Τα κύρια σημεία του σχεδίου νόμου για το σύμφωνο συμβίωσης

Τα βασικά σημεία του σχεδίου νόμου «Σύμφωνο συμβίωσης και άλλες διατάξεις» επισημαίνει με ανακοίνωσή του το υπουργείο Δικαιοσύνης.

Υπενθυμίζεται ότι το σχέδιο νόμου παραμένει σε διαβούλευση, στην οποία μπορείτε να συμμετέχετε εδώ.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: ΣΥΜΦΩΝΟ  ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ (άρθρα 1-14):

• Η επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια και η άρση της διάκρισης που είχε εισαγάγει ο προηγούμενος νόμος, η οποία οδήγησε στην καταδίκη της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
• Η αναγνώριση των οικογενειακών σχέσεων μεταξύ των μερών του συμφώνου. Όπως έχει αποφανθεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, οι οικογενειακοί δεσμοί δεν δημιουργούνται μόνο μέσα από το γάμο, αλλά και μέσα από άλλες σχέσεις, αναγνωρισμένες από τον νόμο ή και όχι.
• Αναγνωρίζονται στα μέρη δικαιώματα τα οποία μέχρι σήμερα δεν είχαν, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η απόλαυση της οικογενειακής ζωής, αλλά και ο σεβασμός της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού. Όπως επισημαίνει και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στην πλειονότητα των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης, τα άτομα που συνάπτουν σύμφωνο συμβίωσης αποκτούν καθεστώς παρόμοιο με αυτό των έγγαμων και πρόσβαση σε πλήθος δικαιωμάτων.
• Oι οικογενειακές σχέσεις προστατεύονται, ενώ ταυτόχρονα γίνεται σεβαστή η ιδιωτική βούληση των μερών. Ο νέος νόμος αντιλαμβάνεται τα δύο μέρη ως ισότιμα, αλλά δεν παραβλέπει την κοινωνική πραγματικότητα που απαιτεί την προστατευτική παρέμβαση του νομοθέτη. Έτσι, ορισμένα κρίσιμα ζητήματα ρυθμίζονται με αναγκαστικού δικαίου διατάξεις. Για παράδειγμα, τα μέρη δεν μπορούν να παραιτηθούν από την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα, έχουν δικαίωμα να διεκδικήσουν διατροφή μετά τη λύση του συμφώνου κ.λπ.
• Ταυτόχρονα προωθείται η ιδιωτική αυτονομία, δηλαδή ο σεβασμός της ιδιωτικής βούλησης των μερών. Τα μέρη μπορούν να ρυθμίσουν τα ίδια τις περιουσιακές τους σχέσεις, σύμφωνα όμως με τις αρχές της ισότητας και της αλληλεγγύης, διατηρώντας σε μεγαλύτερο βαθμό από το γάμο την περιουσιακή τους αυτοτέλεια, εφόσον το επιθυμούν, ακόμη και σε κληρονομικά θέματα. Εάν ωστόσο δεν το επιλέξουν, έχουν πλήρη δικαιώματα, περιουσιακά και κληρονομικά.
• Ο νέος νόμος επιδιώκει ισορροπία μεταξύ της ιδιωτικής αυτονομίας και της ανάγκης προστασίας των οικογενειακών σχέσεων, με βάση τις αρχές της ισότητας και της αλληλεγγύης. Πρόκειται μεν για μια σύμβαση, δημιουργούνται ωστόσο οικογενειακές σχέσεις μεταξύ αυτών που την συνάπτουν.

Διαβάστε επίσης: ΕΔΔΑ - Τα ομόφυλα ζευγάρια έχουν δικαίωμα να αποκτήσουν νομική αναγνώριση

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Εθνικό Συμβούλιο κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας (άρθρα 15-19)

Το Συμβούλιο έχει ως αντικείμενο την χάραξη πολιτικών κατά του ρατσισμού, το συντονισμό των εμπλεκομένων φορέων και υπηρεσιών για την εναρμόνιση του δικαίου με διεθνείς και ευρωπαϊκούς κανόνες και βέλτιστες πρακτικές και την ανάπτυξη πρωτοβουλιών σε όλο το φάσμα της Διοίκησης με σκοπό την αποτελεσματικότερη προστασία ατόμων και ομάδων που στοχοποιούνται λόγω φυλής, χρώματος, θρησκείας, γενεαλογικών καταβολών, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας φύλου ή αναπηρίας. Επιπλέον, το Συμβούλιο θα εκπονήσει, για πρώτη φορά, ένα ολοκληρωμένο Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΠΟΙΝΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ

Άρθρο 20: Αντικατάσταση  άρθρου 81Α του Ποινικού Κώδικα «Έγκλημα με ρατσιστικά χαρακτηριστικά». Ειδικότερα καταργείται το στοιχείο της τέλεσης της πράξης «λόγω μίσους» και το ποινικό ενδιαφέρον επικεντρώνεται σε περισσότερο αντικειμενικά στοιχεία που προκύπτουν από τις σχετικές περιστάσεις του εγκλήματος, όπως είναι η διαδικασία επιλογής του θύματος δυνάμει συγκεκριμένων ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του. Ταυτόχρονα, αναδιαμορφώνονται τα απειλούμενα πλαίσια ποινής, όπου το περιορισμένο εύρος τους εμπόδιζε την ευχερή επιμέτρηση από το δικαστή. Τέλος, αυστηροποιείται η μετατροπή της ποινής.

Άρθρο 21: Κατάργηση του άρθρου 100 παρ. 3 θ’ του Ποινικού Κώδικα, όπου επιβαλλόταν ως περιοριστικός όρος η προσφορά ποσού υπέρ κοινωφελούς ιδρύματος μέχρι 10.000€.

Άρθρο 22: Τροποποίηση του άρθρου 110Α παρ. 4 του Ποινικού Κώδικα, όπου προβλέπεται διαδικασία επανεξέτασης της αναπηρίας και του ποσοστού της στις περιπτώσεις απόλυσης λόγω πρόσκαιρης αναπηρίας.

Άρθρα 23-25: Τροποποίηση άρθρων 124, 126 και 127 του Ποινικού Κώδικα, με  εξορθολογισμό της ποινικής μεταχείρισης ανηλίκων, σε συνέχεια του ν. 4322/2015. Ο περιορισμός σε Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων, τηρουμένων και των λοιπών όρων κρίσης περί της αναγκαιότητάς του, επιβάλλεται σε ανήλικο που τελεί πράξη που αν την τελούσε ενήλικος θα ήταν κακούργημα, ενώ ήδη έχει εισαχθεί για ανάλογης βαρύτητας έγκλημα σε Ίδρυμα Αγωγής.

Άρθρα 26-30: Τροποποίηση άρθρων 290-292, 294, 298 του Ποινικού Κώδικα, με στόχο την εξισορρόπηση των προβλεπόμενων σχετικά με τη διατάραξη της ασφάλειας ή της παρακώλυσης των συγκοινωνιών, ώστε να λαμβάνεται υπόψη ο βαθμός σημαντικότητάς της, δηλαδή η μικρή διάρκεια ή έκτασή της, ώστε να επιβάλλεται ανάλογα χαμηλότερη ποινή. Με βάση το ίδιο κριτήριο ή το ότι η πράξη τελέστηκε για την προάσπιση μείζονος κοινωνικού συμφέροντος, όπως συχνά γίνεται στις δημόσιες συναθροίσεις, δίνεται (άρθρο 28) η δυνατότητα στο δικαστή να μην επιβάλλει ποινή στις περιπτώσεις των πλημμελημάτων των άρθρων 290 και 292 και του πταίσματος του άρθρου 431.

Άρθρο 31: Θέσπιση νέου άρθρο 361 Β του Ποινικού Κώδικα, με το οποίο τυποποιούνται ως αυτοτελή εγκλήματα ειδικής απρόκλητης έμπρακτης εξύβρισης οι ρατσιστικοί αποκλεισμοί από τις παροχές ή προσφορές αγαθών και υπηρεσιών που στηρίζονται σε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του παθόντος και διενεργούνται από καταφρόνηση.

Διαβάστε επίσης: Οι προτεινόμενες αλλαγές σε Αστικό Κώδικα, Ποινικό Κώδικα και Κώδικα Ποινικής Δικονομίας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΚΩΔΙΚΑ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Άρθρο 32: Συμπλήρωση του άρθρου 59 παρ. 2 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (αναβολή ποινικής δίωξης σε περιπτώσεις ψευδούς καταμήνυσης, συκοφαντικής δυσφήμισης κλπ).

Άρθρο 33: Τροποποίηση άρθρου  113 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (αρμοδιότητα Δικαστηρίου Ανηλίκων)

Άρθρο 34: Τροποποίηση άρθρου 340 παρ. 1 Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, όπου προβλέπεται η υποχρεωτική διακοπή δίκης σε περίπτωση αυτεπάγγελτου διορισμού συνηγόρου υπεράσπισης.

Άρθρο 35: Τροποποίηση άρθρου 279 παρ. 1 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας ώστε να παρέχεται με εντολή εισαγγελέα η δυνατότητα να αφήνεται ελεύθερος ο κατηγορούμενος και για μη τήρηση αυτόφωρης διαδικασίας σε ήσσονος σημασίας εγκλήματα.

Άρθρο 36: Τροποποίηση άρθρου 497 παρ. 4 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, με πρόβλεψη δυνατότητας χορήγησης ανασταλτικού αποτελέσματος έφεσης κατά απόφασης που διατάσσει περιορισμό σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: Τροποποίηση διατάξεων περί αστικής ευθύνης του τύπου

Άρθρο 38: Τροποποίηση Ν 1178/1981, όπου καταργείται η υποχρεωτική ελάχιστη προβλεπόμενη χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης και παρέχονται ενδεικτικά κριτήρια για να γίνεται η σχετική επιμέτρηση ελεύθερα από το δικαστή. Στο ίδιο άρθρο επίσης  διαμορφώνεται θεσμός αποκατάστασης του αδικηθέντος με σχετικό επανορθωτικό δημοσίευμα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ: Ρυθμίσεις σχετικά με το σωφρονιστικό σύστημα και τα καταστήματα κράτησης

Άρθρο 39: Διάθεση κατασχεθέντων, δημευθέντων προϊόντων σε Καταστήματα Κράτησης: δίνεται η δυνατότητα διάθεσης σε καταστήματα κράτησης προϊόντων που δημεύονται ως αντικείμενα λαθρεμπορίας, για τις ανάγκες άπορων κρατουμένων.

Άρθρο 40: Επεκτείνεται ο θεσμός της ηλεκτρονικής επιτήρησης ώστε να καλύψει πρόσθετες περιπτώσεις που προβλέφθηκαν με νεότερες νομοθετικές ρυθμίσεις (φοίτηση κρατουμένων, απόλυση αναπήρων κρατουμένων).

Άρθρο 41: Σύσταση της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής του Σωφρονιστικού Κώδικα. Η επιτροπή θα επεξεργαστεί το υπάρχον σχέδιο προηγούμενης επιτροπής και θα προχωρήσει στην τελική διαμόρφωσή του.

Άρθρο 42: Ενισχύονται οι αγροτικές φυλακές: τροποποιούνται οι προϋποθέσεις ώστε να δίνεται η δυνατότητα σε μεγαλύτερο αριθμό κρατουμένων να μεταχθεί για εργασία στις αγροτικές φυλακές.

Άρθρο 43:  Ρυθμίζεται η δυνατότητα της εξ αποστάσεως φοίτησης κρατουμένων σε ΑΕΙ/ΤΕΙ με ηλεκτρονική επιτήρηση: ενισχύονται οι δυνατότητες συμμετοχής κρατουμένων και ειδικότερα υποδίκων σε εκπαιδευτικές δραστηριότητας και ειδικότερα η φοίτηση σε ΑΕΙ και ΑΤΕΙ εκτός φυλακής.

Άρθρο 44: Τροποποίηση του άρθρου 13 του Ν. 3772/2009 . Τροποποιείται η διάταξη που προβλέπει τη δυνατότητα ένταξης των νοσοκομείων στο Ε.Σ.Υ. έτσι ώστε να μπορεί να ενταχθεί το σύνολο του επιστημονικού προσωπικού των θεραπευτικών καταστημάτων κράτησης στο Ε.Σ.Υ. και να δημιουργηθούν παραρτήματα για τις ιδιαίτερες ανάγκες των γυναικών και των νεαρών κρατουμένων.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ: ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ

Άρθρο 45: Τροποποιούνται οι διατάξεις του Κώδικα Δικαστικών Υπαλλήλων που αναφέρονται στους βαθμούς των αιρετών εκπροσώπων και των γραμματέων των υπηρεσιακών συμβουλίων, καθώς και των προϊσταμένων διευθύνσεων και τμημάτων έτσι ώστε να προσαρμοστούν των στη νέα βαθμολογική κλίμακα του Ν. 4024/2011 και να καταστεί εφικτή η λειτουργία των υπηρεσιακών συμβουλίων και η τοποθέτηση προϊσταμένων. Επίσης επεκτείνεται ο πίνακας επιτυχόντων του τελευταίου διαγωνισμού δικαστικών υπαλλήλων ενόψει της επιτακτικής ανάγκης στελέχωσης των δικαστηρίων.

Άρθρο 46: Καταργείται η μεταβατική διάταξη του Κώδικα Δικηγόρων με την οποία διατηρούνται δύο διακριτά είδη εξετάσεων των υποψηφίων δικηγόρων ανάλογα με τον χρόνο εγγραφής τους στα μητρώα των Δικηγορικών Συλλόγων.

Άρθρα 47-48: Ρυθμίζονται ζητήματα συμβολαιογράφων. Αρχικά ορίζεται η δυνατότητα μετάθεσης του συμβολαιογράφου έτσι ώστε να διακρίνεται από τη μεταφορά έδρας. Παράλληλα αντικαθίσταται η σχετική με τη δήλωση προτίμησης κατά τη διεξαγωγή διαγωνισμού διάταξη του Κώδικα Συμβολαιογράφων μετά από την με αριθμό 959/2015 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, σύμφωνα με την οποία ο περιορισμός της δήλωσης σε μια επιλογή αντίκειται στο Σύνταγμα. Τέλος  ρυθμίζεται η διαδικασία παραίτησης του συμβολαιογράφου που έχει οριστεί αναπληρωτής αποχωρήσαντα άμισθου υποθηκοφύλακα.

Άρθρο 49-51: Ρυθμίζονται ζητήματα υποθηκοφυλακείων. Αρχικά δίνεται η δυνατότητα μεταφοράς των οργανικών θέσεων των έμμισθων υποθηκοφυλακείων της χώρας για την καλύτερη εξυπηρέτηση των υπηρεσιακών αναγκών τους. Επίσης  τροποποιούνται οι σχετικές με τη διεξαγωγή διαγωνισμού για την κάλυψη των κενών θέσεων των υποθηκοφυλακείων διατάξεις έτσι ώστε να ανταποκρίνονται στις νέες συνθήκες και κυρίως ανάγκες που δημιουργούνται με την λειτουργία του κτηματολογίου, ενώ διευρύνεται η δυνατότητα  συγχώνευσης υποθηκοφυλακείου του  οποίου  ο  υποθηκοφύλακας έχει αποχωρήσει από την υπηρεσία με άλλο που εδρεύει στην ίδια πρωτοδικειακή περιφέρεια.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ: ΛΟΙΠΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Άρθρο 52: Ρυθμίζονται περιπτώσεις γάμου ή συμφώνου συμβίωσης με μέλη διπλωματικών αποστολών, μέλη έμμισθων προξενικών αρχών, καθώς και υπαλλήλους διεθνών οργανισμών που έχουν την Έδρα τους ή Γραφείο στην Ελλάδα.

Άρθρο 53: Πλέον η περιουσία που αποτέλεσε προϊόν εγκληματικής δραστηριότητας του νόμου 4251/2014 (Κώδικας Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ένταξης και λοιπές διατάξεις) ή αποκτήθηκε από προϊόν τέτοιας εγκληματικής δραστηριότητας ή χρησιμοποιήθηκε ή προορίζονταν να χρησιμοποιηθεί για την εκτέλεσή της δημεύεται μόνο αν ανήκει στον αυτουργό ή σε οποιονδήποτε από τους συμμετόχους. Ταυτόχρονα, δίνεται η δυνατότητα στο δικαστήριο να μην επιβάλλει τη δήμευση αν κρίνει ότι θα αποστερήσει τον κατηγορούμενο ή τρίτους, ιδίως την οικογένειά του, από πράγμα που εξυπηρετεί τον αναγκαίο βιοπορισμό τους και ότι υπάρχει κίνδυνος να προκληθεί σε αυτούς υπέρμετρη και ανεπανόρθωτη βλάβη.

Το νόμο 3719/2008 για το σύμφωνο συμβίωσης, όπως ισχύει σήμερα, μπορείτε να βρείτε εδώ.