Τι προβλέπει ο νόμος για το δημοψήφισμα

Σε περίπτωση που αποφασιστεί τελικώς σήμερα από την Ολομέλεια της Βουλής η διενέργεια δημοψηφίσματος την ερχόμενη Κυριακή, αυτό θα λάβει χώρα με βάση τις διατάξεις του Νόμου 4023/2011.

Υπενθυμίζεται ότι για τη λήψη της απόφασης αυτής απαιτείται απόλυτη πλειοψηφία, δηλαδή 151 θετικές ψήφοι βουλευτών.

Ο νόμος 4023/2011 έχει ως αντικείμενο «την οργάνωση της διαδικασίας προσφυγής σε δημοψήφισμα για κρίσιμο εθνικό θέμα ή για ψηφισμένο νομοσχέδιο που ρυθμίζει σοβαρό κοινωνικό ζήτημα με εξαίρεση τα δημοσιονομικά, σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 44 του Συντάγματος».

Να σημειωθεί ότι για όσα θέματα δεν ρυθμίζονται ειδικά στο νόμο αυτό, εφαρμόζονται ανάλογα οι διατάξεις της εκλογικής νομοθεσίας (Π.Δ. 96/2007 και Ν. 3023/2002).

Πως προκηρύσσεται το δημοψήφισμα;

Σύμφωνα με το άρθρο 2 του Ν. 4023/2011, το δημοψήφισμα προκηρύσσεται με προεδρικό διάταγμα.

Το προεδρικό διάταγμα προκήρυξης δημοψηφίσματος για κρίσιμο εθνικό θέμα προσυπογράφεται από το Υπουργικό Συμβούλιο και για ψηφισμένο νομοσχέδιο, που ρυθμίζει σοβαρό κοινωνικό ζήτημα, από τον Πρόεδρο της Βουλής.

Το προεδρικό διάταγμα εκδίδεται, εντός της προθεσμίας που ορίζεται στην απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής, με την οποία γίνεται δεκτή η πρόταση για τη διενέργεια δημοψηφίσματος και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Πότε διεξάγεται η ψηφοφορία

Σύμφωνα με το άρθρο 12 του Ν. 4023/2011, η ψηφοφορία διεξάγεται εντός τριάντα ημερών από τη δημοσίευση του προεδρικού διατάγματος, με το οποίο προκηρύσσεται το δημοψήφισμα, κατά εκλογικές περιφέρειες, όπως αυτές καθορίζονται κάθε φορά στις διατάξεις του νόμου για την εκλογή βουλευτών.

Ημέρα διεξαγωγής της ψηφοφορίας ορίζεται η Κυριακή.

Η ψηφοφορία αρχίζει στις 7.00 και ολοκληρώνεται στις 19.00 της ίδιας ημέρας.

Τα ψηφοδέλτια

Σύμφωνα με το άρθρο 13 του Ν. 4023/2011, το εκλογικό σώμα εκφράζει την προτίμηση του σε έντυπο ψηφοδέλτιο με τη χρήση των όρων ΝΑΙ και ΟΧΙ ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο καθορίζει η Ολομέλεια της Βουλής στην απόφαση της για τη διενέργεια δημοψηφίσματος.

Στους ψηφοφόρους μαζί με το έντυπο χορηγείται και ένα λευκό ψηφοδέλτιο.

Παράλληλα, σύμφωνα με το άρθρο 15 του Ν. 4023/2011, σε κάθε έντυπο ψηφοδέλτιο αναγράφεται με κεφαλαία γράμματα μαύρης απόχρωσης το ερώτημα ή τα ερωτήματα.

Παραπλεύρως κάθε ερωτήματος αναγράφονται, με κεφαλαία γράμματα μαύρης απόχρωσης, οι απαντήσεις που έχει στη διάθεση του ο ψηφοφόρος.

Το ερώτημα και οι απαντήσεις χωρίζονται μεταξύ τους με κάθετη γραμμή της ίδιας απόχρωσης.

Στην περίπτωση που τα ερωτήματα είναι περισσότερα, αυτά και οι απαντήσεις χωρίζονται μεταξύ τους με οριζόντια γραμμή.

Ο ψηφοφόρος εκφράζει την προτίμηση του σε κάθε ερώτημα, θέτοντας, παραπλεύρως της απάντησης που προκρίνει, σταυρό ή άλλη, καθορισμένη στο προεδρικό διάταγμα προκήρυξης του δημοψηφίσματος, ένδειξη, με μελάνι μαύρης ή γαλάζιας απόχρωσης.

Όταν δεν τίθεται σταυρός ή άλλη προβλεπόμενη ένδειξη σε έντυπο ψηφοδέλτιο, αυτό για κάθε ερώτημα χωρίς απάντηση θεωρείται λευκό.

Εγκυρότητα αποτελέσματος

Σύμφωνα με το άρθρο 16 του Ν. 4023/2011, από τις προτιμήσεις των ψηφοφόρων σε κάθε ερώτημα επικρατεί εκείνη, η οποία συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία των έγκυρων ψηφοδελτίων.

Στα έγκυρα ψηφοδέλτια δεν προσμετρώνται τα λευκά.

Το αποτέλεσμα δημοψηφίσματος για κρίσιμο εθνικό θέμα είναι δεσμευτικό, όταν στην ψηφοφορία λάβει μέρος τουλάχιστον το σαράντα τοις εκατό (40%) όσων έχουν εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους.

Το αποτέλεσμα δημοψηφίσματος για ψηφισμένο νομοσχέδιο που ρυθμίζει σοβαρό κοινωνικό ζήτημα είναι δεσμευτικό, όταν στην ψηφοφορία λάβει μέρος τουλάχιστον το πενήντα τοις εκατό (50%) όσων έχουν εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους.

Λεπτομέρειες για τη διαλογή των ψηφοδελτίων και την κατάταξη των αποτελεσμάτων μπορείτε να βρείτε στα άρθρα 17, 18 και 19 του Ν. 4023/2011.

Κύρος δημοψηφίσματος

Σύμφωνα με το άρθρο 20 του Ν. 4023/2011, ο έλεγχος του κύρους του δημοψηφίσματος και του αποτελέσματος της ψηφοφορίας ανήκει στην αρμοδιότητα του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου του άρθρου 100 του Συντάγματος. Κατά τα λοιπά, εφαρμόζονται οι διατάξεις των άρθρων 35-38 του ν. 345/1976 (Α' 141).

Οι ενστάσεις κατά του κύρους του δημοψηφίσματος και του αποτελέσματος της ψηφοφορίας συζητούνται κατά προτίμηση και πάντως εντός μηνός από τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας.

Στην περίπτωση δημοψηφίσματος για ψηφισμένο νομοσχέδιο που ρυθμίζει σοβαρό κοινωνικό ζήτημα, η απόφαση του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου εκδίδεται εντός αποκλειστικής προθεσμίας δεκαπέντε ημερών από τη διεξαγωγή της συζήτησης.

Τι ισχύει για το ερώτημα ή τα ερωτήματα που τίθενται;

Σύμφωνα με το άρθρο 3 του Ν. 4023/2011, ο ψηφοφόρος καλείται να εκφράσει την προτίμηση του στο ερώτημα ή στα ερωτήματα, που καθορίζονται στην απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής, με την οποία γίνεται δεκτή η πρόταση για τη διενέργεια δημοψηφίσματος.

Το ερώτημα ή τα ερωτήματα και οι απαντήσεις τους διατυπώνονται κατά τρόπο σαφή και σύντομο.

Το ερώτημα ή τα ερωτήματα και οι απαντήσεις τους αναφέρονται ειδικά στο προεδρικό διάταγμα προκήρυξης του δημοψηφίσματος.

Ποιοι ψηφίζουν

Σύμφωνα με το άρθρο 4 του Ν. 4023/2011, το δημοψήφισμα διενεργείται με άμεση, καθολική και μυστική ψηφοφορία.

Στο δημοψήφισμα ψηφίζουν οι Έλληνες και οι Ελληνίδες που είναι γραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους και την ημέρα διεξαγωγής της ψηφοφορίας βρίσκονται εντός των ορίων της Επικράτειας.

Ποιοι συμμετέχουν στο διάλογο που προηγείται

Σύμφωνα με το άρθρο 5 του Ν. 4023/2011, στο δημόσιο διάλογο, επί του ερωτήματος ή των ερωτημάτων που τίθενται στην ψηφοφορία, και, εν γένει, στη διενέργεια του δημοψηφίσματος συμμετέχουν πολιτικά κόμματα, ανεξαρτήτως της εκπροσώπησης τους στη Βουλή ή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ενώσεις προσώπων, επιστημονικές, επαγγελματικές ή συνδικαλιστικές οργανώσεις και κάθε άλλη οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών.

Τι ισχύει για έσοδα, δαπάνες και χρηματοδότηση

Σύμφωνα με το άρθρο 6 του Ν. 4023/2011, τα έσοδα και οι δαπάνες κατά τη διάρκεια της περιόδου από την απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής, με την οποία γίνεται δεκτή η πρόταση για τη διενέργεια δημοψηφίσματος, έως τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας θεωρούνται εκλογικές, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο ν. 3023/2002 (Α' 146).

Σε όσους συμμετέχουν στη διενέργεια δημοψηφίσματος δεν διατίθεται κρατική χρηματοδότηση.

Απαγορεύεται η χρηματοδότηση και κάθε άλλου είδους παροχές ή διευκολύνσεις σε όσους συμμετέχουν στη διενέργεια δημοψηφίσματος από:

α) φυσικά πρόσωπα που δεν έχουν την ελληνική ιθαγένεια ή που είναι ιδιοκτήτες ή εκδότες ημερήσιων ή περιοδικών εντύπων πανελλήνιας ή τοπικής κυκλοφορίας ή που είναι ιδιοκτήτες ραδιοφωνικών ή τηλεοπτικών, εν γένει, σταθμών,

β) νομικά πρόσωπα δημόσιου ή ιδιωτικού δικαίου, και

γ) Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης του πρώτου και του δεύτερου βαθμού.

Η χρηματοδότηση από το ίδιο φυσικό πρόσωπο δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει το ποσό των πέντε χιλιάδων (5.000) ευρώ.

Όποιος από τους συμμετέχοντες στη διενέργεια δημοψηφίσματος λαμβάνει χρηματοδότηση κατά παράβαση της παραγράφου 3, τιμωρείται με πρόστιμο έως εκατό χιλιάδων (100.000) ευρώ.

Όποιος χρηματοδοτεί συμμετέχοντες στη διενέργεια δημοψηφίσματος κατά παράβαση της παραγράφου 3, τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο έτη και πρόστιμο τουλάχιστον πενήντα χιλιάδων (50.000) ευρώ.

Όποιος από τους συμμετέχοντες στη διενέργεια δημοψηφίσματος λαμβάνει χρηματοδότηση κατά παράβαση της παραγράφου 4, τιμωρείται με πρόστιμο στο εκατονταπλάσιο της υπέρβασης.

Όποιος χρηματοδοτεί συμμετέχοντες στη διενέργεια δημοψηφίσματος κατά παράβαση της παραγράφου 4, τιμωρείται με φυλάκιση έως ένα έτος και πρόστιμο τουλάχιστον δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ.

Παράλληλα, σύμφωνα με το άρθρο 7 του Ν. 4023/2011, για τη συμμετοχή στη διενέργεια δημοψηφίσματος επιβάλλεται όριο δαπανών.

Οι δαπάνες των πολιτικών κομμάτων δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν το τριάντα τοις εκατό (30%) της χρηματοδότησης που διατέθηκε στις τελευταίες γενικές βουλευτικές εκλογές.

Οι δαπάνες ενώσεων προσώπων, επιστημονικών, επαγγελματικών ή συνδικαλιστικών οργανώσεων και κάθε άλλης οργάνωσης της κοινωνίας των πολιτών δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν το πενήντα τοις εκατό (50%) του ποσού που αποτελεί όριο δαπανών για τα πολιτικά κόμματα, σύμφωνα με την παράγραφο 2.

Η υπέρβαση του ορίου δαπανών τιμωρείται με πρόστιμο που ανέρχεται στο πενταπλάσιο του ποσού της υπέρβασης.

Τι ισχύει για τα μέσα ενημέρωσης

Σύμφωνα με το άρθρο 9 του Ν. 4023/2011, κατά τη διάρκεια της περιόδου από τη δημοσίευση του προεδρικού διατάγματος, με το οποίο προκηρύσσεται η διενέργεια δημοψηφίσματος, έως και την Παρασκευή πριν από τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας οι δημόσιοι και οι ιδιωτικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί, οι τηλεοπτικοί σταθμοί ελεύθερης λήψης, καθώς επίσης οι φορείς παροχής συνδρομητικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών κάθε μορφής υποχρεούνται να μεταδίδουν μηνύματα όσων συμμετέχουν στο δημοψήφισμα.

Η διάρκεια του χρόνου για τη μετάδοση μηνυμάτων καθορίζεται με κοινή απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών και του Υπουργού που είναι αρμόδιος για την εποπτεία των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας, μετά από γνώμη του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης. Ο χρόνος που διατίθεται κατανέμεται ισομερώς μεταξύ εκείνων που τάσσονται υπέρ καθεμιάς από τις προσφερόμενες απαντήσεις στο ερώτημα ή στα ερωτήματα.

Με όμοια απόφαση και υπό τους ίδιους όρους καθορίζεται ο χρόνος που διατίθεται στα δελτία ειδήσεων των κρατικών και ιδιωτικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών για την παρουσίαση της δραστηριότητας τους.

Η μετάδοση των μηνυμάτων και η παρουσίαση της δραστηριότητας διενεργείται δωρεάν και απαλλάσσεται από κάθε τέλος.

Δικαιούχοι των χώρων υπαίθριας προβολής πολιτικών μηνυμάτων, όπως καθορίζονται στο άρθρο 44 του π.δ. 96/2007 (Α' 116), είναι και οι ενώσεις προσώπων, οι επιστημονικές, οι επαγγελματικές ή οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, καθώς επίσης κάθε άλλη οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών που συμμετέχουν στη διενέργεια δημοψηφίσματος.

Οι «Επιτροπές Υποστήριξης»

Σύμφωνα με το άρθρο 10 του Ν. 4023/2011, με κριτήριο τη θέση τους στο ερώτημα ή στα ερωτήματα που τίθενται στην κρίση των ψηφοφόρων, τα πολιτικά κόμματα, οι ενώσεις προσώπων, οι επιστημονικές, οι επαγγελματικές ή οι συνδικαλιστικές οργανώσεις και κάθε άλλη οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών συμμετέχουν στην αντίστοιχη «Επιτροπή Υποστήριξης».

Για την απόφαση τους ενημερώνεται με την υποβολή σχετικής δήλωσης ο Υπουργός Εσωτερικών εντός τριών ημερών από τη δημοσίευση του προεδρικού διατάγματος, με το οποίο προκηρύσσεται η διενέργεια δημοψηφίσματος.

Ο χρόνος που διατίθεται με τις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 9 για την προβολή μηνυμάτων και την παρουσίαση της δραστηριότητας, καθώς επίσης οι χώροι υπαίθριας προβολής της παραγράφου 5 του άρθρου 9 κατανέμονται μεταξύ όσων συμμετέχουν στην αντίστοιχη «Επιτροπή Υποστήριξης» με απόφαση τους.

Κάθε «Επιτροπή Υποστήριξης» έχει δικαίωμα να ορίζει έναν εκπρόσωπο της και τον αναπληρωτή του σε κάθε εκλογικό τμήμα.

Τα ζητήματα που αφορούν τη δημιουργία και τη συμμετοχή σε «Επιτροπή Υποστήριξης», καθώς επίσης κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών.

Τι απαγορεύεται

Σύμφωνα με το άρθρο 11 του Ν. 4023/2011, κατά τη διάρκεια της περιόδου από τη δημοσίευση του προεδρικού διατάγματος, με το οποίο προκηρύσσεται η διενέργεια δημοψηφίσματος, έως και την ημέρα διεξαγωγής της ψηφοφορίας, απαγορεύεται σε όσους συμμετέχουν σε αυτό:

α) η ανάρτηση ή η επικόλληση σε εξωτερικούς δημόσιους ή ιδιωτικούς χώρους και σε αυτοκινούμενα μέσα αεροπανώ, πανώ, αφισών, γιγαντοαφισών και κάθε άλλου είδους υλικού προβολής, εκτός των χώρων της παραγράφου 5 του άρθρου 9, καθώς επίσης η αναγραφή συνθημάτων, και

β) η μετάδοση μηνυμάτων από δημόσιους και ιδιωτικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς, τηλεοπτικούς σταθμούς ελεύθερης λήψης, καθώς επίσης από φορείς παροχής συνδρομητικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών, με την επιφύλαξη όσων ορίζονται στις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 9.

Ολόκληρο το Νόμο 4023/2011 μπορείτε να βρείτε εδώ.