Πώς ορίζεται ο συνεργάσιμος δανειολήπτης και οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης

Ο «συνεργάσιμος δανειολήπτης », ο οποίος απευθύνεται στο πιστωτικό ίδρυμα και συνεργάζεται για την εύρεση λύσης, μπορεί να επιτύχει εξωδικαστική διευθέτηση των οφειλών του εύκολα, γρήγορα και ανέξοδα, παραμένοντας πιστοληπτικά ενήμερος και διατηρώντας ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο.

Η έννοια του «συνεργάσιμου δανειολήπτη», όπως αποφασίστηκε στο Κυβερνητικό Συμβούλιο Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους του Ν. 4224/2013, έχει ως εξής:

Ένας δανειολήπτης είναι συνεργάσιμος έναντι των δανειστών του όταν:

α) παρέχει πλήρη και επικαιροποιημένα στοιχεία επικοινωνίας στους δανειστές ή όποιον ενεργεί νομίμως για λογαριασμό τους (π.χ. αριθμούς σταθερού, κινητού τηλεφώνου και τηλεομοιοτυπίας, ηλεκτρονική διεύθυνση, διεύθυνση κατοικίας και εργασίας) και προβαίνει σε ορισμό συγγενικού ή φιλικού προσώπου, ως αντικλήτου επικοινωνίας για κάθε περίπτωση που ο ίδιος δεν είναι διαθέσιμος,

β) είναι διαθέσιμος σε επικοινωνία με τον δανειστή ή με όποιον ενεργεί νομίμως για λογαριασμό αυτού και ανταποκρίνεται με ειλικρίνεια και σαφήνεια, σε κλήσεις και επιστολές του δανειστή ή όποιου ενεργεί νομίμως για λογαριασμό του, αυτοπροσώπως είτε διά του αντικλήτου του, με κάθε πρόσφορο τρόπο, εντός 15 εργάσιμων ημερών,

γ) προβαίνει αυτοπροσώπως είτε διά του αντικλήτου του σε πλήρη και ειλικρινή γνωστοποίηση πληροφοριών προς το δανειστή ή όποιον ενεργεί νομίμως για λογαριασμό του, αναφορικά με την τρέχουσα οικονομική του κατάσταση, εντός 15 εργασίμων ημερών από την ημέρα μεταβολής της ή εντός 15 εργάσιμων ημερών από την ημέρα που θα ζητηθούν ανάλογες πληροφορίες από το δανειστή ή όποιον ενεργεί νομίμως για λογαριασμό του,

δ) προβαίνει αυτοπροσώπως είτε διά του αντικλήτου του, σε πλήρη και ειλικρινή γνωστοποίηση πληροφοριών, προς το δανειστή ή όποιον ενεργεί για λογαριασμό του, οι οποίες θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην μελλοντική οικονομική του κατάσταση, εντός 15 εργάσιμων ημερών από την ημέρα που θα περιέλθουν σε γνώση του (π.χ. πλήρωση προϋποθέσεων λήψης επιδόματος, εμφάνιση νέων περιουσιακών στοιχείων που θα περιέλθουν στην κυριότητα του [κληρονομιά κ.λπ.], απώλεια κυριότητας περιουσιακών στοιχείων, ανακοινώσεις απόλυσης, καταγγελίες μισθώσεων, εξαγορά ασφαλιστικών προϊόντων, κέρδη οποιασδήποτε μορφής κ.λπ.) και

ε) συναινεί σε διερεύνηση εναλλακτικής πρότασης αναδιάρθρωσης με το δανειστή ή όποιον ενεργεί νομίμως για λογαριασμό του, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στον Κώδικα Δεοντολογίας του Ν. 4224/2014.

Εύλογες δαπάνες διαβίωσης

Σύμφωνα με τον Κώδικα Δεοντολογίας της Τράπεζας της Ελλάδος, κατά την αξιολόγηση των οικονομικών στοιχείων ενός δανειολήπτη προκειμένου να προσδιοριστεί και να αξιολογηθεί η δυνατότητα αποπληρωμής των υποχρεώσεών του, λαμβάνεται υπόψη, παράλληλα με άλλες πηγές πληροφόρησης, και το επίπεδο των λεγόμενων «εύλογων δαπανών διαβίωσης».

Στην ουσία, οι «εύλογες δαπάνες διαβίωσης» είναι ένας αντικειμενικός τρόπος προσδιορισμού των δαπανών που απαιτούνται για την κάλυψη των βασικών αναγκών των νοικοκυριών.

Ο ορισμός των «εύλογων δαπανών διαβίωσης» προσδιορίστηκε κατόπιν αναλυτικής επιστημονικής μελέτης που εκπονήθηκε με στοιχεία που έχουν δηλώσει τα ελληνικά νοικοκυριά αναφορικά με τα έξοδα που κάνουν, ενώ ο υπολογισμός τους στηρίζεται στα στοιχεία της Έρευνας Οικογενειακών Προϋπολογισμών (ΕΟΠ) που διενεργείται κάθε χρόνο από την Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία.

H Έρευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών (Household Budget Survey) είναι μία στατιστική έρευνα μέσω της οποίας συγκεντρώνονται πληροφορίες από αντιπροσωπευτικό δείγμα των νοικοκυριών της χώρας (8.719 άτομα) για όλες τις δαπάνες διαβίωσής τους, ανεξαρτήτως αν έχουν δάνειο ή όχι. Περισσότερες λεπτομέρειες για τη μεθοδολογία μπορείτε να βρείτε στο efpolis.gr

Οι δαπάνες διαβίωσης ταξινομούνται σε τέσσερις βασικές ομάδες ανάλογα με το πόσο απαραίτητες είναι για τη διαβίωση ενός νοικοκυριού. Συγκεκριμένα οι ομάδες αυτές είναι:

1η ομάδα: Αφορά τις πιο βασικές δαπάνες για τη διαβίωση του νοικοκυριού, όπως οι δαπάνες για διατροφή (συμπεριλαμβανομένων των εξόδων σε καντίνες και κυλικεία εργασίας και σχολείων), ένδυση και υπόδηση (αγορά και επιδιώρθωση), λειτουργικά έξοδα κατοικίας (ηλεκτρισμός, ύδρευση, κλπ), μετακίνηση (συμπεριλαμβανομένων τόσο των ιδίων μέσων όσο και των μέσω μαζικής μεταφοράς), επισκευή και συντήρηση επίπλων και οικιακού εξοπλισμού, είδη οικιακής κατανάλωσης και ατομικής φροντίδας (συμπεριλαμβανομένων και των εξόδων για κατοικίδια ζώα), ενημέρωση και μόρφωση, υπηρεσίες τηλεφωνίας και ταχυδρομείων, αγαθά και υπηρεσίες υγείας, υπηρεσίες εκπαίδευσης, υπηρεσίες κοινωνικής προστασίας και οικονομικές υπηρεσίες (αμοιβές δικηγόρων, φοροτεχνικών, κλπ).

2η ομάδα: Περιλαμβάνει επιπλέον δαπάνες εστίασης.

3η ομάδα: Περιλαμβάνει επιπλέον διαρκή αγαθά και συσκευές.

4η ομάδα: Περιλαμβάνει επιπλέον δαπάνες για κατανάλωση αλκοολούχων ποτών και καπνού, αεροπορικές μετακινήσεις, τουριστικές υπηρεσίες και υπηρεσίες αναψυχής, πολιτισμού και αθλητισμού.

Στον υπολογισμό των εύλογων δαπανών διαβίωσης λαμβάνονται υπόψη επίσης έξοδα που σχετίζονται με κοινωνικές υπηρεσίες που παρέχονται από το κράτος (δηλαδή εθνικού συστήματος υγείας, δημόσια σχολεία κλπ.) και εξαιρούνται εναλλακτικές επιλογές που παρέχονται από τον ιδιωτικό τομέα, καθώς και αγορές πολυτελείας.

Τα ποσά των εύλογων δαπανών διαβίωσης είναι καθαρά μετά την αφαίρεση των φόρων (όπως προκύπτουν στο εκκαθαριστικό σημείωμα της εφορίας) και αφού αφαιρεθεί η δόση του δανείου για τους δανειολήπτες και το ποσό του ενοικίου για τους ενοικιαστές.

Οι τέσσερις προαναφερόμενες ομάδες αποτελούν καταναλωτικά πρότυπα όπως καταγράφονται από τα επίσημα στοιχεία της ΕΟΠ, είναι, ωστόσο προφανές ότι όσο «ανεβαίνουμε» ομάδα, τόσο μειώνεται η σημαντικότητα των δαπανών οι οποίες μπορούν είτε να περιοριστούν, είτε να αναβληθούν για αργότερα.

Σε κάθε περίπτωση, κάθε νοικοκυριό αντιμετωπίζεται ως μια ξεχωριστή περίπτωση με διαφορετικές ανάγκες. Γι’ αυτό και ο προσδιορισμός των εύλογων δαπανών γίνεται σε εξατομικευμένη βάση, λαμβανομένης υπόψη τόσο της οικογενειακής κατάστασης όσο και των τυχόν ιδιάζουσων συνθηκών, όπως χρόνιες ασθένειες, φυσικές ή διανοητικές αναπηρίες, κ.α.

Στις «εύλογες δαπάνες διαβίωσης» δεν προσμετρώνται οι δόσεις δανείου για τους δανειολήπτες, και αντίστοιχα το ενοίκιο για τους ενοικιαστές.

Tο Πιστωτικό Ίδρυμα κατά τη διαδικασία αξιολόγησης της δυνατότητας αποπληρωμής θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη:

• την οικονομική κατάσταση του δανειολήπτη
• το συνολικό ύψος και η φύση των χρεών του δανειολήπτη,
• την τρέχουσα ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη,
• το ιστορικό οικονομικής συμπεριφοράς του δανειολήπτη και
• την προβλεπόμενη και αναμενόμενη ικανότητα αποπληρωμής του οφειλέτη λαμβάνοντας υπόψη το επίπεδο των εύλογων δαπανών διαβίωσης.

Σε κάθε περίπτωση, εφόσον ο οφειλέτης δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τη ρύθμιση που του προτείνεται από το πιστωτικό ίδρυμα, το δικαίωμα προσφυγής του στο ν. 3869/2010 διατηρείται, αν φυσικά πληρούνται οι προϋποθέσεις υπαγωγής, και η διευθέτηση της οφειλής θα προσδιοριστεί δικαστικά.

Τυποποιημένη Κατάσταση Οικονομικής Πληροφόρησης (ΤΥ.Κ.Ο.Π.) 

Το αρχείο της ΤΥΚΟΠ διατίθεται για λήψη από την ιστοσελίδα της Τράπεζας της Ελλάδος, εδώ.

Δικαιολογητικά που οφείλουν να προσκομίζουν οι ιδιώτες και οι ατομικές επιχειρήσεις/ελεύθεροι επαγγελματίες στο πλαίσιο συμπλήρωσης της ΤΥ.ΚΟ.Π.

Σύμφωνα με τη διευκρινιστική εγκύκλιο της Τράπεζας της Ελλάδος σχετικά με την εφαρμογή του Κώδικα Δεοντολογίας, η Τράπεζα της Ελλάδος αναμένει τη μέγιστη δυνατή τυποποίηση της μορφής και του περιεχομένου της πληροφόρησης που το ίδρυμα απαιτεί από τον δανειολήπτη στο πλαίσιο εφαρμογής του Κώδικα.

Στο πνεύμα αυτό και με σκοπό τη διευκόλυνση των δανειοληπτών, κρίθηκε σκόπιμη η κατά το δυνατόν τυποποίηση των δικαιολογητικών που οφείλει να προσκομίζει ο δανειολήπτης στο πλαίσιο συμπλήρωσης της ΤΥ.ΚΟ.Π., καθώς επίσης και τα πεδία της ΤΥ.ΚΟ.Π. που θα πρέπει να συμπληρώνει υποχρεωτικά.

Σημείωση: Τα κατωτέρω δικαιολογητικά και έγγραφα θα πρέπει να προσκομίζονται από όλους τους ενεχόμενους στη δανειακή σύμβαση (συνοφειλέτες, πρόσθετα μέλη, εγγυητές κλπ) και κατ' ελάχιστο μαζί με τη συμπληρωμένη Τυποποιημένη Κατάσταση Οικονομικής Πληροφόρησης (ΤΥ.Κ.Ο.Π.). Παρά ταύτα, ο οφειλέτης υποχρεούται να προσκομίζει στην τράπεζα και κάθε άλλο δικαιολογητικό ή έγγραφο που είτε αποδεικνύει τυχόν πρόσθετα στοιχεία που αυτός επικαλείται, είτε θεωρείται από την τράπεζα απαραίτητο για την αξιολόγηση των οικονομικών δυνατοτήτων του.

Προσοχή: Όπως αναφέρει η Τράπεζα της Ελλάδος η εκ μέρους σας υποβολή των ως άνω στοιχείων και δικαιολογητικών στην τράπεζα συνεπάγεται αυτοδίκαια την προς αυτήν παροχή της συγκατάθεσής σας και της εξουσιοδότησης αφενός να εξακριβώσει την ακρίβεια και πληρότητα αυτών και αφετέρου να αναζητήσει δεδομένα για την περιουσιακή σας κατάσταση και την οικονομική συμπεριφορά σας σε σχετικά αρχεία, περιλαμβανομένων των αρχείων της ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Α.Ε. (www.tiresias.gr -τηλ.2103676700). Σε οποιαδήποτε περίπτωση μεταβολής κάποιου από αυτά, πρέπει να το γνωστοποιήσετε εγγράφως σε όλες τις τράπεζες με τις οποίες συνεργάζεσθε, εντός δεκαπέντε (15) ημερών το αργότερο.

Ι. Ιδιώτες

1. Δελτίο Ταυτότητας/Διαβατηρίου

2. Ε1 - Δήλωση Φορολογίας Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων (του τελευταίου οικονομικού έτους)

3. Εκκαθαριστικό Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝ.Φ.Ι.Α.) (του τελευταίου οικονομικού έτους)

4. Βεβαίωση ρύθμισης οφειλόμενων φόρων (αν η ενημερότητα δόθηκε λόγω ρύθμισης)

5. Κατ' ελάχιστον, τελευταίο εκκαθαριστικό σημείωμα μισθοδοσίας και σε περίπτωση συνταξιούχων το τελευταίο απόκομμα σύνταξης

6. Ειδικά:

- Σε περίπτωση ανέργων, προσκομίζεται αποδεικτικό ανεργίας

- Σε περίπτωση οφειλετών με προβλήματα υγείας, προσκομίζονται οι αναγκαίες, κατά περίπτωση, ιατρικές γνωματεύσεις

- Σε περίπτωση υποβολής αίτησης συνταξιοδότησης, προσκομίζεται η «Αίτηση για απονομή σύνταξης» με υπογραφή και σφραγίδα του εκάστοτε ασφαλιστικού φορέα. Ειδικά για όσους έχουν υποβάλει αίτηση συνταξιοδότησης στο ΙΚΑ γίνεται αποδεκτό μηχανογραφημένο αντίγραφο χωρίς σφραγίδα και υπογραφή του ασφαλιστικού φορέα

- Σε περίπτωση συνταξιούχου υπό ανανέωση (λόγω αναπηρίας), προσκομίζεται «Ιατρική Γνωμάτευση» και εισηγητικό σημείωμα.

ΙΙ. Ελεύθεροι επαγγελματίες / ατομικές επιχειρήσεις (προσκομίζονται στοιχεία του φορέα της επιχείρησης και του ελεύθερου επαγγελματία)

1. Ε3 - Μηχανογραφικό Δελτίο Οικονομικών Στοιχείων Επιχειρήσεων και Επιτηδευματιών τριών (3) τελευταίων χρήσεων, με υπογραφή και σφραγίδα της εταιρίας και του παραλήπτη – εφόρου ή αποδεικτικό υποβολής στο Taxisnet

2. Διαθέσιμες περιοδικές δηλώσεις Φ.Π.Α. (Φ2) τρέχουσας χρήσεως και αντίστοιχες προηγούμενου έτους καθώς και Εκκαθαριστική Δήλωση Φ.Π.Α. (Φ1) τελευταίου οικονομικού έτους

3. Ε1 - Δήλωση Φορολογίας Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων φορέα (του τελευταίου οικονομικού έτους)

4. Εκκαθαριστικό Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝ.Φ.Ι.Α.) (του τελευταίου οικονομικού έτους)

5. Δελτίο Ταυτότητας/Διαβατηρίου

6. Αποδεικτικό Φορολογικής Ενημερότητας

7. Αποδεικτικό Ασφαλιστικής Ενημερότητας

8. Βεβαίωση ρύθμισης οφειλόμενων φόρων (αν η ενημερότητα δόθηκε λόγω ρύθμισης)