logo-print

Υπάρχει λόγος διατήρησης της διαδοχικής ασφάλισης;

12/11/2021

12/11/2021

Ιδιωτικό Ασφαλιστικό Δίκαιο Ζ έκδοση
Συλλογικό εργατικό δίκαιο - 3η έκδοση

ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Επιμέλεια: Ανδρέας Κουτσόλαμπρος, Πρόεδρος Ένωσης Εμμίσθων Δικηγόρων, Σύμβουλος ΔΣΑ

Ι. Ιστορικό

Ως διαδοχική ασφάλιση νοείται η υπαγωγή του ασφαλισμένου στην ασφάλιση περισσοτέρων του ενός ασφαλιστικών οργανισμών κατά τη διάρκεια του ασφαλιστικού του βίου, λόγω αλλαγής ασφαλιστέας ιδιότητας ή εργασίας. Η πρώτη προσπάθεια ρύθμισης του ζητήματος αυτού έγινε με το άρθρο 7 του Α.Ν.694/1937, στη συνέχεια ίσχυσαν οι διατάξεις του άρθρου 51 του Α.Ν.1846/1951, για να υπάρξει η τελική ρύθμιση του Ν.Δ.4202/1961 «Περί διατηρήσεως των εκ της κοινωνικής ασφαλίσεως δικαιωμάτων εις περιπτώσεις μεταβολής ασφαλιστικού φορέως (ΦΕΚ 175 Α΄)», ο οποίος με πολλές φυσικά τροποποιήσεις (με πιο σημαντική αυτή του ν.1405/1983) ίσχυσε μέχρι τις μέρες μας.

Ανατρέχοντας στις σχετικές εισηγητικές εκθέσεις, ιδίως του Ν.Δ. 4202/1961 διαπιστώνουμε ότι δύο ήταν οι βασικές αναγκαιότητες που κάλυπτε ο θεσμός της διαδοχικής ασφάλισης:

Α) Η μη απώλεια ασφαλιστικών δικαιωμάτων των εργαζομένων, ιδίως στις περιπτώσεις που δεν υπήρχε δυνατότητα λήψης αυτοτελούς σύνταξης από τους Φορείς στους οποίους είχαν ασφαλιστεί.

Β) Ο συνυπολογισμός του κόστους συνταξιοδότησης και η κατανομή του μεταξύ των Φορέων.

Οι ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης και πολύ περισσότερο οι ασφαλισμένοι γνωρίζουν πως ο θεσμός αυτός ουδέποτε κατάφερε να λειτουργήσει με ομαλό τρόπο. Προσέθεσε γραφειοκρατία, ανασφάλεια και πολλές διενέξεις, ενώ οι καθυστερήσεις στην έκδοση των συντάξεων με διαδοχική ασφάλιση έχουν αφήσει ιστορία, φτάνοντας σε πολυετείς αναμονές. Πέραν των ανωτέρω, υπήρχαν κενά και διαβαθμίσεις στην εφαρμογή της, όπως π.χ. με την εξαίρεση του Δημοσίου, που συνέτειναν σε μια χαοτική κατάσταση, που καθόλου δεν διευκόλυνε τον ασφαλισμένο. Θυμάμαι, πως ακόμη και από τα ασφαλιστικά ταμεία διδόταν η συμβουλή της μη χρήσης του δικαιώματος αυτού, όταν πχ. ο χρόνος διαδοχικής ασφάλισης ήταν μικρός ή η άσκηση του δικαιώματος να γίνεται μετά την έκδοση της συνταξιοδοτικής απόφασης από τον τελευταίο φορέα.

ΙΙ. Ο ν.4387/2016 και η ένταξη όλων των φορέων στον e-ΕΦΚΑ

Ανέμενε κανείς πως με το ν.4387/2016, ο οποίος συγχώνευσε όλα τα ασφαλιστικά ταμεία σε ένα Ενιαίο Φορέα, θα καταργείτο η διαδοχική ασφάλιση. Κι όμως υπήρξε το άρθρο 19 του νόμου αυτού, του οποίου παρατίθενται τα κυριότερα σημεία, ως ισχύει μετά την τροποποίησή του με το ν.4670/2020:

Άρθρο 19

Διατάξεις περί διαδοχικής ασφάλισης

1α. Η αίτηση συνταξιοδότησης που υποβάλλεται βάσει των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης εξετάζεται από την αρμόδια υπηρεσία του φορέα ή τομέα ή κλάδου ή λογαριασμού, στην οποία ασφαλισμένοι υπάγονταν, λόγω ιδιότητας ή απασχόλησης, κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης, σύμφωνα με τη νομοθεσία του τελευταίου αυτού φορέα.

Η διαδικασία εύρεσης των συνταξιοδοτικών προϋποθέσεων με τις οποίες θεμελιώνεται συνταξιοδοτικό δικαίωμα καθορίζεται ως ακολούθως:

Τα πρόσωπα, τα οποία ασφαλίστηκαν διαδοχικά σε περισσότερους από έναν ενταχθέντες στον Ε.Φ.Κ.Α. ασφαλιστικούς οργανισμούς, δικαιούνται σύνταξη με τις προϋποθέσεις του ενταχθέντα φορέα ή τομέα ή κλάδου ή λογαριασμού που υπάγονταν κατά το χρόνο άσκησης της τελευταίας δραστηριότητας ή απασχόλησης, εφόσον πραγματοποίησαν στην ασφάλισή του:

αα) χίλιες (1.000) ημέρες ασφάλισης συνολικά από τις οποίες τριακόσιες (300) ημέρες την τελευταία πενταετία πριν την υποβολή αίτησης συνταξιοδότησης ή πριν τη διακοπή της ασφάλισης για την κρίση του δικαιώματος σε σύνταξη λόγω γήρατος,

αβ) εξακόσιες (600) ημέρες ασφάλισης οποτεδήποτε πριν τη διακοπή της δραστηριότητας ή απασχόλησης ή την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης ή την επέλευση του ασφαλιστικού κινδύνου για τις συντάξεις λόγω αναπηρίας ή θανάτου.

β. Σε περίπτωση που δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις της περίπτωσης 1α’ ή σε περίπτωση που πληρούνται, αλλά δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης του φορέα ή τομέα ή κλάδου ή λογαριασμού όπου υπάγονταν κατά τον χρόνο άσκησης της τελευταίας δραστηριότητας ή απασχόλησης, δικαιούνται σύνταξη με τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης της δραστηριότητας στην οποία πραγματοποίησαν τις περισσότερες ημέρες ασφάλισης, στην οποία δεν περιλαμβάνεται η τελευταία, εφόσον:

βα) έχουν συμπληρώσει το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης λόγω γήρατος ή είναι ανάπηρα με το ποσοστό αναπηρίας που προβλέπεται από τη νομοθεσία του φορέα που υπάγονταν κατά τον χρόνο άσκησης της τελευταίας δραστηριότητας ή απασχόλησης και

ββ) πληρούνται οι προϋποθέσεις για συνταξιοδότηση που προβλέπει η νομοθεσία του φορέα της δραστηριότητας που διένυσαν τον περισσότερο χρόνο ασφάλισης.

γ. Σε περίπτωση που τα ανωτέρω πρόσωπα δεν συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης που προβλέπει η νομοθεσία του φορέα της δραστηριότητας ή απασχόλησης στην οποία πραγματοποίησαν τις περισσότερες ημέρες ασφάλισης, σύμφωνα με την περίπτωση 1β’ τότε το συνταξιοδοτικό δικαίωμα κρίνεται με τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης του φορέα της δραστηριότητας ή απασχόλησης κατά φθίνουσα σειρά αριθμού ημερών ασφάλισης.

δ. Σε περίπτωση που δεν συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης που προβλέπει η νομοθεσία κάποιου από τους ενταχθέντες, πλην του τελευταίου, στον Ε.Φ.Κ.Α. φορέα ή τομέα ή κλάδου ή λογαριασμού, στους οποίους ασφαλίσθηκαν, τότε η αίτηση συνταξιοδότησης απορρίπτεται.

ε. Ως χρόνος ασφάλισης που απαιτείται για την πλήρωση των ανωτέρω προϋποθέσεων της περίπτωσης 1 της παραγράφου 1 λογίζεται ο χρόνος υποχρεωτικής ή προαιρετικής ασφάλισης. Ειδικά, για την πλήρωση των προϋποθέσεων του απαιτούμενου συνολικού χρόνου ασφάλισης (ήτοι χιλίων (1.000) ημερών ασφάλισης), καθώς και των εξακοσίων (600) ημερών ασφάλισης, δύναται να συνυπολογιστεί και ο χρόνος αναγνώρισης στρατιωτικής θητείας για τον οποίο καταβλήθηκαν εισφορές στον αρμόδιο ενταχθέντα φορέα, τομέα, κλάδο ή λογαριασμό.

στ. Ειδικές διατάξεις που αφορούν στην ύπαρξη ενεργού ασφαλιστικού δεσμού, στη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας σε δεδομένο χρόνο σε σχέση με τον χρόνο διακοπής της απασχόλησης, στην παραγραφή κ.λπ., δεν λαμβάνονται υπόψη για την εφαρμογή του άρθρου αυτού.

2. Το ποσό της σύνταξης υπολογίζεται σύμφωνα με τα άρθρα 7, 8 και 28 με βάση τον συνολικό χρόνο που διανύθηκε στην ασφάλιση όλων των ενταχθέντων στον Ε.Φ.Κ.Α. φορέων, τομέων, κλάδων και λογαριασμών.

Ο παράλληλος χρόνος ασφάλισης έως 31.12.2016 σε περισσότερους του ενός φορείς, αξιοποιείται σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 17 και 36Α.

Επιγραμματικά διαπιστώνουμε ότι διατηρούνται αρκετές από τις ρυθμίσεις του ν.δ.4202/1961 και του ν.1405/1983, μεταξύ των οποίων ποιος είναι ο τελευταίος φορέας/υπηρεσία απονομής, οι ιδιαιτερότητες των ασφαλισμένων του δημοσίου, οι αμφισβητήσεις κλπ.

Προκειμένου να δοθεί φως σε όλη αυτή την κατάσταση που ταλανίζει προσωπικό του e-ΕΦΚΑ και ασφαλισμένους έχουν εκδοθεί τουλάχιστον 14 εγκύκλιοι, οδηγίες και γενικά έγγραφα του Υπουργείου και του Φορέα, μεταξύ των οποίων Φ1500/34154/1764/2016 ΥΠΕΚΑΑ, Φ.1500/οικ.1681/119/2017, Εγκύκλιος 37/2017 ΕΦΚΑ, Φ.1500/Δ17/οικ.42472/969/2019 ΥΠΕΚΑΑ, Φ1500/19412/716/2020 ΥΠΕΚΥΠ, Εγκύκλιος 50/2020 ΕΦΚΑ κλπ.

Θα περίμενε κανείς με την ανωτέρω υπέρμετρη κανονιστική και επεξηγηματική λειτουργία των δημοσίων οργάνων, θα είχαν λυθεί όλα τα προβλήματα και οι απορίες, όλες οι δυσλειτουργίες της διαδοχικής ασφάλισης. Κι όμως όχι...

Οι ασφαλισμένοι περιμένουν χρόνια για το ζητούμενο:

ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΟΡΘΗΣ ΚΑΤΑ ΝΟΜΟ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ

Δικαιολογίες άπειρες: Έλλειψη προσωπικού, η πολυπλοκότητα, τα αρχεία και φυσικά η νέα δικαιολογία (από το 2016 και μετά) δεν υπάρχει η μηχανογραφική εφαρμογή. Λες και τόσα χρόνια οι Υπηρεσίες έκδοσης συντάξεων των ΦΚΑ εξέδιδαν τις συντάξεις με μηχανογραφικές εφαρμογές.

Μέχρι να φτιαχτούν οι μηχανογραφικές εφαρμογές που ορθώς γίνονται, ο υπάλληλος παίρνει χαρτί και μολύβι, παίρνει τον υπολογιστή του και εφαρμόζει το Νόμο, όσο καλύτερα μπορεί. Δυστυχώς όπως και σε όλα τα πράγματα, η διαχρονική αυτή ευθύνη πρέπει να καταλογιστεί στις πολιτικές ηγεσίες του Υπουργείου Εργασίας και τις Διοικήσεις του e-ΕΦΚΑ και του τ. ΕΤΕΑΕΠ.

ΙΙΙ. Τι πρέπει να γίνει;

Διαβάζω και ξαναδιαβάζω το άρθρο 19 και πραγματικά δεν κατανοώ τι ακριβώς εξυπηρετεί.

Γιατί πρέπει να μιλάμε για ενταχθέντες φορείς, για διάκριση του χρόνου ασφάλισης και γιατί πρέπει να κάνουμε διακρίσεις ανάλογα με την ιδιότητα του ασφαλισμένου;

Γιατί πρέπει να παραπέμπουμε τον ασφαλισμένο σε Υπηρεσία ενταχθέντος Φορέα (πχ.τ. ΙΚΑ, ή ΟΑΕΕ κλπ.) όταν η οργάνωση της Γενικής Διεύθυνσης Συντάξεων είναι ενιαία και συνολική;

Γιατί πρέπει να μιλάμε για προϋποθέσεις συνταξιοδότησης σε κάποιον από τους ενταχθέντες φορείς κατά σειρά ασφαλίσεως και χρόνου ασφάλισης, όταν μπορείς απλά να προβλέψεις ότι αρκεί η συνδρομή των ευνοϊκότερων προϋποθέσεων σε οποιονδήποτε από τους φορείς αυτούς; (Τούτο ιδίως όταν πλέον και όσο περνούν τα χρόνια, η πλειοψηφία των ασφαλισμένων εξέρχεται με τις γενικές προϋποθέσεις, ήτοι ηλικία 67 ετών και συνολικό χρόνο ασφάλισης τουλάχιστον 15 ετών ή ηλικία 62 ετών και συνολικό χρόνο ασφάλισης τουλάχιστον 40 ετών)

Ποιος ο λόγος διατήρησης αυτής της γραφειοκρατικής διαδικασίας;

Όπως εύκολα καταλαβαίνει ο κοινός νους, οι λόγοι που επέβαλαν τη διαδοχική ασφάλιση έχουν εκλείψει δια παντός.

Α. Δεν υφίστανται περισσότεροι του ενός Ασφαλιστικοί Οργανισμοί (με εξαίρεση ίσως την Τράπεζα της Ελλάδος και κάποια ΝΠΙΔ επικουρικής ασφάλισης τα οποία όμως δεν φαίνεται να καταλαμβάνει η ρύθμιση του άρθρου 19 του ν.4387/2016).

Β. Δεν υφίσταται πλέον η ανάγκη καταμερισμού της δαπάνης συνταξιοδότησης μεταξύ περισσοτέρων φορέων.

Ήρθε η ώρα να κοπεί ο γόρδιος αυτός δεσμός, να θεωρηθεί όλος ο χρόνος που έχει διανυθεί σε περισσότερους του ενός ενταχθέντες Φορείς, ως ενιαίος χρόνος ασφάλισης στον ΕΦΚΑ και για όλους τους ασφαλισμένους χωρίς διακρίσεις, με τις εντεύθεν συνέπειες (θεμελίωση δικαιωμάτων, εξεύρεση ποσοστού αναπλήρωσης κλπ.).

Ήρθε η ώρα να θεσμοθετηθεί ότι ο Φορέας θα επιλέγει σε συνεννόηση με τον ασφαλισμένο την πιο συμφέρουσα γι’αυτόν εκδοχή, είτε ως προς τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, είτε ως προς τον υπολογισμό της συντάξεως.

Μηχανογραφικά και τεχνικά ο Ενιαίος Φορέας πρέπει να ρίξει ιδιαίτερο βάρος στη δημιουργία ηλεκτρονικής ατομικής καρτέλας του ασφαλισμένου, με όλο το ιστορικό ασφάλισης και ενοποίηση του χρόνου της σε όλους τους ενταχθέντες φορείς. Στην ίδια καρτέλα θα πρέπει να υπάρχουν οι καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές από όλες τις πηγές και όλους τους φορείς από το 2002 και εντεύθεν, ώστε να μπορεί εύκολα να εξαχθούν τα απαραίτητα για την έκδοση συντάξεως στοιχεία:

  • Χρόνος ασφάλισης/Ποσοστό αναπλήρωσης
  • Μέσος όρος συνταξίμων αποδοχών ασφαλιστικού βίου
  • Τυχόν προσαυξήσεις (πχ.παράλληλη ασφάλιση, αυξημένα ποσοστά εισφορών κλπ.)

Όταν υπάρξει αυτή η απλοποίηση και ψηφιοποίηση, τότε ναι θα μπορούμε να πούμε για συντάξεις με το πάτημα ενός κουμπιού.

Το μέτρο απόδειξης στην πιθανολόγηση ΕΠολΔ 30
Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο
send