Παιδικοί σταθμοί και δικαιώματα παιδιών των οποίων οι γονείς βρίσκονται σε διάσταση ή είναι διαζευγμένοι

Με την υπ' αριθμ. Δ 11/ οικ.10424/238 εγκύκλιό της η Γενική Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης του Υπουργείου Εργασίας παρέχει διευκρινίσεις αναφορικά με τα δικαιώματα των φιλοξενούμενων παιδιών στις Μονάδες Φροντίδας, Προσχολικής Αγωγής και Διαπαιδαγώγησης (Μονάδα Φ.Π.Α.Δ) των οποίων οι γονείς βρίσκονται σε διάσταση ή είναι διαζευγμένοι και δεν ασκούν από κοινού την επιμέλεια του τέκνου τους.

Όπως αναφέρεται στην εγκύκλιο, ο χειρισμός περιπτώσεων παιδιών με διαζευγμένους ή σε διάσταση γονείς εκ μέρους του προσωπικού των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών θα πρέπει να είναι σύμφωνος τόσο με τις προβλέψεις της εθνικής νομοθεσίας, όσο και με τις διατάξεις της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού.

Ο Συνήγορος του Πολίτη στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, έχει αποτυπώσει τα ακόλουθα:

A) Στις περιπτώσεις που λόγω διάστασης ή διαζυγίου των γονέων του παιδιού που φιλοξενείται στο σταθμό, η άσκηση της επιμέλειας του προσώπου του έχει ανατεθεί στον έναν γονέα (που διαμένει μαζί του), η περιστασιακή επικοινωνία του παιδιού με τον γονέα που δεν μένει μαζί του, αλλά διατηρεί τη γονική μέριμνα αυτού, δεν μπορεί να απαγορευθεί εντός του σταθμού, κατά μείζονα δε λόγο δεν μπορεί να απαγορευθεί η είσοδος του γονέα αυτού στο σταθμό. Η επικοινωνία αυτή ωστόσο δεν πρέπει να γίνεται συστηματικά, και δεν πρέπει να ανατρέπει τη συμμετοχή του παιδιού στο πρόγραμμα δημιουργικής απασχόλησης.

Η δικαστική απόφαση περί επικοινωνίας ορίζει μόνο το χρονικό διάστημα κατά το οποίο ο γονέας που μένει με το παιδί οφείλει να έχει αυτό στη διάθεση του άλλου γονέα.

Η επικοινωνία πέραν της ρυθμιζόμενης στη δικαστική απόφαση δεν μπορεί να αποκλείεται παρά μόνο αν ρητά την απαγορεύει η απόφαση, ή αν συντρέχει σπουδαίος λόγος (π.χ. παρακώλυση της ομαλής λειτουργίας του σταθμού με άσκηση βίας ή πρόκληση ταραχών). «Προφορική ή γραπτή εντολή» του ενός γονέα προς το σταθμό να απαγορεύσει την είσοδο του άλλου ή την επικοινωνία με το τέκνο δεν συνιστά σε καμιά περίπτωση σπουδαίο λόγο, που νομιμοποιεί τη Διεύθυνση να ενεργήσει προς αυτή την κατεύθυνση.

Η συμμετοχή του γονέα που δεν διαμένει με το παιδί σε εκδηλώσεις, όπως οι εορτές που διοργανώνονται στο σταθμό, επίσης δεν μπορεί να απαγορευθεί, παρά μόνο για σπουδαίο λόγο (εάν ο γονέας με τις ενέργειες του προκαλεί αναστάτωση της εκδήλωσης ή η παρουσία του δημιουργεί προβλήματα στο τέκνο).

Η αντίθετη επιθυμία του άλλου γονέα, από μόνη της, δεν μπορεί να συνιστά σπουδαίο λόγο.

Ειδικά για την περίπτωση που η δικαστική απόφαση θέτει όρους για την υλοποίηση της επικοινωνίας (π.χ. παρουσία του άλλου γονέα ή κοινωνικού λειτουργού), η υποχρέωση συμμόρφωσης προς αυτήν επιβάλλει, προκειμένου να επιτραπεί επικοινωνία στο χώρο του σχολείου, να εξεταστεί από τους εκπαιδευτικούς εάν πληρούνται οι παραπάνω όροι.

Β) Η ενημέρωση του γονέα που δεν ασκεί την επιμέλεια του τέκνου επιβάλλεται στο πλαίσιο εκπλήρωσης των καθηκόντων του προσωπικού του σταθμού. Κατ’εξαίρεση, εάν από τον γονέα έχει αφαιρεθεί συνολικά η άσκηση της γονικής μέριμνας, υποχρέωση ενημέρωσής του για το πρόσωπο του τέκνου (επομένως και για τη φιλοξενία του στο σταθμό) έχει ο άλλος γονέας. Αυτό, ωστόσο, δεν αποκλείει τη δυνατότητα ενημέρωσής τους από το προσωπικό του σταθμού, δεδομένου ότι η υπ’αριθμ. Δ22/οικ.11828/293 (ΦΕΚ 1157/Β΄/2017) Υπουργική Απόφαση δεν προβαίνει σε καμιά διάκριση των γονιών αναφορικά με την ενημέρωσή τους σε σχέση με την άσκηση ή μη της επιμέλειας ή και της γονικής μέριμνας συνολικά.

Γ) Η συμμετοχή του γονέα που δεν ασκεί την επιμέλεια του τέκνου (αλλά το υπόλοιπο της γονικής μέριμνας) στα συλλογικά όργανα δεν μπορεί να αποκλειστεί λόγω της μη δικαστικής ανάθεσης της άσκησης της επιμέλειας σε αυτόν.

Δ) Η παραλαβή του τέκνου γίνεται από το πρόσωπο που ορίζει ο γονέας που ασκεί την επιμέλειά του. Σε περίπτωση διαφωνίας των γονέων που ασκούν από κοινού την επιμέλεια, η παραλαβή θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με την αρχική δήλωση, έως ότου προσκομισθεί στο σταθμό δικαστική απόφαση, η οποία να επιλύει τη διαφωνία των γονέων.

Εν κατακλείδι, μέριμνα του προσωπικού θα πρέπει να αποτελεί η προστασία του κατοχυρωμένου δικαιώματος του παιδιού σε ανατροφή και από τους δύο γονείς, λαμβάνοντας υπόψη την άποψη του παιδιού και έχοντας ως γνώμονα το συμφέρον του ανηλίκου (άρθρο 18 του ν.2101/2002 «Κύρωση της Διεθνούς Σύμβασης για τα δικαιώματα του παιδιού»), χωρίς να ευνοεί τυχόν ιδιοκτησιακές αντιλήψεις του γονέα που ασκεί την επιμέλεια απέναντι στο φιλοξενούμενο παιδί, αλλά αντίθετα να ενθαρρύνει τη μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή και των δύο γονέων στην ανατροφή του τέκνου τους.

Δείτε αναλυτικά την εγκύκλιο εδώ.