Πνευματική ιδιοκτησία, ανθρώπινα δικαιώματα και αστυνόμευση του διαδικτύου από Google και Facebook

Τη στιγμή που η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε διαδικασία αναθεώρησης του νομικού πλαισίου για την πνευματική ιδιοκτησία, η οργάνωση EDRi (European Digital Rights) προσπαθεί να αναλύσει τους λόγους για τους οποίους το ισχύον νομικό πλαίσιο απέτυχε.

Σε άρθρο του στη σελίδα της οργάνωσης, ο υπεύθυνος νομικών ζητημάτων, Diego Naranjo, τονίζει ότι ένα πολύ σημαντικό σφάλμα στο ισχύον νομικό πλαίσιο είναι ότι, ενώ καθίσταται σαφές πως το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας δεν είναι κατάλληλα διαμορφωμένο για να επιτελέσει το σκοπό του, αντί να υπάρξει αναθεώρησή του, ανατίθεται σε ιδιωτικές εταιρίες η ευθύνη να επιβάλλουν τους κανόνες.

Με τον τρόπο αυτό, εταιρίες όπως η Google ή η Facebook, βρίσκονται ξαφνικά στο ρόλο του εφαρμοστή του δικαίου, έχοντας την ευθύνη αλλά και την εξουσία να αφαιρέσουν περιεχόμενο που θεωρούν ότι παραβιάζει κανόνες του δικαίου πνευματικής ιδιοκτησίας.

Όπως επισημαίνει ο Naranjo, καταλήγουμε έτσι στην "ιδιωτικοποίηση" της αστυνόμευσης του διαδικτύου, η οποία, όμως, δεν μπορεί να αποτελέσει αποτελεσματική και κατάλληλη λύση για πολλούς λόγους.

Πρώτον, η επιβολή του νόμου από ιδιώτες υπονομεύει τη δημοκρατία και δημιουργεί κινδύνους για τα θεμελιώδη δικαιώματα, ιδίως για την ελευθερία της έκφρασης.

Παράλληλα, η ανάθεση στις ιδιωτικές εταιρίες του ρόλου του εφαρμοστή του δικαίου πνευματικής ιδιοκτησίας έχει ως αποτέλεσμα ο δημόσιος διάλογος να εστιάζει στο πως θα έπρεπε οι ιδιωτικές εταιρίες να αστυνομεύουν το διαδίκτυο, αντί στην ανάγκη για αναθεώρηση του δικαίου πνευματικής ιδιοκτησίας.

Εξάλλου, είναι λογικό οι ιδιωτικές εταιρίες, αναλαμβάνοντας το συγκεκριμένο ρόλο, να επιλέγουν τον ευκολότερο και νομικά ασφαλέστερο δρόμο.

Υπό το φόβο της επιβολής κυρώσεων ή της κακής δημοσιότητας, θεωρείται δεδομένο ότι είναι ασφαλέστερο για αυτές να αφαιρέσουν προληπτικά νόμιμο περιεχόμενο από το να διατρέξουν το κίνδυνο να διατηρήσουν παράνομο ή μη εξουσιοδοτημένο περιεχόμενο, με αποτέλεσμα να καταλήγουμε σε λογοκρισία, καταχρήσεις και υπερβολική εφαρμογή του νόμου.

Τέλος, παράλληλα με την προληπτική αφαίρεση περιεχομένου από την πλευρά των εταιριών, έμμεση συνέπεια αποτελεί και στην αυτολογοκρισία των ιδιωτών στο διαδίκτυο, προκειμένου να αποφύγουν πιθανές κυρώσεις.