Ποινικοποίηση πράξεων ρατσιστικής και ξενοφοβικής φύσης που διαπράττονται μέσω συστημάτων υπολογιστών

Με το Νόμο 4411/2016 κυρώθηκαν από τη χώρα μας, αν και με καθυστέρηση πολλών ετών, δύο πολύ σημαντικά νομοθετικά κείμενα: η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για το έγκλημα στον Κυβερνοχώρο (Σύμβαση της Βουδαπέστης) καθώς και το Πρόσθετο Πρωτόκολλο αυτής αναφορικά με την ποινικοποίηση πράξεων ρατσιστικής και ξενοφοβικής φύσης που διαπράττονται μέσω συστημάτων υπολογιστών.

Το Πρόσθετο Πρωτόκολλο, το οποίο υπεγράφη στο Στρασβούργο το 2003, αποτελεί απαραίτητο συµπλήρωµα της Σύµβασης για το έγκληµα στον Κυβερνοχώρο.

Ειδικότερα, µε το Πρόσθετο Πρωτόκολλο διευρύνεται το πεδίο εφαρµογής της Σύµβασης για το έγκληµα στον Κυβερνοχώρο, προκειµένου να αντιµετωπισθούν και ξενοφοβικής και ρατσιστικής φύσης πράξεις, εναρµονίζεται το ισχύον στα Συµβαλλόµενα Μέρη ουσιαστικό ποινικό δίκαιο, σχετικά µε τη διακίνηση, µέσω του Διαδικτύου, υλικού ξενοφοβικής και ρατσιστικής φύσης και παρέχεται σε αυτά η δυνατότητα χρήσης των προβλεπόµενων από τη Σύµβαση για το έγκληµα στον Κυβερνοχώρο δικονοµικών µέσων.

Ως "ρατσιστικό και ξενοφοβικό υλικό" ορίζεται στο πρωτόκολλο κάθε γραπτό υλικό, εικόνα ή άλλη έκφραση ιδεών ή θεωριών που υποστηρίζουν, προάγουν ή υποδαυλίζουν το μίσος, τις διακρίσεις ή την βία κατά κάποιου ατόμου ή ομάδας ατόμων με βάση την φυλή, το χρώμα, την καταγωγή, την εθνική ή την εθνοτική προέλευση, καθώς και την θρησκεία, εάν αυτή χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για κάποιον από τους ανωτέρω παράγοντες.

Η διάταξη του άρθρου 10 της Ευρωπαϊκής Σύµβασης για την προστασία των Δικαιωµάτων του Ανθρώπου, κατοχυρώνει την ελευθερία έκφρασης που περιλαµβάνει τόσο την ελευθερία γνώµης όσο και την ελευθερία λήψης ή µετάδοσης πληροφοριών ή ιδεών.

Σύµφωνα µε τη νοµολογία του Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων η διάταξη αυτή έχει εφαρµογή όχι µόνον στις πληροφορίες ή τις ιδέες, που δεν προξενούν βλάβη σε άλλα άτοµα ή που είναι ουδέτερες, αλλά ακόµη και σε εκείνες, που είναι προσβλητικές ή υβριστικές ή προκαλούν ανησυχία στο Κράτος ή σε ένα τµήµα του πληθυσµού του.

Το Δικαστήριο του Στρασβούργου έχει όµως παραλλήλως δεχθεί, εν όψει των οριζόµενων στην παράγραφο 2 του ιδίου άρθρου ότι η άσκηση των κατοχυρωµένων από τη διάταξη του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ ελευθεριών µπορεί να υπαχθεί σε ορισµένες διατυπώσεις, όρους ή περιορισµούς, εφόσον αυτοί προβλέπονται από το νόµο και αποτελούν αναγκαία µέτρα σε µια δηµοκρατική κοινωνία για την προάσπιση της εθνικής ασφαλείας, της εδαφικής ακεραιότητας ή της δηµόσιας τάξης και ασφάλειας, την προστασία της ηθικής, της υπόληψης ή των δικαιωµάτων τρίτων κ.λπ. και ότι, εφόσον αποδεικνύεται η συνδροµή των πιο πάνω προϋποθέσεων, οι κρατικές ενέργειες µε τις οποίες εισάγονται οι σχετικοί περιορισµοί είναι δυνατόν να θεωρηθούν δικαιολογηµένες.

Διαβάστε επίσης: Όλες οι αλλαγές σε Ποινικό Κώδικα και Κώδικα Ποινικής Δικονομίας με το Νόμο 4411/2016

Μεταξύ άλλων, το Πρόσθετο Πρωτόκολλο προβλέπει μία σειρά μέτρων τα οποία πρέπει να ληφθούν σε εθνικό επίπεδο για την καταπολέμηση της «προπαγάνδας ρατσιστικής και ξενοφοβικής φύσης» μέσω συστημάτων υπολογιστών.

Σύμφωνα με το άρθρο 3 του Πρωτοκόλλου, η Ελλάδα θα πρέπει να λάβει μέτρα για να καθιερώσει ως ποινικό αδίκημα στην εσωτερική της νομοθεσία:

• τη διανομή ή με άλλο τρόπο διάθεση ρατσιστικού και ξενοφοβικού υλικού στο κοινό μέσω συστήματος υπολογιστή.
• την απειλή, μέσω συστήματος υπολογιστή, με την διάπραξη ενός σοβαρού ποινικού αδικήματος, όπως αυτό ορίζεται στο εσωτερικό του δίκαιο, (ί) κατά προσώπων επειδή ανήκουν σε μία ομάδα η οποία διακρίνεται βάσει φυλής, χρώματος, καταγωγής, εθνικής ή εθνοτικής προέλευσης, καθώς και θρησκείας, εάν αυτή χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για κάποιον από τους ανωτέρω παράγοντες, ή (ιι) κατά ομάδας προσώπων που διακρίνεται βάσει οποιουδήποτε εξ αυτών των χαρακτηριστικών.
• τη δημόσια προσβολή, μέσω συστήματος υπολογιστή, (ί) προσώπων επειδή ανήκουν σε μία ομάδα η οποία διακρίνεται βάσει φυλής, χρώματος, καταγωγής, εθνικής ή εθνοτικής προέλευσης, καθώς και θρησκείας, εάν αυτή χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για κάποιον από τους ανωτέρω παράγοντες, ή (ιι) ομάδας προσώπων που διακρίνεται βάσει οποιουδήποτε εξ αυτών των χαρακτηριστικών.
• τη διανομή ή άλλως διάθεση στο κοινό, μέσω συστήματος υπολογιστή, υλικού που αρνείται, υποβαθμίζει τη σημασία, εγκρίνει ή δικαιολογεί πράξεις που συνιστούν γενοκτονία ή εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όπως αυτά ορίζονται από το διεθνές δίκαιο και αναγνωρίζονται από τελικές και δεσμευτικές αποφάσεις διεθνών δικαστηρίων.
• την συνέργεια ή την ηθική αυτουργία στην διάπραξη οποιουδήποτε από τα αδικήματα που έχουν καθιερωθεί σύμφωνα με το παρόν Πρωτόκολλο, με σκοπό την διάπραξη των ανωτέρω αδικημάτων, όταν αυτά διαπράττονται από πρόθεση και χωρίς δικαίωμα.

Ποια η σχέση του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου με τις υπάρχουσες διατάξεις

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του Νόμου 4411/2016, οι υποχρεώσεις που απορρέουν από το Πρωτόκολλο για τυποποίηση συγκεκριµένων εγκληµάτων εµπίπτουν σε νοµοτυπικές µορφές εγκληµάτων του Ποινικού Κώδικα και του ν. 927/1979, που τροποποιήθηκε πρόσφατα µε το ν. 4285/2014.

Διαβάστε επίσης: Στην αποποινικοποίηση της βλασφημίας προχωράει το Υπουργείο Δικαιοσύνης

Όπως επισημαίνεται, η υπαγωγή των προβλεπόµενων στο Πρόσθετο Πρωτόκολλο συµπεριφορών στο νόµο αυτό διευκολύνεται και µε τις διατάξεις των άρθρων 5 παρ. 3 και 81Α του Ποινικού Κώδικα.