Πότε ένα πρόστιμο που επιβάλλεται για οδική παράβαση μπορεί να εκτελεστεί σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση;

Με σημερινή του απόφαση το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε ότι το πρόστιμο που επιβάλλεται σε ιδιοκτήτη οχήματος για οδική παράβαση μπορεί να εκτελεστεί σε όλη την ΕΕ εφόσον το τεκμήριο ευθύνης είναι μαχητό.

Η υπόθεση αφορούσε σε επιβολή προστίμου σε οδηγό οχήματος στην Ολλανδία, το οποιο ήταν ταξινομημένο στην Πολωνία, με τον ιδιοκτήτη να υποστηρίζει ότι κατά την ημερομηνία της παράβασης είχε πωλήσει το επίμαχο όχημα και είχε ενημερώσει σχετικά τον ασφαλιστή του, όχι όμως την αρχή που ήταν υπεύθυνη για την ταξινόμηση του οχήματος.    

Σύμφωνα με την απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ, η αρμόδια αρχή του κράτους μέλους εκτέλεσης δεν μπορεί να αρνηθεί την αναγνώριση και την εκτέλεση προστίμου για παράβαση οδικής κυκλοφορίας, το οποίο επιβλήθηκε στο πρόσωπο επ’ ονόματι του οποίου το όχημα έχει ταξινομηθεί, υπό την προϋπόθεση ότι ένα τέτοιο τεκμήριο ευθύνης είναι μαχητό.

Εντούτοις, το ΔΕΕ σημείωνει ότι ο ενδιαφερόμενος πρέπει να έχει ενημερωθεί δεόντως σχετικά με την απόφαση περί επιβολής προστίμου και να διαθέτει επαρκή προθεσμία για να προσβάλει την απόφαση και να προετοιμάσει την άμυνά του.

Ιστορικό της υπόθεσης

Στις 9 Νοεμβρίου 2017, επιβλήθηκε στον Z.P χρηματική ποινή ύψους 232 ευρώ για παράβαση οδικής κυκλοφορίας στις Κάτω Χώρες. Την παράβαση αυτή διέπραξε ο οδηγός οχήματος ταξινομημένου στην Πολωνία επ’ ονόματι του Ζ.P. Συγκεκριμένα, βάσει του ολλανδικού κώδικα οδικής κυκλοφορίας, πλην αποδείξεως του εναντίου, η ευθύνη βαρύνει το πρόσωπο επ’ ονόματί του οποίου έχει ταξινομηθεί το όχημα.

Η απόφαση περί επιβολής του προστίμου κοινοποιήθηκε με εναπόθεση στο γραμματοκιβώτιο του Z.P. Η κοινοποίηση αυτή ανέφερε την 21η Δεκεμβρίου 2017 ως καταληκτική ημερομηνία για την προσβολή της απόφασης. Η προθεσμία αυτή άρχισε να τρέχει από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης. Δεδομένου ότι η απόφαση δεν προσεβλήθη, κατέστη απρόσβλητη στις 21 Δεκεμβρίου 2017. 

Με έγγραφο της 24ης Μαΐου 2018, η ολλανδική κεντρική υπηρεσία δικαστικών εισπράξεων, που υπάγεται στο Υπουργείο Ασφάλειας και Δικαιοσύνης και είναι επιφορτισμένη, μεταξύ άλλων, με την είσπραξη των προστίμων που αφορούν τις παραβάσεις οδικής κυκλοφορίας, υπέβαλε ενώπιον του Sąd Rejonowy w Chełmnie (περιφερειακού δικαστηρίου Chełmno, Πολωνία) αίτηση αναγνώρισης και εκτέλεσης της απόφασης της 9ης Νοεμβρίου 2017 βάσει της εφαρμοστέας εν προκειμένω απόφασης-πλαισίου της ΕΕ1. 

Ενώπιον του πολωνικού δικαστηρίου, ο Z.P. υποστήριξε ότι, κατά την ημερομηνία της παράβασης την οποία αφορά η δίκη, είχε πωλήσει το επίμαχο όχημα και είχε ενημερώσει σχετικά τον ασφαλιστή του. Εντούτοις, παραδέχθηκε ότι δεν ενημέρωσε σχετικά την αρχή που ήταν υπεύθυνη για την ταξινόμηση του οχήματος.

Δεδομένου εξάλλου ότι υποστήριξε ότι αγνοούσε την ημερομηνία κοινοποίησης της απόφασης, το πολωνικό δικαστήριο ζήτησε από την κεντρική υπηρεσία δικαστικών εισπράξεων να του την γνωστοποιήσει. Η υπηρεσία αυτή απάντησε ότι δεν διέθετε την πληροφορία αυτή. 

Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο, το πολωνικό δικαστήριο αποφάσισε να απευθύνει ερώτημα στο Δικαστήριο ως προς το εάν, κατ’ αρχάς, ο Z.P. είχε τη δυνατότητα να φέρει την υπόθεσή του ενώπιον δικαστηρίου και, επομένως, αν συντρέχουν λόγοι που να επιτρέπουν την άρνηση εκτέλεσης της απόφασης της 9ης Νοεμβρίου 2017.

Το δικαστήριο αυτό διερωτάται επίσης αν το  πρόστιμο που επιβλήθηκε βάσει του αριθμού κυκλοφορίας οχήματος συνάδει προς την αρχή κατά την οποία, στο πολωνικό δίκαιο, η ποινική ευθύνη είναι προσωποπαγής.

Η απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ

Με την απόφαση που εκδόθηκε σήμερα, το Δικαστήριο επισημαίνει, κατ’ αρχάς, ότι η απόφαση-πλαίσιο αποβλέπει στο να θέσει σε λειτουργία έναν αποτελεσματικό μηχανισμό διασυνοριακής αναγνώρισης και εκτέλεσης των αποφάσεων που επιβάλλουν πρόστιμα κατόπιν διαπράξεως ορισμένων παραβάσεων. Ως εκ τούτου, οι λόγοι άρνησης της αναγνώρισης και εκτέλεσης πρέπει να ερμηνεύονται στενά.

Όσον αφορά τα μέσα έννομης προστασίας του Z.P., το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι η απόφαση του κοινοποιήθηκε σύμφωνα με την ολλανδική νομοθεσία και ότι η απόφαση αυτή τον ενημέρωνε σχετικά με το δικαίωμα προσβολής της απόφασης και ανέφερε τη σχετική προθεσμία. Κατά το Δικαστήριο, προθεσμία έξι εβδομάδων όπως στην περίπτωση του Z.P. κρίνεται επαρκής προκειμένου ο ενδιαφερόμενος να μπορέσει να αποφασίσει αν θα προσβάλει την απόφαση.

Εντούτοις, ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι από κανένα στοιχείο δεν προκύπτει ότι ο Z.P. δεν είχε επαρκή προθεσμία, στο πολωνικό δικαστήριο εναπόκειται να εξακριβώσει ότι αυτός μπορούσε πράγματι να λάβει γνώση της απόφασης περί επιβολής χρηματικής ποινής και ότι είχε επαρκή προθεσμία για να προετοιμάσει την άμυνά του. Εάν τούτο συμβαίνει, η αρμόδια πολωνική αρχή υποχρεούται να αναγνωρίσει την απόφαση περί επιβολής προστίμου χωρίς να απαιτούνται περαιτέρω διατυπώσεις, και να λάβει αμελλητί όλα τα αναγκαία μέτρα για την εκτέλεσή της. Εάν τούτο δεν συμβαίνει, μπορεί να αντιταχθεί στην αναγνώριση και την εκτέλεση. Προηγουμένως, οφείλει να ζητήσει από την αρχή του κράτους μέλους έκδοσης κάθε αναγκαία πληροφορία.

Το Δικαστήριο διευκρινίζει επιπλέον ότι το γεγονός ότι το πρόστιμο έχει διοικητικό χαρακτήρα ουδόλως επηρεάζει τις υποχρεώσεις που υπέχουν οι αρμόδιες αρχές του κράτους μέλους εκτέλεσης εφόσον ο ενδιαφερόμενος είχε τη δυνατότητα να προσβάλει το πρόστιμο ενώπιον δικαστηρίου που έχει δικαιοδοσία ειδικά σε ποινικές υποθέσεις. 

Όσον αφορά, τέλος, το ερώτημα αν μπορεί να απορριφθεί αίτημα αναγνώρισης και εκτέλεσης απόφασης περί επιβολής προστίμου για τον λόγο ότι το πρόστιμο επιβλήθηκε στο πρόσωπο επ’ ονόματι του οποίου το επίμαχο όχημα έχει ταξινομηθεί, το Δικαστήριο απαντά αρνητικώς.

Πράγματι, στο ολλανδικό νομικό σύστημα, αν η παράβαση τελέστηκε με αυτοκίνητο όχημα για το οποίο έχουν χορηγηθεί πινακίδες αριθμού κυκλοφορίας και δεν είναι δυνατό να προσδιορισθεί αμέσως ποιος είναι ο οδηγός του οχήματος αυτού, η διοικητική κύρωση επιβάλλεται στο πρόσωπο επ’ ονόματι του οποίου ο εν λόγω αριθμός κυκλοφορίας είχε καταχωρισθεί στο μητρώο κατά τον χρόνο διάπραξης της παράβασης. 

Κατά το Δικαστήριο, στο μέτρο που το τεκμήριο ευθύνης που προβλέπεται από τον ολλανδικό κώδικα οδικής κυκλοφορίας είναι μαχητό και στο μέτρο που αποδεικνύεται ότι ο Z.P. διέθετε όντως, κατά το ολλανδικό δίκαιο, νομικό έρεισμα το οποίο του παρείχε τη δυνατότητα να επιτύχει την ακύρωση της απόφασης περί επιβολής προστίμου, το τεκμήριο ευθύνης δεν μπορεί να εμποδίσει την αναγνώριση και την εκτέλεση της απόφασης. 

Το πλήρες κείμενο της αποφάσεως είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA

• 1. Άρθρο 7, παράγραφος 2, στοιχείο ζ΄, και άρθρο 20, παράγραφος 3, της απόφασης-πλαισίου 2005/214/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 24ης Φεβρουαρίου 2005, σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης επί χρηματικών ποινών (ΕΕ 2005, L 76, σ. 16), όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση-πλαίσιο 2009/299/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2009 (ΕΕ 2009, L 81, σ. 24).