Η έκθεση αυτοψίας αυθαιρέτου μετά τον Ν. 5106/2024

Το ελάχιστο περιεχόμενο της έκθεσης αυτοψίας περιγράφεται στον νόμο (άρθρο 125 ΣΤ Ν. 4495/2017 μετά τον Ν. 5106/2024). Έτσι, στην έκθεση αυτοψίας αναφέρεται:

• Η θέση του αυθαιρέτου με συντεταγμένες σε σύστημα αναφοράς ΕΓΣΑ `87, συνοπτική περιγραφή με σκαρίφημα, οι διαστάσεις του και οι πολεοδομικές διατάξεις που έχουν παραβιαστεί,
• υπολογισμός προστίμων διατήρησης και ανέγερσης, καθώς και 
• σημείωση ότι κάθε ενδιαφερόμενος έχει δικαίωμα, μέσα σε ανατρεπτική προθεσμία τριάντα (30) ημερών από όταν λάβει γνώση της έκθεσης αυτοψίας, να υποβάλει ενδικοφανή προσφυγή στο ΚΕΣΥΠΟΘΑ Β'.

Η έκθεση αυτοψίας εκδίδεται κατά δέσμια αρμοδιότητα, εφόσον πληρούνται οι όροι σύνταξής της, συνεπώς απαραδέκτως προβάλλονται λόγοι περί της διακριτικής ευχέρειας ή περί χρηστής διοίκησης ή δικαιολογημένης εμπιστοσύνης.

Η έκθεση αυτοψίας πρέπει να περιέχει ειδική αιτιολογία, εκθέτοντας όλους τους νομικούς και πραγματικούς λόγους για τους οποίους το κατασκεύασμα κρίνεται αυθαίρετο. 

Αν κατά τη διενέργεια αυτοψίας του κλιμακίου ελέγχου κριθεί ότι απαιτείται η διενέργεια ελέγχου στον αιγιαλό, την παραλία, την όχθη, τη ζώνη λιμένα, την παρόχθια ζώνη, υδάτινο στοιχείο, πυθμένα και υπέδαφος του βυθού της θάλασσας, λιμνοθάλασσας, λίμνης και κοίτης πλεύσιμου ποταμού, καθώς και σε δάση, δασικές ή αναδασωτέες εκτάσεις, για τη διαπίστωση παραβάσεων που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος, το κλιμάκιο ελέγχου ενημερώνει εγγράφως και αμελλητί τη Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Περιουσίας και Κοινωφελών Περιουσιών του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών ή τη Γενική Διεύθυνση Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αντίστοιχα, προκειμένου να μεριμνήσουν για τον ορισμό υπαλλήλων για τη διενέργεια αυτοψίας.

Το ισχύον άρθρο 125Ζ του Ν. 5106/2024 αντικαθιστά το άρθρο 93 του Ν. 4495/2017 για την άσκηση και εξέταση προσφυγών. 

Πλέον, κατά της έκθεσης αυτοψίας του άρθρου 125ΣΤ, ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ασκήσει ενδικοφανή προσφυγή στο Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων B (ΚΕΣΥΠΟΘΑ Β) εντός αποκλειστικής προθεσμίας τριάντα (30) ημερών από την τοιχοκόλληση της έκθεσης αυτοψίας στο ακίνητο. Η προθεσμία και η άσκηση της προσφυγής έχουν ανασταλτικό αποτέλεσμα.

Άσκηση ενδικοφανούς προσφυγής δεν χωρεί εάν κατά τον έλεγχο διαπιστωθεί ότι:

α) εκτελούνται οικοδομικές εργασίες (επ΄ αυτοφώρω) και δεν υπάρχει έγκυρη πινακίδα του έργου,

β) πρόκειται για αυθαίρετα κτίσματα ή κατασκευές σε ακίνητα των περ. ε), στ), ζ), η), θ), ι), ια), ιβ), ιγ), και ιδ) της παρ. 2 του άρθρου 89,

γ) πρόκειται για αυθαίρετα κτίσματα ή κατασκευές στη ζώνη λιμένα, στο υδάτινο στοιχείο, στον πυθμένα θάλασσας και στο υπεδάφος του βυθού της θάλασσας, λιμνοθάλασσας, λίμνης και κοίτη πλεύσιμου ποταμού. Στις υποπερ. βα), ββ) και βγ) εφαρμόζεται η διαδικασία του άρθρου 125Ι, για την έκδοση πρωτοκόλλου κατεδάφισης.

Η προσφυγή της παρ. 1, επί ποινή απαραδέκτου: 

α) συνοδεύεται από αποδεικτικό καταβολής υπέρ του Πράσινου Ταμείου, παραβόλου αα) διακοσίων (200) ευρώ για παραβάσεις επιφάνειας έως και τριάντα (30) τ.μ., αβ) πεντακοσίων (500) ευρώ για παραβάσεις επιφάνειας έως και ογδόντα (80) τ.μ. και αγ) χιλίων (1.000) ευρώ για παραβάσεις επιφάνειας άνω των ογδόντα (80) τ.μ., τα οποία επιστρέφονται αν η προσφυγή γίνει δεκτή, εν όλω ή εν μέρει, 

β) κοινοποιείται από τον προσφεύγοντα στον Προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, και 

γ) αναφέρει τα πλήρη στοιχεία της ταυτότητας του προσφεύγοντος, τη διεύθυνση κατοικίας του ή την έδρα του, τον Αριθμό Φορολογικού Μητρώου και τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, προκειμένου να του κοινοποιηθεί η πρόσκληση ακρόασης ενώπιον του ΚΕΣΥΠΟΘΑ Β και η απόφαση επί της προσφυγής του. Η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου δύναται να αντλείται αυτόματα από το Εθνικό Μητρώο Επικοινωνίας.

Η απόφαση επί της προσφυγής εκδίδεται μέσα σε έναν (1) μήνα από την υποβολή της, κοινοποιείται δε ηλεκτρονικά στον προσφεύγοντα και στη Γενική Διεύθυνση του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών, η οποία ενημερώνει σχετικά τις αρμόδιες υπηρεσίες των Υπουργείων Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Υποδομών και Μεταφορών. Η προθεσμία αυτή ενός μήνα κατά την ορθότερη άποψη δεν είναι αποκλειστική, αλλά έχει την έννοια της επίσπευσης εξέτασης.

Αν απορριφθεί η προσφυγή ή παρέλθει άπρακτη η προθεσμία για την άσκησή της, η έκθεση αυτοψίας καθίσταται οριστική. Η οριστική έκθεση αυτοψίας επέχει θέση πράξης διαπίστωσης παραβάσεων, βάσει της οποίας τα αυθαίρετα κτίσματα ή κατασκευές καθίστανται άμεσα κατεδαφιστέα κατά το άρθρο 125Ι και επισύρουν τις κυρώσεις του άρθρου 125Θ.»

Καινοτομία του Ν. 5206/2024 είναι πως δεν επιτρέπεται πλέον άσκηση προσφυγής επί αυτόφωρων αυθαίρετων οικοδομικών εργασιών (βλ. άρθρο 67), αυθαιρέτων σε δημόσιο κτήμα, δάσος, δασική ή αναδασωτέα έκταση, αιγιαλό και παλαιό αιγιαλό, ζώνη παραλίας, αρχαιολογικό χώρο, ιστορικό τόπο, ιστορικό διατηρητέο οικισμό, περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, παραδοσιακό οικισμό ή παραδοσιακό τμήμα πόλης, ρέμα, κρίσιμη παράκτια ζώνη, κατά την έννοια των άρθρων 2, περ. 10 και 12, και 20 παρ. 8α του Ν. 3937/2011, προστατευόμενη περιοχή του άρθρου 19 του Ν. 1650/1986, κηρυγμένο διατηρητέο κτήριο και κτήριο που είναι μνημείο κατά τις διατάξεις του Ν. 3028/2002 (νυν 4858/2021), όπως επίσης αυθαιρέτων σε ζώνη λιμένα, στο υδάτινο στοιχείο, στον πυθμένα της θάλασσας ή στο υπέδαφος του βυθού της θάλασσας, λιμνοθάλασσας ή λίμνης και στην κοίτη πλεύσιμου ποταμού. Η έκθεση αυτοψίας καθίσταται οριστική με την πάροδο της προθεσμίας άσκησης προσφυγής ή την απόρριψη ασκηθείσας προσφυγής, οπότε το αυθαίρετο καθίσταται κατεδαφιστέο και επιβάλλονται οι κυρώσεις του άρθρου 66 (άρθρο 63).