Εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης στο ελληνικό σχολείο: Γνώμη της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής και Τεχνοηθικής

Η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής και Τεχνοηθικής (ΕΕΒΤ) ανακοίνωσε την έκδοση νέας Γνώμης ηια τις εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης στο ελληνικό σχολείο.

Η Επιτροπή ασχολήθηκε με το ζήτημα της εισαγωγής εφαρμογών Tεχνητής Nοημοσύνης στο ελληνικό σχολείο, με στόχο αφενώς την ανάλυση των ηθικοκοινωνικών προεκτάσεων των εφαρμογών αυτών, οι οποίες είτε χρησιμοποιούνται ήδη σε εκπαιδευτικά συστήματα είτε βρίσκονται σε στάδιο προετοιμασίας για εισαγωγή στην εκπαιδευτική διαδικασία, αφετέρου τη διατύπωση σχετικών προτάσεων προς την Πολιτεία.

Όπως αναφέρει η ΕΕΒΤ, η σημασία της εισαγωγής εφαρμογών Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) στα εκπαιδευτικάσυστήματα βρίσκεται διεθνώς στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. 

Χάρη στη ραγδαία ανάπτυξητης τεχνολογίας, ιδίως την τελευταία δεκαετία, οι δυνατότητες επεξεργασίας μεγάλου όγκουδεδομένων και ανταπόκρισης σε ερωτήματα επί οποιουδήποτε θέματος μέσω της λειτουργίαςκατάλληλων αλγορίθμων ανοίγουν μια ευρύτατη προοπτική αναμόρφωσης της εκπαίδευσης σεσχέση με όσα γνωρίζουμε έως σήμερα. Ανταποκρινόμενοι στους γρήγορους ρυθμούς ανάπτυξηςτης τεχνολογίας και στη χρήση κυρίως της παραγωγικής ΤΝ από εκπαιδευόμενους σε όλες τιςβαθμίδες (πρωτίστως στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση), διεθνείς οργανισμοίκαι εθνικές κυβερνήσεις διερευνούν το πλαίσιο μέσα στο οποίο η τεχνολογία αυτή θα είναικαρποφόρα με θετικό αντίκτυπο και οφέλη για τους εμπλεκόμενους φορείς. 

Ωστόσο, τα οφέληαυτά συνοδεύονται από αβεβαιότητες και ενδεχόμενους κινδύνους, που καταρχάς έχουνεπισημανθεί γενικότερα για την ΤΝ αλλά επισημαίνονται και ειδικά όσον αφορά την εισαγωγήτης ΤΝ στη σχολική εκπαίδευση.Είναι προφανές ότι η αντιμετώπιση αυτών των επιφυλάξεων, με τρόπο που τα οφέληαπό τις εφαρμογές ΤΝ στη σχολική εκπαίδευση να μην υπονομεύονται, προϋποθέτει μιαανάλυση της ηθικής διάστασης του θέματος, καθώς οι σχετικές αποφάσεις που πρέπει να λάβεικάθε Πολιτεία έχουν μεγάλο κοινωνικό αντίκτυπο για τους νέους και τις μελλοντικές γενιές.

Με την Έκθεση επιχειρούμε να θέσουμε ένα πλαίσιο ηθικού προβληματισμούγια την εισαγωγή της ΤΝ στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και συγκεκριμένα στηνπρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, με βάση δεδομένα που προέκυψαν από τηβιβλιογραφία, τη νομοθεσία, συναφή κείμενα διεθνών οργανισμών, αλλά και τις ακροάσειςεμπειρογνωμόνων που οργάνωσε η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής και Τεχνοηθικής (ΕΕΒΤ) για τοθέμα.

Οι εφαρμογές ΤΝ, και ειδικότερα τα εργαλεία παραγωγικής ΤΝ, είναι σε θέση ναεξασφαλίσουν εξατομικευμένη εκπαιδευτική εμπειρία, που είναι κοντά στις ιδιαίτερεςγνωσιακές και μαθησιακές ανάγκες, εξυπηρετώντας τις προτιμώμενες μεθόδους και τουςρυθμούς κάθε μαθητή/τριας. Ταυτόχρονα, παρέχουν δυνατότητες εξατομικευμένης ανατροφοδότησης, επιταχύνοντας τη διαδικασία της μάθησης, ενώ παράλληλα καθιστούνδυνατή την αύξηση του ενδιαφέροντος των εκπαιδευομένων.

Η προοπτική αυτή μπορεί να οδηγήσει στο σχεδιασμό εκπαιδευτικών συστημάτωναπαλλαγμένων από χρόνια προβλήματα, όπως η αδυναμία πρόσβασης σε πηγές πολύπλευρηςκαι διαρκώς επικαιροποιούμενης γνώσης, η βέλτιστη αξιοποίηση του χρόνου τουεκπαιδευομένου, η ανάγκη υποστήριξης του εκπαιδευτικού ως μεμονωμένου δρώντος, ηβέλτιστη οργάνωση των εκπαιδευτικών υπηρεσιών και των προγραμμάτων σπουδών, κ.λ.π.

Ωστόσο, τα οφέλη αυτά συνοδεύονται από αβεβαιότητες και ενδεχόμενους κινδύνους,που έχουν επισημανθεί γενικότερα για την ΤΝ, όπως π.χ. το ζήτημα της προστασίας τωνπροσωπικών δεδομένων, το ζήτημα της αδιαφάνειας ως προς τη λειτουργία ειδικά τωνεφαρμογών μηχανικής μάθησης, το πρόβλημα του ψηφιακού εγγραματισμού, που μπορεί νακαταλήξει σε αθέμιτους αποκλεισμούς κοινωνικών ομάδων από τη χρήση των εφαρμογών ή,ακόμη, το ενδεχόμενο πρόκλησης υποαπασχόλησης και ανεργίας για σημαντικές κατηγορίεςεπαγγελματιών. Πέρα από τα παραπάνω, αβεβαιότητες και κίνδυνοι επισημαίνονται και ειδικάόσον αφορά την εισαγωγή ΤΝ στη σχολική εκπαίδευση (π.χ. το ενδεχόμενο περιαγωγής τουεκπαιδευομένου σε παθητικό και όχι κριτικά σκεπτόμενο δέκτη πληροφοριών, το πρόβλημα τηςυποκατάστασης μηχανών στη διαπροσωπική σχέση εκπαιδευόμενου/εκπαιδευτή, ηυποβάθμιση του κοινωνικοποιητικού ρόλου της εκπαίδευσης, το οποίο εξασφαλίζεται καιχωροταξικά στο περιβάλλον του σχολείου, κ.λπ.).

Το κείμενο της Γνώμης είναι διαθέσιμο εδώ και της Συνοδευτικής Έκθεσης εδώ.