Εξαίρεση από την τετράμηνη προθεσμία αποποίησης κληρονομιάς ανηλίκου τέκνου - Χορήγηση άδειας αποποίησης για λογαριασμό του (ΕιρΑθ 875/2019)

Μία ενδιαφέρουσα απόφαση χορήγησης άδειας αποποίησης ανηλίκου, παρά την παρέλευση του τετράμηνου της αποποίησης, λόγω ειδικού συμφέροντος του ανηλίκου, εξέδωσε το Ειρηνοδικείο Αθηνών.

Συγκεκριμένα, το δικαστήριο παρείχε με την απόφασή του την άδεια στους αιτούντες, οι οποίοι ασκούν από κοινού τη γονική μέριμνα του ανηλίκου τέκνου τους, να προβούν στη νομότυπη αποποίηση της επαχθείσας σε αυτό κληρονομίας του παππού του, για λογαριασμό του.

Όπως αναφέρεται στην απόφαση, αποδείχθηκε ότι οι αιτούντες, που δεν διαθέτουν ειδικές νομικές γνώσεις κληρονομικού δικαίου, τελούσαν σε πλάνη ως προς το αφετήριο γεγονός της προθεσμίας αποποιήσεως, καθόσον θεωρούσαν εσφαλμένα ότι η επαγωγή της κληρονομίας του ως άνω αποβιώσαντος προς την ανήλικη θυγατέρα τους δεν θα γινόταν προτού αυτή ενηλικιωθεί και ότι η αποποίηση της κληρονομίας θα έπρεπε να γίνει από την ίδια μετά την ενηλικίωσή της.

Ως εκ τούτου, αγνοούσαν την ύπαρξη της προβλεπόμενης από το νόμο τετράμηνης προθεσμίας προς αποποίηση της επαχθείσας στο ανήλικο τέκνο τους κληρονομίας του παππού του, καθώς επίσης, και το ότι η άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας αυτής θα είχε ως συνέπεια να θεωρείται κατά πλάσμα δικαίου ότι η κληρονομία του έχει γίνει αιτοδεκτή από το ανήλικο, και επομένως, θα ευθύνεται και το ίδιο κατά το κληρονομικό του μερίδιο και για κάθε χρέος του αποβιώσαντος.

Σύμφωνα με το δικαστήριο, είναι προφανές ότι οι αιτούντες δεν ήθελαν να αποκτήσει το ανήλικο τέκνο τους την ιδιότητα του κληρονόμου του αποβιώααντος, ούτε βέβαια η αποποίηση της μητρός της ανήλικης έγινε προς τον σκοπό αυτό, αλλά αντιθέτως έγινε διότι γνώριζε ότι ο αποθανών πατέρας της, ήταν κατάχρεος όσο ζούσε και η αξία του ενεργητικού της περιουσίας ήταν ελάχιστη σε σχέση με το ιδιαιτέρως αυξημένο παθητικό αυτής.

Συνεπώς, η μη αποποίηση της κληρονομίας εκ μέρους των αιτούντων, γονέων του ανηλίκου, στο πρόσωπο των οποίων κρίνεται το στοιχείο της γνώσεως της επαγωγής της κληρονομίας στην ανήλικη θυγατέρα τους και του λόγου αυτής, μέσα στη νόμιμη προθεσμία, δε συμφωνούσε με την πραγματική βούλησή τους, αλλά οφείλεται σε πλάνη τους και δη στην άγνοια των περί αποποίησης της κληρονομίας σχετικών διατάξεων του Αστικού Κώδικα.

Ειδικότερα, η πλάνη τους συνίστατο στο ότι δε γνώριζαν, καθ' όλο το χρονικό διάστημα, που έπρεπε να αποποιηθούν, για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου τους, την κληρονομία, την ύπαρξη της προθεσμίας του άρθρου 1847 του ΑΚ προς αποποίηση και την κατά το άρθρο 1850 του ιδίου Κώδικα νομική σημασία της παρόδου της προθεσμίας αυτής άπρακτης.

Ως εκ τούτου, η τετράμηνη προθεσμία του άρθρου 1847 του ΑΚ δεν εκκίνησε την επομένη της ημερομηνίας αποποίησης (10-05-2016) από την πρώτη των αιτούντων, αλλά από τις 20-06-2018, με την επίσκεψή τους σε δικηγορικό γραφείο, οπότε και ενημερώθηκαν για τις σχετικές διατάξεις του νόμου.

Απόσπασμα απόφασης

Στην προκειμένη περίπτωση, οι αιτούντες οι οποίοι ασκούν από κοινού τη γονική μέριμνα της ανήλικης θυγατέρας τους ζητούν με την υπό κρίση αίτηση τους και επικαλούμενοι την πλάνη τους ως προς το εναρκτήριο γεγονός της αποποίησης όσον αφορά στο ως άνω ανήλικο τέκνο τους, η οποία πλάνη ήρθη, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς τους, λίγες ημέρες πριν την κατάθεση της υπό κρίση αίτησης, να τους δοθεί η άδεια του Δικαστηρίου να αποποιηθούν, για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνον τους, την επαχθείσα σ' αυτό κληρονομιά του παππού του (πατέρα της πρώτης των αιτούντων), που αποβίωσε , κατοίκου όσο ζούσε για το λόγο ότι η κληρονομιά αυτή έχει περιορισμένο ενεργητικού ενώ αντίθετα έχει αυξημένο παθητικό και ως εκ τούτου δεν συνάδει με το συμφέρον του ανηλίκου να επαχθεί σε αυτό, ακόμα και με το ευεργέτημα της απογραφής.

Ο ..... απεβίωσε χωρίς να αφήσει διαθήκη, πατέρας της πρώτης των αιτούντων και παππούς (από τη μητρική γραμμή) της εκπροσωπούμενης από τους αιτούντες ανήλικης θυγατέρας τους, καταλείποντας ως πλησιέστερους συγγενείς του και εξ αδιαθέτου κληρονόμους του, τη σύζυγο του ...., και την πρώτη των αιτούντων.

Συνεπώς, κληρονομήθηκε εξ αδιαθέτου από τους ανωτέρω, οι οποίοι, εν συνεχεία, αποποιήθηκαν νομίμως και εμπροθέσμως, την επαχθείσα σε αυτούς κληρονομία, με δηλώσεις τους, ενώπιον της Γραμματέως του Ειρηνοδικείου.

Μετά τις ως άνω αποποιήσεις, η επαγωγή της κληρονομίας προς αυτούς θεωρείται μη γενομένη, επήλθε δε διαδοχή κατά ρίζες και καλείται ως εξ αδιαθέτου κληρονόμος του αποβιώσαντος, η ανήλικη θυγατέρα των αιτούντων.

Ωστόσο, το ανήλικο τέκνο των αιτούντων, στερείται της αναγκαίας δικαιοπρακτικής ικανότητας, προκειμένου να αποποιηθεί την επαχθείσα σε αυτό, με το ευεργέτημα της απογραφής (1902 παρ. 2 και 1527 ΑΚ), κληρονομία, η προθεσμία αποποίησης της οποίας ξεκίνησε την επομένη της ημερομηνίας αποποίησης από την πρώτη των αιτούντων, η γνώση δε περί της επαγωγής (θάνατος του παππού του) και του λόγου αυτής (ήτοι, αφενός η συγγενική του σχέση με τον αποβιώσαντα, αφετέρου η επακολουθήσασα αποποίηση της μητρός του), κρίνεται στο πρόσωπο των νομίμων αντιπροσώπων του, ήτοι των αιτούντων γονέων του, πλην όμως οι τελευταίοι (αιτούντες), ως νόμιμοι αντιπρόσωποι του, δεν τελούσαν σε γνώση του νομικού λόγου της επαγωγής της κληρονομίας σ' αυτό (ανήλικο τέκνο) και αγνοούσαν ότι πρέπει να προβούν οι ίδιοι σε δήλωση αποποίησης της ως άνω κληρονομίας για λογαριασμό του τέκνου τους και όχι το ίδιο μετά τη συμπλήρωση του 1801) έτους της ηλικίας του.

Ειδικότερα, αποδείχθηκε ότι οι αιτούντες, που δεν διαθέτουν ειδικές νομικές γνώσεις κληρονομικού δικαίου, οι οποίες δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση πασίδηλο, ή δίδαγμα της κοινής πείρας και λογικής, ώστε να μπορεί βασίμως να υποστηριχθεί ότι έχουν εμπεδωθεί από το μέσο, συνετό, κοινωνικό άνθρωπο, που δεν έχει λάβει νομική παιδεία και κατάρτιση, τελούσαν σε πλάνη ως προς το αφετήριο γεγονός της προθεσμίας αποποιήσεως, καθόσον θεωρούσαν εσφαλμένα ότι η επαγωγή της κληρονομίας του ως άνω αποβιώσαντος προς την ανήλικη θυγατέρα τους δεν θα γινόταν προτού αυτή ενηλικιωθεί και ότι η αποποίηση της κληρονομίας θα έπρεπε να γίνει από την ίδια μετά την ενηλικίωσή της και, ως εκ τούτου, αγνοούσαν την ύπαρξη της προβλεπόμενης από το νόμο τετράμηνης προθεσμίας προς αποποίηση της επαχθείσας στο ανήλικο τέκνο τούς κληρονομίας του παππού του, καθώς επίσης, και το ότι η άπρακτη παρέλεύση της προθεσμίας αυτής θα είχε ως συνέπεια να θεωρείται κατά πλάσμα δικαίου ότι η κληρονομία του έχει γίνει αιτοδεκτή από το ανήλικο, και επομένως, θα ευθύνεται και το ίδιο κατά το κληρονομικό του μερίδιο και για κάθε χρέος του αποβιώσαντος.

Είναι προφανές ότι οι αιτούντες δεν ήθελαν να αποκτήσει το ανήλικο τέκνο τους την ιδιότητα του κληρονόμου του αποβιώααντος, ούτε βέβαια η αποποίηση της μητρός της ανήλικης έγινε προς τον σκοπό αυτό, αλλά αντιθέτως έγινε διότι γνώριζε ότι ο αποθανών πατέρας της, ήταν κατάχρεος όσο ζούσε και η αξία του ενεργητικού της περιουσίας ήταν ελάχιστη σε σχέση με το ιδιαιτέρως αυξημένο παθητικό αυτής, συνεπώς, η μη αποποίηση της κληρονομίας εκ μέρους των αιτούντων, γονέων του ανηλίκου, στο πρόσωπο των οποίων κρίνεται το στοιχείο της γνώσεως της επαγωγής της κληρονομίας στην ανήλικη θυγατέρα τους και του λόγου αυτής, μέσα στη νόμιμη προθεσμία, δε συμφωνούσε με την πραγματική βούλησή τους, αλλά οφείλεται σε πλάνη τους και δη στην άγνοια των περί αποποίησης της κληρονομίας σχετικών διατάξεων του ΑΚ.

Ειδικότερα, η πλάνη τους συνίστατο στο ότι δε γνώριζαν, καθ' όλο το χρονικό διάστημα, που έπρεπε να αποποιηθούν, για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου τους, την κληρονομία, την ύπαρξη της προθεσμίας του άρθρου 1847 του ΑΚ προς αποποίηση και την κατά το άρθρο 1850 του ιδίου Κώδικα νομική σημασία της παρόδου της προθεσμίας αυτής άπρακτης.

Ως εκ τούτου, η τετράμηνη προθεσμία του άρθρου 1847 του ΑΚ δεν εκκίνησε την επομένη της ημερομηνίας αποποίησης (10-05-2016) από την πρώτη των αιτούντων, αλλά από τις 20-06-2018, με την επίσκεψή τους σε δικηγορικό γραφείο, οπότε και ενημερώθηκαν για τις σχετικές διατάξεις του νόμου. Ως εκ τούτων και, σύμφωνα με όσα προεκτέθηκαν στη μείζονα σκέψη της παρούσας απόφασης, ενόψει του ότι οι αιτούντες τελούσαν σε πλάνη, δηλαδή αγνοούσαν τις περί αποδοχής της κληρονομίας διατάξεις του ΑΚ, η οποία, μάλιστα, ήταν και ουσιώδης, διότι αναφέρεται σε σημείο τόσο σπουδαίο για την αποδοχή της κληρονομίας, ώστε, εάν γνώριζαν την αληθινή κατάσταση, ως προς το σημείο αυτό, δεν θα άφηναν να παρέλθει άπρακτη η σχετική προθεσμία, αλλά θα αποποιούνταν για λογαριασμό της ανήλικης θυγατέρας τους, εμπρόθεσμα την κληρονομία, δεν εκκίνησε για το ανήλικο η τετράμηνη προθεσμίας αποποίησης του άρθρου 1847 ΑΚ πριν τις 20-06-2018, η προθεσμία αυτή δε ανεστάλη από την 04-07-2018 (ημεροχρονολογία κατάθεσης της κρινόμενης αίτησης) και μέχρι την έκδοση οριστικής απόφασης επ' αυτής, καθόσον χωρίς την άδεια του Δικαστηρίου δεν είναι δυνατόν να αποποιηθούν την κληρονομία για λογαριασμό του ανηλίκου οι αιτούντες γονείς του, που ασκούν από κοινού τη γονική μέριμνα αυτού.

Περαιτέρω αποδείχθηκε ότι η επαχθείσα στο ανήλικο τέκνο των αιτούντων κληρονομιά, μετά την αποποίηοη αυτής από την μητέρα του, εμφανίζει ελάχιστα περιουσιακά στοιχεία ήτοι ένα υποθηκευμένο διαμέρισμα, κείμενο στη ...., η αξία του οποίου υπολείπεται των χρεών του αποβιώσαντος σε τράπεζες και προς το Δημόσιο, ύψους περίπου .... ευρώ, σύμφωνα και με την κατάθεση της μάρτυρος στο ακροατήριο σε συνδυασμό με τα προσαγόμενα έγγραφα ενημέρωσης οφειλών του αποβιώσαντος από τραπεζικά ιδρύματα και τη ΔΟΥ Ξάνθης.

Με βάση όλα τα ανωτέρω προκύπτει σαφώς ότι το ελάχιστο ύψος του ενεργητικού της κληρονομίας δεν αρκεί σε καμία περίπτωση για την κάλυψη του παθητικού της.

Η ως άνω δε κρίση επιρρώνεται από την αποποίηση κληρονομιάς στην οποία προέβησαν οι λοιποί εξ αδιαθέτου κληρονόμοι του αποβιώσαντος, κατά τα ειδικότερα εκτιθέμενα ανωτέρω.

Επομένως, η αποδοχή της επαχθείσης στο ανωτέρω ανήλικο κληρονομιάς, ακόμα και με το ευεργέτημα της απογραφής, κρίνεται άσκοπη και μη συνάδουσα προς το συμφέρον του, με αποτέλεσμα να συντρέχει περίπτωση προφανούς ωφελείας του να παρασχεθεί η άδεια στους αιτούντες να την αποποιηθούν για λογαριασμό του, εν όψει του κατάχρεου αυτής.

Επί τη βάσει τούτων, η υπό κρίση αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή, ως κατ' ουσίαν βάσιμη, σύμφωνα με όσα ορίζονται ειδικότερα στο διατακτικό.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

ΔΕΧΕΤΑΙ την αίτηση.

ΠΑΡΕΧΕΙ την άδεια στους αιτούντες, που ασκούν, από κοινού, τη γονική μέριμνα του ανηλίκου τέκνου τους , υπό την ιδιότητά τους αυτή και για λογαριασμό του ως άνω ανηλίκου, να προβούν στη νομότυπη αποποίηση της επαχθείσας σε αυτό κληρονομίας του παππού του (από τη μητρική γραμμή) που απεβίωσε.

Δείτε την απόφαση 875/2019 του Ειρηνοδικείου Αθηνών.