Νόμος Κατσέλη: Μη εμπορική ιδιότητα διαχειριστή Ιδιωτικής Κεφαλαιουχικής Εταιρείας (ΜΠρΗλείας 382/2024)
Τα μέλη της ΙΚΕ από μόνο το γεγονός της συμμετοχής τους στην εταιρεία δεν αποκτούν την εμπορική ιδιότητα - Υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί ο διαχειριστής ΙΚΕ να θεωρηθεί έμπορος
Το ζήτημα της εμπορικής ιδιότητας του διαχειριστή ιδιωτικής κεφαλαιουχικής εταιρείας ερμήνευσε το Μονομελές Πρωτοδικείο Ηλείας, επιλαμβανόμενο έφεση κατά απόφασης περί μη υπαγωγής στις διατάξεις του Ν. 3869/2010 λόγω έλλειψης ενεργητικής νομιμοποίησης, καθώς έκρινε ότι ο εκκαλών ως ταχυδρομικός πράκτορας και διατηρώντας εμπορική επιχείρηση είχε αποκτήσει την εμπορική ιδιότητα και κατ’ επέκταση την πτωχευτική ικανότητα (ΜΠρΗλείας 382/2024).
Πιο αναλυτικά, ο εκκαλών ισχυρίστηκε, μεταξύ άλλων, πως αυτή και μόνη η διενέργεια των εργασιών ταχυμεταφορών δεν ήταν ικανή να του προσδώσει την εμπορική ιδιότητα, καθώς τα καθαρά εισοδήματά του παραπέμπουν περισσότερο σε μισθωτό παρά σε επιχειρηματία, γεγονός το οποίο προκύπτει και από τη σύμβαση που είχε συνάψει με την εταιρεία ταχυμεταφορών, υπό τις εντολές της οποίας ενεργούσε και όχι ως ανεξάρτητος επιχειρηματίας.
Ισχυρίστηκε, επίσης, ότι σε κάθε περίπτωση στερείτο της εμπορικής ιδιότητας διότι ήταν διαχειριστής ιδιωτικής κεφαλαιουχικής εταιρείας (ΙΚΕ).
Σύμφωνα με το σκεπτικό του δικαστηρίου, όσον αφορά τα μέλη της ΙΚΕ, αυτά από μόνο το γεγονός της συμμετοχής τους στην εταιρεία δεν αποκτούν την εμπορική ιδιότητα. Εμπορικές πράξεις δεν συνιστούν ούτε η κατοχή μεριδίων εταιρείας περιορισμένης ευθύνης, ούτε η άσκηση δραστηριότητας διαχειριστή τέτοιας εταιρείας. Από τη διάταξη του άρθρου 18 παρ. 1 του Ν. 3190/1955 "περί εταιρειών περιορισμένης ευθύνης", σε συνδυασμό και με τις διατάξεις των άρθρων 9 παρ. 1 και 1 παρ. 1 του ίδιου νόμου, προκύπτει ότι ο εταίρος διαχειριστής της ΕΠΕ, ασχέτως του αριθμού των εταιρικών μεριδίων που κατέχει και της εντεύθεν δυνατότητάς του να κατευθύνει και ρυθμίζει την ζωή της εταιρείας και την πορεία των εταιρικών υποθέσεων, ενεργεί τις αναγόμενες στο σκοπό της εταιρείας εμπορικές πράξεις, όχι στο δικό του όνομα και για δικό του λογαριασμό, αλλά στο όνομα και για λογαριασμό του νομικού προσώπου της εταιρείας, επιδιώκοντας να προσπορίσει αμέσως κέρδος σε αυτήν και διακινδυνεύοντας μόνον τη δική της περιουσία.
Συνεπώς η ενέργεια των πράξεων αυτών, εφόσον γίνεται για ξένο λογαριασμό και σε ξένο όνομα, δεν καθιστά τον διαχειριστή της ΕΠΕ έμπορο. Άρα, ο εταίρος διαχειριστής της ΕΠΕ δεν γίνεται έμπορος, έστω κι αν κατέχει το μεγαλύτερο μέρος ή και το σύνολο των εταιρικών μεριδίων και μπορεί έτσι να επιδρά στην οικονομική της ζωή, αφού το μεν περιστατικό αυτό δεν συνιστά αντικειμενικώς εμπορική πράξη, οι δε εμπορικές πράξεις που επιχειρεί ως διαχειριστής ενεργούνται όχι στο δικό του όνομα, αλλά στο όνομα και για λογαριασμό της εταιρείας.
Περαιτέρω κριτήρια κατάχρησης της νομικής προσωπικότητας μονοπρόσωπης εταιρείας που οδηγεί στον παραμερισμό αυτής, έτσι ώστε ο εταίρος να ευθύνεται για τα χρέη της εταιρείας και να αποκτά την εμπορική ιδιότητα, συνιστούν η ανεπαρκής κεφαλαιοδότηση της εταιρείας, η σύγχυση της εταιρικής περιουσίας με τη περιουσία των εταίρων κατά τρόπο ανεπίδεκτου χωρισμού, η πρόκληση σε τρίτους της εντύπωσης της προσωπικής δράσης και ευθύνης, η έλλειψη συναλλακτικής οργάνωσης της εταιρείας, η χρησιμοποίηση εκ μέρους του μοναδικού εταίρου των ίδιων εγκαταστάσεων, προσωπικού, μηχανισμού κλπ.
Εν προκειμένω, το δικαστήριο διαπίστωσε πως η πρακτορεία, ως δραστηριότητα με αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών, συνιστά εμπορική πράξη και μάλιστα αντικειμενικά εμπορική. Συνεπώς, ο εκκαλών ασκούσε κατά σύνηθες επάγγελμα με αντικείμενο την με αντάλλαγμα ανάληψη υποχρέωσης παροχής στο κοινό κάθε φύσης υπηρεσιών. Την επαγγελματική αυτή δραστηριότητα του εκκαλούντος, την οποία ασκούσε σταθερά επί έτη, χαρακτηρίζει η ανάλωση κεφαλαίου για την οργάνωση του χώρου και τον εξοπλισμό του και το ρίσκο για την επιτυχή έκβαση από οικονομικής άποψης του όλου εγχειρήματος.
Το δικαστήριο επεσήμανε ότι το γεγονός πως ο εκκαλών από την φορολογική αρχή αντιμετωπίζεται ως έμπορος, δεν αρκεί από μόνο του για να προσδώσει την ιδιότητα του εμπόρου κατά το εμπορικό δίκαιο, καθώς στο φορολογικό δίκαιο η έννοια του εμπόρου είναι ευρύτερη και τούτο διότι κατά το τελευταίο, ανεξάρτητα από τη νομική φύση - εμπορική ή αστική - των επιχειρούμενων πράξεων και την απόκτηση ή όχι κατά το εμπορικό δίκαιο της ιδιότητας του εμπόρου, αρκεί ο φορολογούμενος να έχει έσοδα από τη συστηματική άσκηση οποιουδήποτε κερδοσκοπικού επαγγέλματος, προκειμένου να υποβληθεί στη φορολογία εισοδήματος ως ασκών εμπορική επιχείρηση. Εν προκειμένω, ωστόσο, το στοιχείο αυτό συνεκτιμώμενο με τα λοιπά στοιχεία αποδεικνύει ότι ο εκκαλών μετέρχεται εμπορικές πράξεις κατ’ επάγγελμα έχοντας αποκτήσει την εμπορική ιδιότητα.
Ο ισχυρισμός του εκκαλούντος ότι ανήκει στην κατηγορία των «μικρεμπόρων», για τους οποίους το κέρδος από την άσκηση εμπορικών πράξεων συνιστά αμοιβή για την προσωπική τους εργασία, κρίθηκε ουσιαστικά αβάσιμος από το δικαστήριο, το οποίο έλαβε ιδίως υπόψη του τους μεγάλους τζίρους και το υψηλό ετήσιο εισόδημα.
Τέλος, ως διαχειριστής της ΙΚΕ, το δικαστήριο επεσήμανε πως δεν αποκτά εμπορική ιδιότητα από τη συμμετοχή του σε αυτή, μολονότι η εταιρεία είναι εμπορική, εκτός και εάν συντρέχει περίπτωση άρσης της νομικής προσωπικότητας του νομικού προσώπου, εφόσον προς τούτο συντρέχουν οι ανωτέρω ειδικές προϋποθέσεις. Εν προκειμένω, όμως, ο εκκαλών κανένα στοιχείο δεν προσκόμισε σχετικά με την εταιρεία αυτή και ουδέν προέκυψε από τη διαδικασία στο ακροατήριο.
Απόσπασμα απόφασης
[I] Με το Ν.4072/2012 [ΦΕΚ Α 86] (Μέρος Δεύτερο-άρθρα 43-120) θεσπίστηκε νέα εταιρική μορφή, η Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία [ΙΚΕ], η οποία έχει νομική προσωπικότητα και είναι εμπορική ακόμα και εάν ο σκοπός της δεν είναι εμπορικός. Συνεπώς πρόκειται για εμπορική εταιρεία κατά το τυπικό κριτήριο. Ευθύνεται μόνο αυτή με την περιουσία της για τις εταιρικές υποχρεώσεις με εξαίρεση την ευθύνη που αναλαμβάνει πρωτογενώς ο εταίρος με εγγυητικές εισφορές κατά τις διατάξεις των άρθρων 43 παρ.2 και 79. Όσον αφορά τα μέλη της ΙΚΕ, αυτά από μόνο το γεγονός της συμμετοχής τους στην εταιρεία δεν αποκτούν την εμπορική ιδιότητα [Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία, μελέτη δημοσιευμένη στην ιστοσελίδα του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης epixeireite.duth.gr].
Εμπορικές πράξεις δεν συνιστούν ούτε η κατοχή μεριδίων εταιρείας περιορισμένης ευθύνης, ούτε η άσκηση δραστηριότητας διαχειριστή τέτοιας εταιρείας. Από τη διάταξη του άρθρου 18 παρ. 1 του Ν. 3190/1955 "περί εταιρειών περιορισμένης ευθύνης", σε συνδυασμό και με τις διατάξεις των άρθρων 9 παρ. 1 και 1 παρ. 1 του ίδιου νόμου, σύμφωνα με τις οποίες η εταιρεία περιορισμένης ευθύνης αποκτά νομική προσωπικότητα αν τηρηθούν οι διατυπώσεις του άρθρου 8, ευθύνεται δε μόνον αυτή με την περιουσία της για τις εταιρικές υποχρεώσεις, προκύπτει, ότι ο εταίρος διαχειριστής της ΕΠΕ, ασχέτως του αριθμού των εταιρικών μεριδίων που κατέχει και της εντεύθεν δυνατότητάς του να κατευθύνει και ρυθμίζει την ζωή της εταιρείας και την πορεία των εταιρικών υποθέσεων, ενεργεί τις αναγόμενες στο σκοπό της εταιρείας εμπορικές πράξεις, όχι στο δικό του όνομα και για δικό του λογαριασμό, αλλά στο όνομα και για λογαριασμό του νομικού προσώπου της εταιρείας, επιδιώκοντας να προσπορίσει αμέσως κέρδος σε αυτήν και διακινδυνεύοντας μόνον τη δική της περιουσία.
Συνεπώς η ενέργεια των πράξεων αυτών, εφόσον γίνεται για ξένο λογαριασμό και σε ξένο όνομα, δεν καθιστά τον διαχειριστή της ΕΠΕ έμπορο. Άρα ο εταίρος διαχειριστής της ΕΠΕ δεν γίνεται έμπορος, έστω κι αν κατέχει το μεγαλύτερο μέρος ή και το σύνολο των εταιρικών μεριδίων και μπορεί έτσι να επιδρά στην οικονομική της ζωή, αφού το μεν περιστατικό αυτό δεν συνιστά αντικειμενικώς εμπορική πράξη, οι δε εμπορικές πράξεις που επιχειρεί ως διαχειριστής ενεργούνται όχι στο δικό του όνομα, αλλά στο όνομα και για λογαριασμό της εταιρείας (ΑΠ Ολ 5/1996, ΑΠ 805/2019, δημοσιευμένη στην ιστοσελίδα www.areiospagos.gr].
Περαιτέρω κριτήρια κατάχρησης της νομικής προσωπικότητας μονοπρόσωπης εταιρείας που οδηγεί στον παραμερισμό αυτής, έτσι ώστε ο εταίρος να ευθύνεται για τα χρέη της εταιρείας και να αποκτά την εμπορική ιδιότητα, συνιστούν η ανεπαρκής κεφαλαιοδότηση της εταιρείας, η σύγχυση της εταιρικής περιουσίας με τη περιουσία των εταίρων κατά τρόπο ανεπίδεκτου χωρισμού, η πρόκληση σε τρίτους της εντύπωσης της προσωπικής δράσης και ευθύνης, η έλλειψη συναλλακτικής οργάνωσης της εταιρείας, η χρησιμοποίηση εκ μέρους του μοναδικού εταίρου των ίδιων εγκαταστάσεων, προσωπικού, μηχανισμού [ βλ σχετ. Κορδέλα Ελπινική, διπλωματική εργασία με θέμα «Η Μονοπρόσωπη ΕΠΕ – Ζητήματα ευθύνης μοναδικού εταίρου και περιορισμοί συμμετοχής σε μονοπρόσωπη ΕΠΕ ειδικότερα», εκδ.12/2006, Τμήμα Νομικής, Τομέας Εμπορικού και Οικονομικού Δικαίου, δημοσιευμένη στην ιστοσελίδα ikee.lib.auth.gr, ΑΠ 805/2019 ο.π.].
Δείτε ολόκληρη την απόφαση στο dsanet.gr.