Ισπανία: Το non-binary αποτελεί ευαίσθητο προσωπικό δεδομένο

Η ισπανική αρχή προστασίας δεδομένων AEPD δέχθηκε την καταγγελία υποκειμένου, σύμφωνα με την οποία κατά την υποβολή επιγραμμικής αίτησης επί εργατικής διαφοράς ενώπιον της αρμόδιας διεύθυνσης των Καναρίων Νήσων, του ζητήθηκε να συμπληρώσει και τα στοιχεία sex/gender του. Στο πεδίο αυτό, η ηλεκτρονική αίτηση έδινε τις επιλογές: άνδρας, γυναίκα και non-binary.

Το υποκείμενο των δεδομένων θεώρησε απαράδεκτη την συμπλήρωση της πληροφορίας αυτής και προσέφυγε στην αρμόδια εποπτική αρχή, καταγγέλλοντας την παράνομη συλλογή των προσωπικών δεδομένων του και δη δεδομένων σχετικών με τον σεξουαλικό προσανατολισμό του.

Η AEPD ζήτησε τις απόψεις της δημόσιας αρχής, σύμφωνα με τις οποίες οι δημόσιοι φορείς υποχρεώνονται από τον νόμο να συλλέγουν και πληροφορίες σχετικά με το φύλο των αιτούντων για στατιστικούς σκοπούς και παρακολούθηση ζητημάτων ισότητας των φύλων.

Παράλληλα, η τοπική νομοθεσία των Καναρίων Νήσων για την αποφυγή διακρίσεων βάσει ταυτότητας φύλου ορίζει ρητώς την έννοια της ταυτότητας φύλου, αλλά και τα non-binary πρόσωπα, ως «τα πρόσωπα, των οποίων η ταυτότητα ή έκφραση φύλου βρίσκεται εκτός των παραδοσιακών εννοιών άνδρα-γυναίκας ή αρσενικού-θηλυκού ή κινείται μεταξύ των ορίων αυτών».

Κατά συνέπεια, σύμφωνα με την καταγγελλόμενη δημόσια αρχή, η πρόβλεψη για δυνατότητα υποβολής και μιας τρίτης επιλογής, πέραν των επιλογών άνδρα-γυναίκας, αποτελούσε μια προσπάθεια επικαιροποίησης των στοιχείων που έπρεπε να συλλέγονται και συμμόρφωσης προς τη νομοθεσία για τις διακρίσεις βάσει ταυτότητας φύλου.

Διαβάστε επίσης: Ειδικές κατηγορίες προσωπικών δεδομένων: Το ΔΕΕ διευρύνει το πεδίο ορισμού

Η ισπανική αρχή δεν συμφώνησε με την πρωτοβουλία αυτή.

Διαπίστωσε πως η συλλογή και επεξεργασία των δεδομένων αυτών έγινε χωρίς νομική βάση και χωρίς τήρηση της αρχής της ελαχιστοποίησης των δεδομένων. Περαιτέρω, η επεξεργασία αυτή τελέστηκε και κατά παράβαση της απαγόρευσης επεξεργασίας ειδικών κατηγορικών δεδομένων του άρθρου 9 ΓΚΠΔ.

Σύμφωνα με την AEPD, η νομοθεσία των Καναρίων Νήσων για τον σεβασμό στην ταυτότητα φύλου των πολιτών πράγματι προβλέπει την υποχρέωση των δημοσίων αρχών να θεσπίζουν κανόνες και διαδικασίες για την αντιμετώπιση των διοικουμένων με βάση την ταυτότητα φύλου τους, παρέχοντάς τους τη δυνατότητα να αναγνωρίζονται ως άνδρες, γυναίκες ή non-binary πρόσωπα, καθώς και να δηλώνουν το όνομα με το οποίο ταυτίζονται, εφόσον το όνομα αυτό δεν αντιστοιχεί στα στοιχεία που τηρούνται στην αρμόδια υπηρεσία.

Η νομοθεσία αυτή, ωστόσο, δεν ταυτίζεται με την εθνική νομοθεσία που προβλέπει την υποχρεωτική συλλογή πληροφοριών σχετικά με το φύλο για στατιστικούς σκοπούς, ούτε και επιδιώκει τον ίδιο στόχο. Παράλληλα, ο ισπανικός νόμος δεν προβλέπει τρίτη επιλογή, πέραν των φύλων άνδρα-γυναίκας, ως εκ τούτου δεν νομιμοποιεί τη συλλογή των δεδομένων που ζητούνταν. Προς τούτο, η AEPD υπενθύμισε πως η επίκληση και εφαρμογή της νομικής βάσης της εκπλήρωσης καθήκοντος που εκτελείται προς το δημόσιο συμφέρον απαιτεί τη ρητή πρόβλεψη από τον νόμο.

Κατά συνέπεια, η απόφαση της καταγγελλόμενης να εισαγάγει και μια τρίτη επιλογή φύλου, πέραν αυτών που ορίζονται από τον νομοθέτη για στατιστικούς σκοπούς, οδήγησε στην επεξεργασία δεδομένων που υπερέβη την απαίτηση ελαχιστοποίησης του άρθρου 5 παρ.1γ’ ΓΚΠΔ.

Εκτός από την παράβαση αυτή, η AEPD διαπίστωσε πως η επεξεργασία αυτή είχε τελεστεί κατά παράβαση και του άρθρου 9 ΓΚΠΔ, που ορίζει τις προϋποθέσεις για την επεξεργασία δεδομένων ειδικών κατηγοριών. Σύμφωνα με την απόφαση της ισπανικής αρχής, δεν υπάρχει αμφιβολία πως η ταυτότητα φύλου είναι διακριτή από τον σεξουαλικό (γενετήσιο) προσανατολισμό που εντάσσεται στα ευαίσθητα δεδομένα του άρθρου 9 παρ.1 ΓΚΠΔ. Παρά τη διάκρισή τους αυτή, ωστόσο, η AEPD παρατήρησε πως ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ταυτότητα φύλου τυγχάνουν της ίδιας προστασίας απέναντι στον κίνδυνο διακρίσεων, ενώ άλλωστε μνημονεύονται από κοινού σε σειρά κειμένων διεθνών οργανισμών που αναπτύσσουν πολιτικές για την απαγόρευση των διακρίσεων αυτών.

Παράλληλα, όταν ένα πρόσωπο επιλέγει σε μια ηλεκτρονική φόρμα την τρίτη επιλογή non-binary, αντί των απαντήσεων άνδρας-γυναίκα, πρέπει να θεωρηθεί πως υποβάλει προσωπικά δεδομένα που αφορούν τη σεξουαλική του ζωή, καθώς αυτό που αποκαλύπτει είναι πληροφορίες που ανάγονται στον πυρήνα των πεποιθήσεών του, δεδομένου ότι η ταυτότητα φύλου αποτελεί πρωτίστως μια εμπειρία προσωπική και εσωτερική.

Σύμφωνα με την ισπανική αρχή, η συλλογή δεδομένων σχετικών με τη non-binary ταυτότητα ενός προσώπου θα μπορούσε να είναι νόμιμη μόνο υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 9 παρ.2 ΓΚΠΔ, κάτι το οποίο δεν συνέβαινε εν προκειμένω.

Η απόφαση της ισπανικής αρχής είναι διαθέσιμη εδώ.