Άδεια διαμονής - Δικαίωμα της οικογένειας του πρόσφυγα για οικογενειακή επανένωση (ΔΠΑ 493/2020)

Άδεια διαμονής. Δικαίωμα της οικογένειας του πρόσφυγα για οικογενειακή επανένωση

ΔΠΑ 493/2020, 23ο Τριμελές

Απόρριψη αιτήματος χορήγησης άδειας διαμονής σε μέλη οικογένειας αναγνωρισμένου πρόσφυγα, με την αιτιολογία ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις των άρθρων 13 και 14 του π.δ. 131/2006. Απαιτείται εξατομικευμένη, ειδικά αιτιολογημένη, κρίση της Διοίκησης, περί του εάν ήταν δικαιολογημένη ή όχι η παράλειψη προσκόμισης των σχετικών εγγράφων. Υποχρεωτική η κλήση σε προηγούμενη ακρόαση πριν την απόρριψη της αίτησης για οικογενειακή επανένωση και η διενέργεια αναγκαίας έρευνας, προκειμένου να διακριβωθεί η ύπαρξη της οικογενειακής σχέσης του αιτούντος πρόσφυγα με τα προς έλευση μέλη της οικογένειάς του. 

Με την προσβαλλόμενη απόφαση, απορρίφθηκε αίτηση του αιτούντος, υπηκόου της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό και αναγνωρισμένου πρόσφυγα, για οικογενειακή επανένωση, με την αιτιολογία ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις των άρθρων 13 και 14 του π.δ. 131/2006.

Όπως προκύπτει από τη δεύτερη αιτιολογική σκέψη της Οδηγίας 2003/86/ΕΚ, τα μέτρα, που αφορούν την οικογενειακή επανένωση, πρέπει να θεσπίζονται, σύμφωνα με την υποχρέωση προστασίας της οικογένειας και σεβασμού της οικογενειακής ζωής που αναγνωρίζεται, ιδίως, από το άρθρο 8 της Ε.Σ.Δ.Α. και το άρθρο 7 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και, επομένως, οι διατάξεις της ως άνω Οδηγίας πρέπει να ερμηνεύονται, υπό το φως των θεμελιωδών αυτών δικαιωμάτων. Περαιτέρω, εφόσον, κατά γενικό κανόνα, η οικογενειακή επανένωση των προσφύγων επιτρέπεται, οι διατάξεις, που μπορεί να επιφέρουν περιορισμούς, πρέπει να ερμηνεύονται στενά. Επίσης, το περιθώριο εκτίμησης, που παρέχεται στη Διοίκηση, δεν πρέπει να χρησιμοποιείται, με τρόπο, που να αντιβαίνει, αφενός προς τον σκοπό της Οδηγίας, ο οποίος συνίσταται στη διευκόλυνση της οικογενειακής επανένωσης, αφετέρου προς την πρακτική αποτελεσματικότητά της (πρβλ. Δ.Ε.Ε., Δεύτερο Τμήμα, απόφαση της 4.3.2010, υπόθεση C-578/08, ό.π., σκέψη 43, και προτάσεις του Γενικού Εισαγγελέα Δ.Ε.Ε., ό.π., σκέψη 50). Επιπλέον, στην Οδηγία αντιβαίνει, εν γένει, κάθε εθνική νομοθεσία, που επιτρέπει την απόρριψη της αίτησης επανένωσης, βάσει σειράς προκαθορισμένων όρων, χωρίς δυνατότητα εξατομικευμένης αξιολόγησης, με βάση τις συγκεκριμένες περιστάσεις της υπό εξέταση περίπτωσης (πρβλ. προτάσεις του Γενικού Εισαγγελέα Δ.Ε.Ε. ό.π., σκέψη 57). Εξάλλου, κατά την όγδοη αιτιολογική σκέψη της ίδιας Οδηγίας, πρέπει να αποδίδεται ιδιαίτερη προσοχή στην κατάσταση των προσφύγων, εξαιτίας των λόγων, που τους υποχρέωσαν να εγκαταλείψουν τη χώρα τους και τους εμποδίζουν να διεξάγουν εκεί κανονικό οικογενειακό βίο, να προβλεφθούν δε πιο ευνοϊκές, σε σύγκριση με τους λοιπούς αιτούντες οικογενειακή επανένωση, προϋποθέσεις για την άσκηση του δικαιώματός τους. Κατά την έννοια της προπαρατεθείσας διάταξης του άρθρου 14 παρ. 1 του π.δ. 131/2006, ερμηνευόμενης στην βάση των ανωτέρω ερμηνευτικών κριτηρίων και της αρχής της αναλογικότητας, η μη προσκόμιση από τον πρόσφυγα, που αιτείται την έλευση των μελών της οικογένειάς του στην Ελλάδα, πιστοποιητικού οικογενειακής κατάστασης μεταφρασμένου στα ελληνικά και επικυρωμένου από ελληνική Αρχή, ακριβούς αντιγράφου των ταξιδιωτικών τους εγγράφων, καθώς και λοιπών δικαιολογητικών, δεν πρέπει, άνευ ετέρου, να άγει σε απόρριψη της σχετικής αίτησης, χωρίς να προηγηθεί εξατομικευμένη, ειδικά αιτιολογημένη, κρίση της Διοίκησης, σχετικά με το εάν δικαιολογείται ή όχι, με βάση τις συγκεκριμένες περιστάσεις κάθε περίπτωσης, η μη προσκόμιση των εγγράφων αυτών. Σε περίπτωση που κρίνεται δικαιολογημένη η μη προσκόμισή τους, πρέπει να καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια άντλησης των στοιχείων ταυτότητας των μελών της οικογένειας του πρόσφυγα από άλλα πρόσφορα αποδεικτικά στοιχεία. Επιπλέον, εφόσον, κατά τη ρητή πρόβλεψη της διάταξης του άρθρου 14 παρ. 1 περ. β’ εδάφ. τελευταίο του π.δ. 131/2006, η απόφαση απόρριψης της αίτησης του πρόσφυγα, προς έλευση των μελών της οικογένειάς του στην Ελλάδα, δεν μπορεί να θεμελιώνεται αποκλειστικά στη μη ύπαρξη των προβλεπόμενων δικαιολογητικών, τέτοια απόρριψη δεν μπορεί, πολλώ μάλλον, να θεμελιώνεται στο γεγονός ότι τα προσκομισθέντα αυτά δικαιολογητικά εμφανίζουν επιμέρους τυπικές ελλείψεις. Στην περίπτωση αυτή πρέπει, σύμφωνα με τον σκοπό της Οδηγίας 2003/86/ΕΚ, την πρακτική αποτελεσματικότητά της, την αρχή της αναλογικότητας, καθώς και της χρηστής διοίκησης, να καλείται, καταρχάς, ο αιτών να καλύψει τις σχετικές τυπικές ελλείψεις. Περαιτέρω, λαμβανομένης υπόψη της ιδιαίτερης κατάστασης, στην οποία βρίσκονται οι πρόσφυγες, πιθανώς δε, και τα μέλη της οικογένειάς τους, και της ενδεχόμενης δυσχέρειας πρόσβασής τους σε επίσημα έγγραφα, λόγω του φόβου δίωξης, πρέπει να διενεργεί η Διοίκηση οποιαδήποτε αναγκαία, κατά την κρίση της, έρευνα για τη διακρίβωση της ύπαρξης της οικογενειακής σχέσης του αιτούντος πρόσφυγα, ακόμα και με τη συνδρομή ελληνικών προξενικών Αρχών, ενεργοποιώντας, ενδεχομένως, και τη δυνατότητα, που παρέχεται από τη διάταξη του άρθρου 14 παρ. 4 του ως άνω προεδρικού διατάγματος, να καλείται ο πρόσφυγας και τα μέλη της οικογένειάς του σε συνέντευξη. Τέλος, αυτονόητη προϋπόθεση για την υποβολή αίτησης για οικογενειακή επανένωση από έναν αναγνωρισμένο πρόσφυγα είναι η επίδοση σε αυτόν της πράξης αναγνώρισης, άλλως η πλήρη γνώση του, περί της χορήγησης σε αυτόν του καθεστώτος του πρόσφυγα.

Επειδή, η μη προσκόμιση από τον αιτούντα αντιγράφων των ταξιδιωτικών εγγράφων των μελών της οικογένειάς του και των σχετικών δικαιολογητικών επικυρωμένων από αρμόδιο όργανο του Υπουργείου Εξωτερικών, χωρίς να προηγηθεί εξατομικευμένη, ειδικά αιτιολογημένη, κρίση της Διοίκησης, περί του εάν ήταν δικαιολογημένη ή όχι η παράλειψη προσκόμισης των εν λόγω εγγράφων, κατ’ εκτίμηση των συγκεκριμένων περιστάσεων, που είχε επικαλεστεί, ειδικά και αιτιολογημένα, ενώπιον της Διοίκησης, με την από 5.8.2016 αίτησή του και την από 30.7.2018 ενδικοφανή προσφυγή του, ο αιτών, δεν αρκεί, κατά νόμον, για την απόρριψη της αίτησής του, προς έγκριση της οικογενειακής του επανένωσης. Περαιτέρω, εφόσον τα προσκομισθέντα δικαιολογητικά εμφάνιζαν επιμέρους τυπικές ελλείψεις, κατά τις διατάξεις του Οργανισμού του Υπουργείου Εξωτερικών, η Διοίκηση όφειλε, σύμφωνα με τα εκτεθέντα σε προηγούμενη σκέψη της παρούσας, πριν προβεί σε απόρριψη της αίτησης του αιτούντος για οικογενειακή επανένωση, να τον καλέσει να τις καλύψει, διενεργώντας, παράλληλα, την, κατά την κρίση της, αναγκαία έρευνα, προκειμένου να διακριβωθεί η ύπαρξη της οικογενειακής σχέσης του αιτούντος πρόσφυγα με τα προς έλευση μέλη της οικογένειάς του, η ηλικία και τα στοιχεία της ταυτότητάς τους, συμπεριλαμβανομένης και της κλήσης σε συνέντευξη, του μεν αιτούντος ενώπιον της διάδικης Αρχής, των δε μελών της οικογένειάς του ενώπιον των αρμοδίων ελληνικών προξενικών Αρχών. 

Κατά ταύτα, η αιτιολογία της προσβαλλόμενης απόφασης είναι πλημμελής, κατ’ αποδοχήν, ως βασίμου, του σχετικού προβαλλόμενου λόγου ακύρωσης, παρέλκει δε, ως αλυσιτελής, η εξέταση των λοιπών λόγων ακύρωσης.