Μπορεί να ασκήσει προσφυγή ακυρώσεως ενώπιον του Γεν. Δικαστηρίου EE τρίτο κράτος κατά περιοριστικών μέτρων σε βάρος του;

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Με τις δημοσιευθείσες στις 20-01-2021 προτάσεις του, ο γενικός εισαγγελέας ΔΕΕ Gerard Hogan πρότεινε στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) να αποφανθεί ότι ένα τρίτο κράτος μπορεί να έχει ενεργητική νομιμοποίηση για άσκηση προσφυγής ακύρωσης περιοριστικών μέτρων που υιοθετήθηκαν από το Συμβούλιο κατά του κράτους αυτού. 

Συγκεκριμένα, κατά τον γεν. εισαγγελέα, το Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΓΔΕΕ) υπέπεσε σε πλάνη περί το δίκαιο καθόσον έκρινε ότι η προσφυγή ήταν απαράδεκτη ελλείψει ενεργητικής νομιμοποίησης εκ μέρους της της Βενεζουέλας.

Ιστορικό της υπόθεσης

Στις 13 Noεμβρίου 2017, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης υιοθέτησε τον Κανονισμό (EΕ) 2017/2063 σχετικά με περιοριστικά μέτρα λόγω της κατάστασης στη Βενεζουέλα. 

Στις 6 Φεβρουαρίου 2018, η Βολιβαριανή Δημοκρατία της Βενεζουέλας άσκησε προσφυγή ενώπιον του ΓΔΕΕ για την ακύρωση του Κανονισμού, στο μέτρο που οι διατάξεις του την αφορούν. 

Με την απόφασή του της 20ής Σεπτεμβρίου 2019, T-65/18 (ECLI:EU:T:2019:649), το ΓΔΕΕ υποστήριξε ότι η Βενεζουέλα δεν απέδειξε ότι την αφορούσαν άμεσα τα μέτρα κατά την έννοια της τέταρτης παραγράφου του άρθρου 263 ΣΛΕΕ. Κρίθηκε, επομένως, ότι η Βενεζουέλα στερείται ενεργητικής νομιμοποίησης για την άσκηση προσφυγής ακύρωσης και, συναφώς, το ΓΔΕΕ κήρυξε απαράδεκτη την προσφυγή βάσει αυτού.

Στις 28 Νοεμβρίου 2019 η Βενεζουέλα άσκησε αίτηση αναιρέσεως ενώπιον του Δικαστηρίου κατά της απόφασης του ΓΔΕΕ.

Σημειώνεται ότι το Δικαστήριο, με απόφαση της 7ης Ιουλίου 2020, αποφάσισε να ζητήσει από την αναιρεσείουσα (Βενεζουέλα), το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη να διατυπώσουν γραπτώς τις απόψεις τους επί του ζητήματος αν τα τρίτα κράτη πρέπει να θεωρούνται νομικά πρόσωπα κατά την έννοια του άρθρου 263, τέταρτο εδάφιο, ΣΛΕΕ. Γραπτές παρατηρήσεις επί του ζητήματος αν η αναιρεσείουσα αποτελεί νομικό πρόσωπο κατά την έννοια του άρθρου 263, τέταρτο εδάφιο, ΣΛΕΕ κατέθεσαν η αναιρεσείουσα, το Συμβούλιο, το Βασίλειο του Βελγίου, η Δημοκρατία της Βουλγαρίας, η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, η Δημοκρατία της Εσθονίας, η Ελληνική Δημοκρατία, η Δημοκρατία της Λιθουανίας, το Βασίλειο των Κάτω Χωρών, η Δημοκρατία της Πολωνίας, η Δημοκρατία της Σλοβενίας, η Σλοβακική Δημοκρατία, το Βασίλειο της Σουηδίας και η Επιτροπή.

Προτάσεις γεν. εισαγγελέα ΔΕΕ

Με τις δημοσιευθείσες προτάσεις του, ο γενικός εισαγγελέας ΔΕΕ Gerard Hogan πρότεινε στο Δικαστήριο να αποφανθεί ότι το ΓΔΕΕ υπέπεσε σε πλάνη περί το δίκαιο καθόσον έκρινε ότι η υπό κρίση προσφυγή ήταν απαράδεκτη λόγω έλλειψης ενεργητικής νομιμοποίησης της αναιρεσείουσας κατά την έννοια του άρθρου 263, τέταρτο εδάφιο, ΣΛΕΕ. 

Επιπλέον, πρότεινε η υπό κρίση υπόθεση να αναπεμφθεί στο Γενικό Δικαστήριο, προκειμένου αυτό να αποφανθεί επί όλων των εκκρεμών ζητημάτων σχετικά με το παραδεκτό της προσφυγής, τα οποία ανέκυψαν κατά την αναιρετική διαδικασία, καθώς και επί της ουσίας της προσφυγής. 

Τέλος, ο γεν. εισαγγελέας υπογράμμισε πως η προτεινόμενη από τον ίδιο προσέγγιση όσον αφορά τον άμεσο επηρεασμό της αναιρεσείουσας δεν καθιερώνει νέο κανόνα ή νέα «νομική οδό» που να παρέχει αυτομάτως ενεργητική νομιμοποίηση στα τρίτα κράτη για την άσκηση προσφυγής ακυρώσεως δυνάμει του άρθρου 263 ΣΛΕΕ κατά των περιοριστικών μέτρων. Αντιθέτως, τόνισε ότι προτείνει στο Δικαστήριο να εφαρμόσει την υφιστάμενη νομολογία του και απλώς να την προσαρμόσει στην καινοφανή αυτή περίπτωση προσφυγής. Πρόσθετα, κατά τον γεν. εισαγγελέα, οι κανόνες περί ενεργητικής νομιμοποίησης που προβλέπονται στο άρθρο 263 ΣΛΕΕ, και ιδίως στο τέταρτο εδάφιο του άρθρου αυτού, στηρίζονται στα αντικειμενικά κριτήρια τα οποία έχουν καθοριστεί με τη Συνθήκη αυτή και έχουν ερμηνευθεί από τα δικαστήρια της Ένωσης, και όχι στην ύπαρξη ή την ανυπαρξία αμοιβαίων ρυθμίσεων περί ενεργητικής νομιμοποίησης μεταξύ της Ένωσης και τρίτων κρατών.

Γίνεται υπόμνηση ότι οι προτάσεις του γενικού εισαγγελέα δεν δεσμεύουν το Δικαστήριο. Έργο του γενικού εισαγγελέα είναι να προτείνει στο Δικαστήριο, με πλήρη ανεξαρτησία, νομική λύση για την υπόθεση που του έχει ανατεθεί. Η υπόθεση τελεί υπό διάσκεψη στο Δικαστήριο, ενώ η απόφαση θα εκδοθεί αργότερα.

Υπενθυμίζεται ακόμα ότι η προσφυγή ακυρώσεως αποσκοπεί στην ακύρωση πράξεων των οργάνων της Ένωσης που αντιβαίνουν στο δίκαιο της Ένωσης. Υπό ορισμένες προϋποθέσεις, τα κράτη μέλη, τα όργανα της Ένωσης και οι ιδιώτες μπορούν να ασκήσουν προσφυγή ακυρώσεως ενώπιον του Δικαστηρίου ή του Γενικού Δικαστηρίου. Αν η προσφυγή είναι βάσιμη, η πράξη ακυρώνεται. Το καθ’ ού όργανο της Ένωσης οφείλει να καλύψει το ενδεχόμενο κενό δικαίου που δημιουργεί η ακύρωση της πράξεως.

Το πλήρες κείμενο των προτάσεων είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο CURIA