Παραχώρηση χρήσης οικογενειακής στέγης (ΜΠρΘεσσ 15512/2021)

Μη νόμιμη κρίθηκε αίτηση ασφαλιστικών μέτρων, ως προς το επιμέρους αίτημα αυτής περί προσωρινής παραχώρησης της οικογενειακής στέγης στην αιτούσα και περί μεταφοράς των λογαριασμών ΔΕΚΟ της στέγης αυτής στο όνομά της, διότι ο γάμος των διαδίκων είχε ήδη λυθεί με αμετάκλητη δικαστική απόφαση (ΜΠρΘεσσ 15512/2021).

Σύμφωνα με το σκεπτικό του δικαστηρίου, η διάταξη του άρθρου 1393 εδ. α’ του ΑΚ θεσπίζει ενδοτικού δικαίου ρύθμιση, που στηρίζεται στην αρχή της επιείκειας και αποκλίνει από τις γενικές διατάξεις του ενοχικού και εμπράγματου δικαίου. Η παραχώρηση της χρήσης του ακινήτου στον ένα σύζυγο, ενώ τούτο ανήκει αποκλειστικά ή κατά ποσοστό στον άλλο σύζυγο, δημιουργεί μια ιδιόρρυθμη σχέση, η οποία δεν μπορεί να υπαχθεί στις ειδικότερες ρυθμίσεις κατεστρωμένων στον Αστικό Κώδικα έννομων σχέσεων, σε σχέση με τη χρήση ακινήτου, διότι αυτές έχουν μορφή σύμβασης και στηρίζονται στην αρχή της ελευθερίας των συμβάσεων.

Σε περίπτωση που το ακίνητο ανήκει κατά κυριότητα στον ένα σύζυγο, αυτός, και μετά την παραχώρηση της χρήσης στον άλλο σύζυγο, εξακολουθεί να είναι κύριος και νομέας αυτού, αλλά ασκεί τη νομή του μέσω του συζύγου, στον οποίον παραχωρήθηκε η χρήση. Συνεπώς, ο τελευταίος, ως κάτοχος, εκπροσωπεί το σύζυγο κύριο στην άσκηση της νομής. Η σχέση που δημιουργείται ανάμεσα στο σύζυγο, στον οποίο έγινε η παραχώρηση της χρήσης, και στο σύζυγο, που είναι κύριος του πράγματος ή έχει δικαίωμα πάνω σε αυτό, είναι αρρύθμιστη από το νόμο, οπωσδήποτε όμως είναι ιδιόρρυθμη οικογενειακού δικαίου σχέση, στην οποία αναλογικά πρέπει να εφαρμοστούν οι διατάξεις για το χρησιδάνειο ή τη μίσθωση, όταν στην τελευταία αυτή περίπτωση οφείλεται αντάλλαγμα.

Το δικαστήριο επεσήμανε, επιπλέον, ότι η σχετική ρύθμιση είναι προσωρινή, αφού συναρτάται με την ύπαρξη του γάμου και την υποχρέωση των συζύγων σε παροχή χρήσης οικογενειακής στέγης με την έννοια της στέγασης, της οίκησης. Η προστασία αναφέρεται μόνο στη διάρκεια της διακοπής της συμβίωσης και όχι μετά τη λύση του γάμου, με την οποία παύει αυτή η υποχρέωση. Η ρύθμιση της χρήσης της οικογενειακής στέγης μπορεί να αφορά και προκαθορισμένο χρόνο, που δεν εξαντλεί το διάστημα της διακοπής. Αν η διάσταση καταλήξει σε διαζύγιο, μόλις η σχετική απόφαση καταστεί αμετάκλητη, θα ισχύσουν για την οικογενειακή στέγη, ενόψει του κενού που υπάρχει στη νομοθεσία, οι γενικές διατάξεις του ενοχικού και εμπραγμάτου δικαίου.

Περαιτέρω, μη νόμιμο κρίθηκε και το παρεπόμενο αίτημα περί απειλής χρηματικής ποινής και προσωπικής κράτησης ως μέσο εκτέλεσης της απόφασης ως προς τη διάταξη περί προσωρινής παραχώρησης της χρήσης της οικογενειακής στέγης και της μετοίκησης. Και τούτο, διότι αυτή εκτελείται κατ' άρθρο 943 παρ. 1 του ΚΠολΔ, δηλαδή με αποβολή του υπόχρεου και εγκατάσταση του δικαιούχου.

Απόσπασμα απόφασης

Οικογενειακή στέγη κατά το άρθρο 1393 ΑΚ είναι το ακίνητο, όπου οι σύζυγοι έχουν την κύρια διαμονή τους (βλ. Παπαζήση στον ΑΚ Γεωργιάδη/Σταθόπουλου, άρθρο 1393, αριθ. 5, Ε. Κουνουγέρη - Μανωλεδάκη, «Οικογενειακό Δίκαιο» τόμος I, Β' έκδ. [1998], σ. 326, Β. Βαθρακοκοίλη, «Το Νέο Οικογενειακό Δίκαιο -Κατ' άρθρο Ερμηνεία Νομολογία» Β' έκδ. [2000], άρθρο 1393, αριθ. 2, σ. 270, Κων. Παπαδόπουλου, «Αγωγές Οικογενειακού Δικαίου - Θεωρία - Νομολογία - Πράξη», τόμος Α', έκδ. 2001, παρ. 248, 2, σ. 331, Τζίφρα, «Ασφαλιστικά Μέτρα», έκδ. 4η [1985], σ. 428, I. Χαμηλοθώρης, «Ασφαλιστικά Μέτρα - Ερμηνεία Νομολογία», έκδ. 2010, αρ. περιθ. 1853, σ. 438). Κατά τη διάταξη του άρθρου 1393 εδ. α" ΑΚ, σε περίπτωση διακοπής της συμβίωσης, το δικαστήριο μπορεί, εφόσον το επιβάλλουν λόγοι επιείκειας ενόψει των ειδικών συνθηκών του καθενός από τους συζύγους mi του συμφέροντος των τέκνων, να παραχωρήσει στον ένα σύζυγο την αποκλειστική χρήση ολόκληρου ή τμήματος του ακινήτου, που χρησιμεύει για κύρια διαμονή των ίδιων (οικογενειακή στέγη), ανεξάρτητα από το ποιος από αυτούς είναι κύριος ή έχει απέναντι στον κύριο το δικαίωμα της χρήσης του. Με τη διάταξη αυτή θεσπίζεται ενβοτικού δικαίου ρύθμιση, που στηρίζεται στην αρχή της επιείκειας και αποκλίνει από τις γενικές διατάξεις ίου ενοχικού και εμπράγματου δικαίου. Η παραχώρηση της χρήσης του ακινήτου στον ένα σύζυγο, ενώ τούτο ανήκει αποκλειστικά ή κατά ποσοστό στον άλλο σύζυγο, δημιουργεί μια ιδιόρρυθμη σχέση, η οποία δεν μπορεί να υπαχθεί στις ειδικότερες ρυθμίσεις κατεστρωμένων στον Αστικό Κώδικα έννομων σχέσεων, σε σχέση με τη χρήση ακινήτου, διότι αυτές έχουν μορφή σύμβασης και στηρίζονται στην αρχή της ελευθερίας των συμβάσεων (άρθρο 361 ΑΚ, ΑΠ 1880/2008 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 1630/2002 ΕλλΔνη 2003. 775, ΠΠρΘεσ 3324/2012 Αρμ 2013. 279). Μετά την παραχώρηση της χρήσης της οικογενειακής στέγης στον ένα σύζυγο δημιουργείται ένα πλέγμα έννομων σχέσεων μεταξύ των προσώπων, που εμπλέκονται σε αυτήν. Έτσι, σε περίπτωση που το ακίνητο ανήκει κατά κυριότητα στον ένα σύζυγο, αυτός, και μετά την παραχώρηση της χρήσης στον άλλο σύζυγο, εξακολουθεί να είναι κύριος και νομέας αυτού, αλλά ασκεί τη νομή του μέσω του συζύγου, στον οποίον παραχωρήθηκε η χρήση, δηλαδή ο τελευταίος, ως κάτοχος, εκπροσωπεί το σύζυγο κύριο στην άσκηση της νομής (βλ. Ε. Κουνουγέρη - Μανωλεδάκη, ό.π., σ. 330). Η σχέση που δημιουργείται ανάμεσα στο σύζυγο, στον οποίο έγινε η παραχώρηση της χρήσης, και στο σύζυγο, που είναι κύριος του πράγματος ή έχει δικαίωμα πάνω σε αυτό, είναι αρρύθμιστη από το νόμο, οπωσδήποτε όμως είναι ιδιόρρυθμη οικογενειακού δικαίου σχέση, στην οποία αναλογικά πρέπει να εφαρμοστούν οι διατάξεις για το χρησιδάνειο (810 επ. ΑΚ) ή τη μίσθωση, όταν στην τελευταία περίπτωση, οφείλεται αντάλλαγμα (1574 επ. ΑΚ - βλ. Β. Βαθρακοκοίλη, «Το Νέο Οικογενειακό Δίκαιο - Κατ' άρθρο Ερμηνεία - Νομολογία» Β’ έκδ. [2000], υπό άρθρο 1393, αριθ. 15, σ. 278 και υποσημ. 27). Η ρύθμιση του άρθρου 1393 ΑΚ είναι προσωρινή, αφού συναρτάται με την ύπαρξη του γάμου και την υποχρέωση των συζύγων σε παροχή χρήσης οικογενειακής στέγης με την έννοια της στέγασης, της οίκησης. Η προστασία αναφέρεται μόνο στη διάρκεια της διακοπής της συμβίωσης και όχι μετά τη λύση του γάμου, με την οποία παύει αυτή η υποχρέωση. Η ρύθμιση της χρήσης της οικογενειακής στέγης μπορεί να αφορά και προκαθορισμένο χρόνο, που δεν εξαντλεί το διάστημα της διακοπής. Αν η διάσταση καταλήξει σε διαζύγιο, μόλις η σχετική απόφαση καταστεί αμετάκλητη, θα ισχύσουν για την οικογενειακή στέγη, ενόψει του κενού που υπάρχει στη νομοθεσία, οι γενικές διατάξεις του ενοχικού και εμπραγμάτου δικαίου (ΕφΠατρ 634/2007 ΑχΝομ 2008. 241, ΕφΑΘ 830B/1S95 ΕλλΔνη 37.1428, ΕφΑΘ 335/1993 ΕλλΔνη 1994. 485, 6λ. Δεληγιάννη, ΟικογΔ, II, 1987, §§ 241, 242, 243, Σττυριδάκπ, ΟικαγΔ, σ. 104, Παπαζήση, ό.π., αριθ. -47 και αριθ. 85, Κων. Παπαδόπουλου, ό.π., παρ. 248, αριθ. 6, σ. 333, I. Κατρά, «Σύστημα Ασφαλιστικών Μέτρων Αναγκαστικής Εκτέλεσης και Διαταγών Πληρωμής και Απόδοσης» έκδ. 2009, § 108, Β, σ. 568).

Δείτε ολόκληρη την απόφαση στο dsanet.gr.