Αντίθετη με το δίκαιο της ΕΕ η απαλλαγή από τον φόρο κληρονομίας πρώτης κατοικίας μόνο για τους μόνιμους κατοίκους Ελλάδας

Αντίθετη με το δίκαιο της ΕΕ είναι η απαλλαγή από τον φόρο κληρονομίας πρώτης κατοικίας μόνο για τους μόνιμους κατοίκους Ελλάδας, σύμφωνα με το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Συγκεκριμένα, το ΔΕΕ έκρινε ότι η διάταξη του άρθρου 26Α του Κώδικα Φορολογίας Κληρονομιών (Ν. 2961/2001), σύμφωνα με την οποία απαλλάσσονται από τον φόρο κληρονομίας για την πρώτη κατοικία μόνον οι υπήκοοι των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που κατοικούν στην Ελλάδα, είναι αντίθετη με τις υποχρεώσεις που υπέχει η Ελλάδα σύμφωνα με το άρθρο 63 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ και το άρθρο 40 της Συμφωνίας για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, της 2ας Μαΐου 1992.

Η υπόθεση

Ο ελληνικός κώδικας φορολογίας κληρονομιών (ΚΦΚ) προβλέπει ότι κατοικία ή οικόπεδο απαλλάσσεται από τον φόρο, εφόσον ο κληρονόμος δεν έχει δικαίωμα πλήρους κυριότητας σε κατοικία ή ιδανικό μερίδιο κατοικίας που πληροί τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειάς του.

Δικαιούχοι της απαλλαγής είναι οι Έλληνες και οι πολίτες κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι όμως πρέπει να είναι μόνιμοι κάτοικοι Ελλάδας.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διατείνεται ότι ο ΚΦΚ (άρθρο 26A) αντιβαίνει στην ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων: η αξία ακινήτου που βρίσκεται στην Ελλάδα και το οποίο αποκτούν εκ κληρονομίας οι υπήκοοι των κρατών μελών της Ένωσης ή των λοιπών συμβαλλομένων κρατών στη Συμφωνία ΕΟΧ μειώνεται, δεδομένου ότι επιβάλλεται μεγαλύτερη φορολογία.

Η απόφαση

Στη σημερινή του απόφαση, το Δικαστήριο της ΕΕ υπενθυμίζει ότι, κατά πάγια νομολογία, ο φόρος κληρονομίας εμπίπτει στις διατάξεις της Συνθήκης σχετικά με τις κινήσεις κεφαλαίων, εξαιρουμένων των περιπτώσεων όπου τα συστατικά στοιχεία των πράξεων αυτών περιορίζονται στο εσωτερικό ενός μόνον κράτους μέλους.

Κατά το ΔΕΕ, στους περιορισμούς στις κινήσεις κεφαλαίων περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, όσα έχουν ως συνέπεια την απομείωση της αξίας της κληρονομίας κατοίκου κράτους άλλου από το κράτος στο οποίο βρίσκονται τα οικεία περιουσιακά στοιχεία και το οποίο επιβάλλει φόρο κληρονομίας επί των στοιχείων αυτών.

Ως εκ τούτου, συνιστά περιορισμό στην ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων κανονιστική ρύθμιση κράτους μέλους κατά την οποία η εφαρμογή απαλλαγής από τον φόρο κληρονομίας εξαρτάται από τον τόπο κατοικίας του κληρονομουμένου και του κληρονόμου κατά τον χρόνο του θανάτου, όταν έχει ως αποτέλεσμα να καθιστά επαχθέστερη τη φορολογική μεταχείριση των κληρονομιών που αφορούν κατοίκους αλλοδαπής σε σύγκριση με τη μεταχείριση όσων κληρονομιών αφορούν μόνον κατοίκους ημεδαπής.

Η διάταξη του ΚΦΚ έχει ως αποτέλεσμα την απομείωση της αξίας της κληρονομίας για τον κληρονόμο που πληροί όλες τις απαιτούμενες προϋποθέσεις πλην της υποχρεώσεως μόνιμης κατοικίας στην Ελλάδα.

Εφόσον εθνική ρύθμιση αντιμετωπίζει ισότιμα τους κληρονόμους κατοίκους αλλοδαπής και τους κληρονόμους κατοίκους ημεδαπής δεν επιτρέπεται η διαφορετική μεταχείριση.

Ο εθνικός νομοθέτης, καθόσον επιφύλαξε την ίδια μεταχείριση στις κληρονομίες που αφορούν τις δύο κατηγορίες κληρονόμων (μόνιμοι κάτοικοι και μη μόνιμοι κάτοικοι), με εξαίρεση το ύψος του αφορολόγητου ποσού που δικαιούται ο κληρονόμος, δέχθηκε ότι δεν υφίσταται μεταξύ των δύο αυτών κατηγοριών καμία αντικειμενική διαφορά που να μπορεί να δικαιολογήσει τη διαφορετική μεταχείρισή τους.

Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο αποφάσισε ότι η Eλλάδα, θεσπίζοντας και διατηρώντας σε ισχύ νομοθεσία προβλέπουσα απαλλαγή από τον φόρο κληρονομίας για την πρώτη κατοικία, η οποία εφαρμόζεται μόνον στους υπηκόους των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που κατοικούν στην Ελλάδα, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 63 ΣΛΕΕ και από το άρθρο 40 της Συμφωνίας για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, της 2ας Μαΐου 1992.