιαστές, εταιρίες κατασκευής ρούχων, βιομηχανίες υφασμάτων, χονδρέμποροι, λιανικοί πωλητές, φωτογράφοι, αποτελούν όλοι μέρος μιας αγοράς χωρίς σύνορα, αλλά ταυτόχρονα και μίας αγοράς που εγκυμονεί κινδύνους, οδηγώντας τους εμπλεκόμενους σε πολυετείς δικαστικές διαμάχες.

Η αγωγή του οίκου μόδας Channel κατά εταιριών μεταπώλησης ειδών πολυτελείας για παραπλάνηση του καταναλωτικού κοινού, η αγωγή της εταιρίας Levis κατά της εταιρίας YSL για παντελόνια που προσομοιάζουν, η αγωγή κατά της εταιρίας Balenciaga για κλοπή και απομίμηση του αποσμητικού για το αμάξι με σχήμα το δέντρο και τη διάθεσή του ως μπρελόκ, αποτελούν μερικά από τα αναρίθμητα παραδείγματα.

Περιπτωσιολογία Δικαστηρίου Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ): Βιομηχανικό Σχέδιο – Προστασία στο Κοινοτικό Δίκαιο

Στην υπόθεση Karen Mullen vs. Dunnes, το ΔΕΕ κλήθηκε να αποφανθεί σε αίτημα προδικαστικής αποφάσεως που υπεβλήθη από το Supreme Court (Ιρλανδία) αναφορικά με την ερμηνεία των άρθρων 6 και 85 παρ.2 του Κανονισμού (ΕΚ) 6/2002 για τα κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα (ΕΕ 2002, L 3, σ. 1).

Η διαφορά της κύριας δίκης και τα προδικαστικά ερωτήματα

Η KMF είναι εταιρία αγγλικού δικαίου που δραστηριοποιείται στην παραγωγή και πώληση γυναικείων ενδυμάτων. Η Dunnes είναι όμιλος λιανικών πωλήσεων στην Ιρλανδία, ο οποίος, πωλεί γυναικεία ενδύματα. Το 2005 η KMF σχεδίασε και διέθεσε προς πώληση στην Ιρλανδία ριγέ πουκάμισο (σε δύο διαφορετικά χρώματα, γαλάζιο και καφέ) και μαύρη πλεκτή μπλούζα. Εκπρόσωποι της Dunnes αγόρασαν δείγματα των ενδυμάτων της KMF από κατάστημα της τελευταίας στην Ιρλανδία.

Στη συνέχεια, η Dunnes ανέθεσε την παραγωγή αντιγράφων των ενδυμάτων αυτών εκτός της Ιρλανδίας και τα διέθεσε προς πώληση στα καταστήματά της στην Ιρλανδία στο τέλος του 2006.

Ισχυριζόμενη ότι είναι δικαιούχος των μη καταχωρισμένων κοινοτικών σχεδίων ή υποδειγμάτων των εν λόγω ενδυμάτων, η KMF άσκησε στις 2 Ιανουαρίου 2007 αγωγή ενώπιον του High Court, αξιώνοντας ιδίως την απαγόρευση της χρήσεως εκ μέρους της Dunnes των εν λόγω σχεδίων ή υποδειγμάτων και την καταβολή αποζημιώσεως. Το High Court δέχθηκε την αγωγή.

Η Dunnes άσκησε έφεση κατά της αποφάσεως του High Court ενώπιον του Supreme Court. Όπως επεσήμανε το δικαστήριο, η Dunnes δεν αμφισβήτησε το γεγονός ότι αντέγραψε τα ενδύματα της KMF και αναγνώρισε ότι τα μη καταχωρισμένα κοινοτικά σχέδια ή υποδείγματα -των οποίων υποστηρίζει ότι είναι δικαιούχος η KMF- είναι νέα.

Ωστόσο, από την απόφαση περί παραπομπής προέκυψε ότι η Dunnes αμφισβήτησε το γεγονός ότι η KMF είναι δικαιούχος μη καταχωρισμένου κοινοτικού σχεδίου ή υποδείγματος για κάθε ένα από τα ενδύματα της KMF, με την αιτιολογία ότι, αφενός, τα εν λόγω σχέδια ή υποδείγματα στερούνται ατομικού χαρακτήρα κατά την έννοια του κανονισμού 6/2002 και ότι, αφετέρου, ο εν λόγω κανονισμός υποχρεώνει την KMF να αποδείξει ότι, πράγματι, τα εν λόγω ενδύματα έχουν τέτοιο χαρακτήρα.

Υπό τις συνθήκες αυτές το Supreme Court αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιον του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο τα εξής προδικαστικά ερωτήματα:

1) Κατά την εκτίμηση του ατομικού χαρακτήρα σχεδίου ή υποδείγματος για το οποίο προβάλλεται ότι τυγχάνει προστασίας ως μη καταχωρισμένο κοινοτικό σχέδιο ή υπόδειγμα κατά τον κανονισμό [6/2002], πρέπει η συνολική εντύπωση που προκαλεί στον ενημερωμένο χρήστη, κατά την έννοια του άρθρου 6 του ως άνω κανονισμού, να εκτιμάται με βάση το κατά πόσον διαφέρει από τη συνολική εντύπωση που προκαλεί στον εν λόγω χρήστη:

α) κάθε ατομικό σχέδιο ή υπόδειγμα το οποίο έχει προηγουμένως διατεθεί στο κοινό ή

β) οποιοσδήποτε συνδυασμός γνωστών στοιχείων από περισσότερα του ενός προγενέστερα τέτοια σχέδια ή υποδείγματα;

2) Οφείλουν τα δικαστήρια κοινοτικών σχεδίων και υποδειγμάτων να κρίνουν έγκυρο κατά το άρθρο 85, παράγραφος 2, του κανονισμού [6/2002] μη καταχωρισμένο κοινοτικό σχέδιο ή υπόδειγμα στην περίπτωση που ο δικαιούχος απλώς προσκομίζει τα στοιχεία που συνιστούν τον ατομικό χαρακτήρα του σχεδίου ή υποδείγματος, ή ο εν λόγω δικαιούχος υποχρεούται να αποδείξει ότι το εν λόγω σχέδιο ή υπόδειγμα έχει ατομικό χαρακτήρα κατά το άρθρο 6 του ως άνω κανονισμού;»

Επί των προδικαστικών ερωτημάτων

Επί του πρώτου ερωτήματος

Το άρθρο 6 του κανονισμού 6/2002 έχει την έννοια ότι, προκειμένου να γίνει δεκτό ότι ένα σχέδιο ή υπόδειγμα έχει ατομικό χαρακτήρα, πρέπει η συνολική εντύπωση την οποία προκαλεί στον ενημερωμένο χρήστη να είναι διαφορετική από εκείνη την οποία προκαλεί στον εν λόγω χρήστη ένα ή περισσότερα προγενέστερα μεμονωμένα σχέδια ή υποδείγματα και όχι από εκείνη την οποία του προκαλεί συνδυασμός μεμονωμένων στοιχείων αντλούμενων από περισσότερα προγενέστερα σχέδια ή υποδείγματα.

Επί του δεύτερου ερωτήματος

Το άρθρο 85, παράγραφος 2, του κανονισμού 6/2002 έχει την έννοια ότι, προκειμένου τα δικαστήρια κοινοτικών σχεδίων και υποδειγμάτων να κρίνουν έγκυρο ένα μη καταχωρισμένο κοινοτικό σχέδιο ή υπόδειγμα, ο δικαιούχος του σχεδίου ή υποδείγματος αυτού δεν υποχρεούται να αποδείξει ότι το οικείο σχέδιο ή υπόδειγμα έχει ατομικό χαρακτήρα κατά το άρθρο 6 του κανονισμού αυτού, αλλά απλώς πρέπει να προσκομίσει τα στοιχεία που συνιστούν τον ατομικό χαρακτήρα του εν λόγω σχεδίου, δηλαδή να προσδιορίσει το ή τα στοιχεία του συγκεκριμένου σχεδίου ή υποδείγματος τα οποία, κατά τον εν λόγω δικαιούχο, προσδίδουν σε αυτό ατομικό χαρακτήρα.