Αστική ευθύνη του Δημοσίου λόγω πρόκλησης ζημιών κατά τη διάρκεια επεισοδίων τον Δεκέμβριο του 2008

Με την κρινόμενη αίτηση ζητήθηκε η αναίρεση της 2149/2020 απόφασης του Τριμελούς Διοικητικού Εφετείου Θεσσαλονίκης, με την οποία απορρίφθηκε έφεση της αναιρεσείουσας κατά της 763/2019 απόφασης του Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης.

Με την πρωτόδικη απόφαση απορρίφθηκε αγωγή της αναιρεσείουσας με βάση το άρθρο 105 του ΕισΝΑΚ, με την οποία αυτή, ενεργώντας καθ’ υποκατάσταση της ασφαλισμένης σε αυτή εταιρείας με την επωνυμία «... ανώνυμη εταιρεία παροχής υπηρεσιών διαφήμισης, μάρκετινγκ, προώθησης πωλήσεων και ασφαλιστικών συμβούλων», ζήτησε να αναγνωριστεί η υποχρέωση του αναιρεσίβλητου Ελληνικού Δημοσίου να της καταβάλει ως αποζημίωση το ποσό των 85.842 ευρώ, το οποίο αντιστοιχούσε στο ασφάλισμα που κατέβαλε στην ανωτέρω ασφαλισμένη της για τις ζημιές που προκλήθηκαν σε υποκατάστημα της τελευταίας επί της οδών ... και ... στη Θεσσαλονίκη εξαιτίας παράνομων παραλείψεων των αστυνομικών οργάνων κατά τη διάρκεια βίαιων επεισοδίων τις βραδινές ώρες της 6ης.12.2008 και τις πρωινές ώρες της 7ης.12.2008.

Η κρίση του δικάσαντος δικαστηρίου ότι δεν συνέτρεχε εν προκειμένω παράνομη παράλειψη των αστυνομικών οργάνων για την αποτροπή της ολοκληρωτικής καταστροφής από επιθέσεις αγνώστων του καταστήματος της ασφαλισμένης στην αναιρεσείουσα, διότι η ολοσχερής καταστροφή του καταστήματος αυτού οφειλόταν στον αιφνιδιαστικό και απρόβλεπτο χαρακτήρα των επεισοδίων, τα οποία, λόγω της διασποράς και της γενίκευσής τους, δεν θα μπορούσαν να αποτραπούν ακόμη και με μέτρα άκρας επιμέλειας είναι μη νόμιμη, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την κρινόμενη αίτηση.

Και τούτο, διότι από τις παραδοχές της αναιρεσιβαλλόμενης απόφασης συνάγεται έμμεση ερμηνευτική κρίση για την απαλλαγή του Ελληνικού Δημοσίου από την ευθύνη του προς αποζημίωση λόγω ανωτέρας βίας, η οποία είναι αντίθετη προς τα ανωτέρω γενόμενα δεκτά.

Ειδικότερα, το δικάσαν δικαστήριο χαρακτήρισε ως αιφνίδιο και απρόβλεπτο γεγονός τα βίαια επεισόδια που εκδηλώθηκαν πέντε περίπου ώρες μετά τη διάδοση της είδησης του θανάτου του Α. Γ. από αστυνομικό όργανο, στηριζόμενο στο γεγονός ότι τα επεισόδια αυτά δεν συνδέονταν με προγραμματισμένες εκ των προτέρων εκδηλώσεις διαμαρτυρίας με αποτέλεσμα το επιτελείο της ΕΛΑΣ να μην προλάβει να εκδώσει εντολή επιφυλακής και να αδυνατεί να συντονίσει τις αστυνομικές δυνάμεις. Περαιτέρω, το διοικητικό εφετείο για να εκφέρει την κρίση ότι τα πιο πάνω βίαια επεισόδια και οι ζημιογόνες συνέπειές τους αποτελούν γεγονός το οποίο δεν μπορούσε να αποτραπεί με μέτρα άκρας επιμέλειας στηρίχθηκε στο γεγονός ότι τα επεισόδια αυτά επεκτάθηκαν γρήγορα σε όλο σχεδόν το κέντρο της πόλης έως τις πρωινές ώρες της 7ης.12.2008 και στο ότι οι «διαθέσιμες» αστυνομικές δυνάμεις (αξιοποιούμενου του προσωπικού που βρισκόταν σε διατεταγμένη υπηρεσία της συγκεκριμένες ώρες) δεν επαρκούσαν για να εποπτεύουν και να φυλάσσουν όλες τις επιχειρήσεις του κέντρου της Θεσσαλονίκης.

Ωστόσο, όπως προεκτέθηκε, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, ο μεν θάνατος ανηλίκου από όπλο αστυνομικού είναι λίαν πιθανό και αναμενόμενο να πυροδοτήσει μεγάλης έντασης και έκτασης επεισόδια, η δε εκδήλωση τέτοιων συμπεριφορών στο πλαίσιο συγκεντρώσεων ή συναθροίσεων διαμαρτυρίας δεν αποτελεί ασύνηθες κοινωνικό φαινόμενο στη χώρα μας.

Περαιτέρω, στο πλαίσιο της έρευνας για τη λήψη μέτρων άκρας επιμέλειας, το διοικητικό εφετείο δεν ερεύνησε αν, αμέσως μετά τον θάνατο του ανήλικου, τα αρμόδια προς τούτο όργανα του αναιρεσίβλητου προέβησαν σε εκτίμηση και ανάλυση του κινδύνου, με βάση και τις πληροφορίες που είχαν δυνατότητα να συγκεντρώσουν αμέσως μετά τον θάνατο του ανήλικου και αν έθεσαν αμέσως και εγκαίρως σε εφαρμογή συγκεκριμένα προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο ήδη καταστρωμένων επιχειρησιακών σχεδίων, με βάση και τις εξουσίες που τους παρείχε ο νόμος (όπως π.χ. περιορισμούς στην κυκλοφορία προς το κέντρο της συμπρωτεύουσας, το οποίο, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, αποτελεί το κατ’ εξοχήν σκηνικό των βίαιων επεισοδίων), ώστε να αντιμετωπίσουν την έκρυθμη αυτή κατάσταση εν τη γενέσει της, προτού δηλαδή οργανωθεί και επεκταθεί σε διάφορα σημεία της πόλης και καταστεί ανεξέλεγκτη.

Τούτο δε λαμβανομένου υπόψη και του ότι στην αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση βεβαιώνεται ότι ο κατά προσέγγιση αριθμός των προσώπων που ενεπλάκησαν στα επεισόδια αυτά κατά τις πρώτες ώρες μετά τον θάνατο του Α. Γ. και προκάλεσαν τους ανωτέρω εμπρησμούς και εν γένει καταστροφές στις περιουσίες των πολιτών ανερχόταν μόλις στα 400 άτομα στην πορεία έμπροσθεν του Λευκού Πύργου και στα 30 άτομα έμπροσθεν του ΑΠΘ.

Περαιτέρω, από την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση δεν προκύπτει ο τρόπος δράσης των αστυνομικών οργάνων κατά τη διάρκεια των βίαιων επεισοδίων στις 6.12.2008 προς 7.12.2008 και ειδικότερα δεν αναφέρονται οι συγκεκριμένες ενέργειες στις οποίες προέβησαν τα αστυνομικά όργανα προκειμένου να αναχαιτίσουν τις επιθέσεις κατά της περιουσίας των πολιτών ούτε προκύπτει ότι συνελήφθη μέρος έστω των δραστών που προέβησαν σε εμπρησμούς και καταστροφές, δεδομένου ότι στην αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση οι εν λόγω δράστες αναφέρονται ως «άγνωστοι». Το ΣτΕ έκανε δεκτή την αίτηση, αναίρεση την προσβαλλόμενη απόφαση και παρέπεμψε την υπόθεση στο Τριμελές Διοικητικό Εφετείο Θεσσαλονίκης.

Δείτε αναλυτικά την απόφαση στο sakkoulas-online.gr.