Μπορεί να αποκλειστεί η ενεργητική νομιμοποίηση ενώσεων δικαστικών λειτουργών για την άσκηση προσφυγής ακύρωσης του διορισμού εισαγγελέων αρμόδιων για την καταπολέμηση της διαφθοράς; (απόφαση ΔΕΕ)
Κράτος δικαίου – Ανεξαρτησία της δικαιοσύνης – Μηχανισμός συνεργασίας και ελέγχου – Στόχοι αναφοράς τους οποίους προσυπογράφει η Ρουμανία – Διερεύνηση αδικημάτων τα οποία διαπράττονται από μέλη του δικαστικού σώματος
ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ & ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ / ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος
Με τη δημοσιευθείσα στις 08.05.2024 απόφασή του, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) αποφάνθηκε ότι το δίκαιο της Ένωσης δεν απαιτεί οι επαγγελματικές ενώσεις των δικαστικών λειτουργών να νομιμοποιούνται να προσβάλλουν αποφάσεις που αφορούν τον διορισμό εισαγγελέων.
Ιστορικό της υπόθεσης
Μια ρουμανική επαγγελματική ένωση δικαστικών λειτουργών αμφισβήτησε τον διορισμό ορισμένων εισαγγελέων αρμόδιων για τη διερεύνηση υποθέσεων διαφθοράς στη Ρουμανία. Θεώρησαν ότι η εθνική νομοθεσία, στην οποία βασίζονται οι εν λόγω διορισμοί, είναι ασυμβίβαστη με το δίκαιο της Ένωσης και δεν πρέπει να εφαρμοστεί.
Εκδικάζοντας την υπόθεση αυτή, το Εφετείο του Pitești (Ρουμανία) ρώτησε το Δικαστήριο αν συνάδουν με το δίκαιο της Ένωσης οι ρουμανικοί δικονομικοί κανόνες, δυνάμει των οποίων, κατ' ουσίαν, δεν νομιμοποιούνται οι ενώσεις δικαστικών λειτουργών να ασκήσουν προσφυγή ακυρώσεως κατά του διορισμού των εν λόγω εισαγγελέων, δεδομένου ότι οι κανόνες αυτοί εξαρτούν το παραδεκτό της προσφυγής αυτής από την ύπαρξη ιδιωτικού έννομου συμφέροντος. Με την παραπομπή του ρουμανικού δικαστηρίου υποβλήθηκαν επίσης ερωτήματα σχετικά με την συμβατότητα της νομοθεσίας αυτής με τις δεσμεύσεις που ανέλαβε η Ρουμανία για την καταπολέμηση της διαφθοράς και με το δίκαιο της Ένωσης.
Απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Με την απόφασή του αυτή, το Δικαστήριο έκρινε ότι το δίκαιο της Ένωσης δεν αντιτίθενται σε εθνική νομοθεσία η οποία, θέτοντας την ύπαρξη ιδιωτικού εννόμου συμφέροντος ως προϋπόθεση για το παραδεκτό προσφυγής ακυρώσεως κατά του διορισμού εισαγγελέων αρμόδιων για την άσκηση ποινικής διώξεως κατά δικαστικών λειτουργών, αποκλείει, στην πράξη, τη δυνατότητα ασκήσεως τέτοιας προσφυγής από επαγγελματικές ενώσεις δικαστικών λειτουργών για την προάσπιση της αρχής της ανεξαρτησίας των δικαστών.
Κατ' αρχήν, εναπόκειται στα κράτη μέλη να αποφασίζουν ποιός μπορεί να ασκήσει ένδικα βοηθήματα και μέσα ενώπιον των δικαστηρίων, χωρίς ωστόσο να υπονομεύεται το δικαίωμα αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας. Πράγματι, σε ορισμένες περιπτώσεις, το δίκαιο της Ένωσης απαιτεί από τα κράτη μέλη να επιτρέπουν στις αντιπροσωπευτικές ενώσεις να ασκούν αγωγές για την προστασία του περιβάλλοντος ή την καταπολέμηση των διακρίσεων. Εντούτοις, δεν υπάρχει καμία διάταξη του δικαίου της ΕΕ που να απαιτεί από τα κράτη μέλη να εγγυώνται, γενικά, στις επαγγελματικές ενώσεις δικαστικών λειτουργών το δικαίωμα να αμφισβητούν τυχόν ασυμβατότητα με το δίκαιο της Ένωσης εθνικού μέτρου που αφορά το καθεστώς των δικαστών.
Επιπλέον, το γεγονός και μόνον ότι η εθνική νομοθεσία δεν επιτρέπει στις εν λόγω ενώσεις να ασκήσουν τέτοιες προσφυγές δεν αρκεί για να δημιουργηθούν στους πολίτες εύλογες αμφιβολίες ως προς την ανεξαρτησία των δικαστών στη Ρουμανία.
Γίνεται υπόμνηση ότι η διαδικασία εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως παρέχει στα δικαστήρια των κρατών μελών τη δυνατότητα να υποβάλουν στο Δικαστήριο, στο πλαίσιο της ένδικης διαφοράς της οποίας έχουν επιληφθεί, ερώτημα σχετικό με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ή με το κύρος πράξεως οργάνου της Ένωσης. Το Δικαστήριο δεν αποφαίνεται επί της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να επιλύσει τη διαφορά αυτή, λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση του Δικαστηρίου. Η απόφαση αυτή δεσμεύει, ομοίως, άλλα εθνικά δικαστήρια ενώπιον των οποίων ανακύπτει παρόμοιο ζήτημα.
Το πλήρες κείμενο της απόφασης είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA
