Το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ επιβεβαιώνει την υποχρέωση καταβολής ποσού ύψους 320.200.000 ευρώ σε βάρος της Πολωνίας

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Με τη δημοσιευθείσα στις 05.02.2025 απόφασή του, το Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΓΔΕΕ) επιβεβαιώνει ότι η Πολωνία υποχρεούται να καταβάλει συνολικό ποσό ύψους περίπου 320.200.000 ευρώ ως χρηματική ποινή επιβληθείσα από το Δικαστήριο στο πλαίσιο της διαδικασίας λόγω παραβάσεως σχετικά με τη μεταρρύθμιση της πολωνικής δικαιοσύνης του 2019. 

Σύμφωνα με το ΓΔΕΕ, η Επιτροπή νομίμως προέβη στην εκτέλεση της χρηματικής ποινής για την περίοδο από τις 15 Ιουλίου 2022 έως τις 4 Ιουνίου 2023.

Ιστορικό της υπόθεσης

Την 1η Απριλίου 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άσκησε ενώπιον του Δικαστηρίου προσφυγή λόγω παραβάσεως κατά της Πολωνίας με αίτημα να διαπιστωθεί ότι ορισμένες από τις γενόμενες τον Δεκέμβριο του 2019 νομοθετικές τροποποιήσεις της οργάνωσης του συστήματος απονομής δικαιοσύνης στην Πολωνία αντέβαιναν στο δίκαιο της Ένωσης [υπόθεση Επιτροπή κατά Πολωνίας (Ανεξαρτησία και ιδιωτική ζωή των δικαστών), C-204/21]. 

Στο πλαίσιο της ένδικης αυτής διαφοράς, το Δικαστήριο υποχρέωσε την Πολωνία, μεταξύ άλλων, να αναστείλει την εφαρμογή ορισμένων εθνικών διατάξεων των οποίων τη νομιμότητα είχε αμφισβητήσει η Επιτροπή [διάταξη της Αντιπροέδρου του Δικαστηρίου της 14ης Ιουλίου 2021 στην υπόθεση C-204/21 R]. Λόγω μη συμμόρφωσης με το ανωτέρω προσωρινό μέτρο, επιβλήθηκε στην Πολωνία, στις 27 Οκτωβρίου 2021, η υποχρέωση να καταβάλλει στην Επιτροπή χρηματική ποινή ύψους 1.000.000 ευρώ ημερησίως [διάταξη του Αντιπροέδρου του Δικαστηρίου της 27ης Οκτωβρίου 2021 στην υπόθεση C-204/21 R]. Η χρηματική ποινή άρχισε να τρέχει από τις 3 Νοεμβρίου 20211. 

Στις 9 Ιουνίου 2022, η Πολωνία εξέδωσε σχετικό νόμο2, προκειμένου να συμμορφωθεί προς το προσωρινό μέτρο που επιβλήθηκε από το Δικαστήριο. Στις 21 Απριλίου 2023, το Δικαστήριο έκρινε ότι η εν λόγω νομοθετική μεταβολή κατέστησε εφικτή, σε σημαντικό βαθμό, την εφαρμογή του προσωρινού μέτρου. Ως εκ τούτου, το ποσό της χρηματικής ποινής μειώθηκε σε 500.000 ευρώ ημερησίως από την 21η Απριλίου 2023 [διάταξη του Αντιπροέδρου του Δικαστηρίου της 21ης Απριλίου 2023 στην υπόθεση C-204/21 R-RAP]. 

Λόγω μη καταβολής της ημερήσιας χρηματικής ποινής από την Πολωνία, η Επιτροπή προέβαινε περιοδικά στην είσπραξη των σχετικών ποσών μέσω συμψηφισμού με διάφορες απαιτήσεις τις οποίες είχε το συγκριμένο κράτος μέλος έναντι της Ένωσης. 

Η Πολωνία άσκησε προσφυγή ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ζητώντας την ακύρωση έξι συνολικά αποφάσεων συμψηφισμού για την περίοδο μεταξύ της 15ης Ιουλίου 2022 και της 4ης Ιουνίου 2023, ήτοι μεταξύ της ημερομηνίας θέσης σε ισχύ του νόμου του Ιουνίου 2022 και της προηγουμένης της δημοσίευσης της απόφασης του Δικαστηρίου με την οποία περατώθηκε η υπόθεση αυτή. Τα ποσά που εισπράχθηκαν κατ’ αυτόν τον τρόπο ανέρχονται σε περίπου 320.200.000 ευρώ3. 

Επικουρικώς, η Πολωνία υποστηρίζει ότι η νομοθετική τροποποίηση η οποία δικαιολογούσε τη μείωση της χρηματικής ποινής κατά το ήμισυ προηγήθηκε της απόφασης του Δικαστηρίου της 21ης Απριλίου 2023. Επομένως, από τις 15 Ιουλίου 2022 έως τις 20 Απριλίου 20234, η Επιτροπή δεν μπορούσε πλέον να απαιτήσει την καταβολή 1.000.000 ευρώ ημερησίως. Για τον λόγο αυτόν η Πολωνία ζητεί την εν μέρει ακύρωση των αποφάσεων της Επιτροπής, στο μέτρο που αφορούν το 50% των συμψηφισθεισών απαιτήσεων για το ως άνω διάστημα.

Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Με την απόφασή του αυτή, το Γενικό Δικαστήριο απορρίπτει τις προσφυγές της Πολωνίας στο σύνολό τους. 

Η είσπραξη των οφειλόμενων ποσών από την Επιτροπή δεν συνιστά παράβαση του δικαίου της Ένωσης, συγκεκριμένα του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 [κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Ιουλίου 2018, σχετικά με τους δημοσιονομικούς κανόνες που εφαρμόζονται στον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης]. Το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι η ύπαρξη της οφειλής καθ’ εαυτήν δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ούτε βάσει της νομολογίας του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Πολωνίας5​ ούτε λόγω της θέσης σε ισχύ του νόμου της 9ης Ιουνίου 2022. Δεν επηρεάζεται, συνεπώς, η νομιμότητα των αποφάσεων συμψηφισμού.

Ως προς το επικουρικό αίτημα περί μερικής ακυρώσεως των αποφάσεων συμψηφισμού, το Γενικό Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι η μείωση της ημερήσιας χρηματικής ποινής από το Δικαστήριο με τη διάταξη της 21ης Απριλίου 2023 παράγει αποτελέσματα ex nunc. Επομένως, η μείωση αφορά μόνον τα οφειλόμενα από της ανωτέρω ημερομηνίας ποσά. 

Ενόσω το ύψος της ημερήσιας χρηματικής ποινής το οποίο καθορίσθηκε με τη διάταξη της 27ης Οκτωβρίου 2021 παρέμεινε αμετάβλητο μέχρι τις 21 Απριλίου 2023 και ενόσω η Πολωνία δεν είχε εκπληρώσει πλήρως τις υποχρεώσεις της, η Επιτροπή ήταν υποχρεωμένη να διασφαλίσει την είσπραξη της ποινής κατά το επίμαχο ποσό. Τυχόν αναγνώριση στην Επιτροπή της δυνατότητας, ή ακόμη και της υποχρέωσης, να προσαρμόζει το ύψος της ημερήσιας χρηματικής ποινής σε περίπτωση μερικής εκπλήρωσης θα έθετε υπό αμφισβήτηση το κύρος της διατάξεως της 27ης Οκτωβρίου 2021. 

Γίνεται υπόμνηση ότι η προσφυγή ακυρώσεως αποσκοπεί στην ακύρωση πράξεων των οργάνων της Ένωσης που αντιβαίνουν στο δίκαιο της Ένωσης. Υπό ορισμένες προϋποθέσεις, τα κράτη μέλη, τα όργανα της Ένωσης και οι ιδιώτες μπορούν να ασκήσουν προσφυγή ακυρώσεως ενώπιον του Δικαστηρίου ή του Γενικού Δικαστηρίου. Αν η προσφυγή κριθεί βάσιμη, η πράξη ακυρώνεται. Το καθού όργανο της Ένωσης οφείλει να καλύψει το ενδεχόμενο κενό δικαίου που δημιουργεί η ακύρωση της πράξεως.

Υπενθυμίζεται ακόμα ότι κατά της αποφάσεως του Γενικού Δικαστηρίου και εντός δύο μηνών και δέκα ημερών από της κοινοποιήσεώς της μπορεί να ασκηθεί αναίρεση ενώπιον του Δικαστηρίου, περιοριζόμενη σε νομικά ζητήματα.

Το πλήρες κείμενο των αποφάσεων (T-830/22 και T-156/23, T-1033/23)  είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA

• 1. Ημερομηνία κοινοποίησης στην Πολωνία της διάταξης της 27ης Οκτωβρίου 2021. Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή, η υποχρέωση καταβολής ημερήσιας χρηματικής ποινής λήγει την ημερομηνία συμμόρφωσης της Πολωνίας προς τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη διάταξη της 14ης Ιουλίου 2021 ή, ελλείψει τοιαύτης συμμόρφωσης, την ημερομηνία δημοσίευσης της οριστικής απόφασης στην υπόθεση C-204/21. Η δε οριστική απόφαση, με την οποία έγινε δεκτή η προσφυγή της Επιτροπής, εκδόθηκε στις 5 Ιουνίου 2023.
• 2. Νόμος της 9ης Ιουνίου 2022 περί του Ανωτάτου Δικαστηρίου και ορισμένων άλλων νόμων. Ετέθη σε ισχύ στις 15 Ιουλίου 2022.
• 3. Το ποσό αυτό περιλαμβάνει το κεφάλαιο, προσαυξημένο με τόκους υπερημερίας.
• 4. Ήτοι μεταξύ της θέσης σε ισχύ του νόμου της 9ης Ιουνίου 2022 και της μείωσης της χρηματικής ποινής από το Δικαστήριο.
• 5. Με την απόφασή του στην υπόθεση P 7/20, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Πολωνίας απεφάνθη ότι η επιβολή ημερήσιας χρηματικής ποινής ήταν αντίθετη στη συνταγματική τάξη του εν λόγω κράτους μέλους.