Panama Papers: Απαραίτητη η αλλαγή στην ευρωπαϊκή φορολογική πολιτική

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Στη συνεδρίαση της 13ης Δεκεμβρίου 2017, παρουσιάστηκε στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το τελικό πόρισμα της ειδικής εξεταστικής επιτροπής, η οποία δημιουργήθηκε τον Ιούνιο του 2015 μετά τις αποκαλύψεις του σκανδάλου των Panama Papers, το οποίο, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει συστάσεις για δημόσια μητρώα με τα ονόματα των πραγματικών δικαιούχων και μέσα στήριξης των προσώπων που έχουν υποβάλει τις σχετικές καταγγελίες.

Πιο συγκεκριμένα, το πόρισμα περιέχει 211 συστάσεις της εξεταστικής επιτροπής του ΕΚ «για τη διερεύνηση καταγγελλόμενων παραβιάσεων και περιπτώσεων κακοδιοίκησης κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ σε σχέση με τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, τη φοροαποφυγή και τη φοροδιαφυγή» (PANA).

Η Ολομέλεια του ΕΚ ενέκρινε τις συστάσεις αυτές με 492 ψήφους υπέρ, 50 κατά και 136 αποχές.

Μεταξύ των σημαντικότερων συστάσεων της εξεταστικής επιτροπής είναι οι εξής:

• «τυποποιημένα, τακτικά επικαιροποιημένα, δημόσια και διασυνδεδεμένα μητρώα πραγματικών δικαιούχων σε επίπεδο ΕΕ, για όλα τα μέρη εμπορικών και μη εμπορικών εμπιστευμάτων, φορέων εμπιστευματικής διαχείρισης, ιδρυμάτων και παρεμφερών νομικών μορφωμάτων»
• κατάρτιση νέων κανόνων για τους διαμεσολαβητές, όπως δικηγόροι και λογιστές, που συμμετέχουν σε πρακτικές επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού και ρυθμίσεις για τους φορολογικούς διαμεσολαβητές, με τις οποίες «θα τους παρέχονται κίνητρα για να απέχουν από τη φοροδιαφυγή και τη φοροαποφυγή»
• υιοθέτηση ενός κοινού διεθνούς ορισμού για το τι συνιστά υπεράκτιο χρηματοοικονομικό κέντρο (OFC), φορολογικό παράδεισο, περιοχή δικαιοδοσίας όπου επικρατεί το απόρρητο, μη συνεργάσιμη φορολογική δικαιοδοσία και χώρα υψηλού κινδύνου
• «μέσα στήριξης των προσώπων που έχουν υποβάλει τις σχετικές καταγγελίες προκειμένου να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική προστασία τους και η επαρκής οικονομική στήριξή τους»
• «επιβολή, σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών, πιο αποτελεσματικών, αποτρεπτικών και αναλογικών κυρώσεων κατά τραπεζών και διαμεσολαβητών που εμπλέκονται εν γνώσει τους, εσκεμμένα και συστηματικά σε παράνομα φορολογικά συστήματα ή συστήματα νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες»
• μια μόνιμη εξεταστική επιτροπή για τη φορολογία ακολουθώντας το μοντέλο του Κογκρέσου των ΗΠΑ

Οι ευρωβουλευτές εξέφρασαν τη δυσαρέσκειά τους για το γεγονός ότι πολλά από τα κράτη μέλη της ΕΕ περιλαμβάνονται στα έγγραφα του Παναμά και για την «έλλειψη πολιτικής βούλησης ορισμένων κρατών μελών να προχωρήσουν με την επιβολή της νομοθεσίας και τις μεταρρυθμίσεις που θα μπορούσαν να επιφέρουν ουσιαστικές αλλαγές».

Οι όποιες αποφάσεις για την ευρωπαϊκή νομοθεσία που αφορά την φορολογική πολιτική λαμβάνονται επί του παρόντος μόνο με απόλυτη ομοφωνία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Οι ευρωβουλευτές ζητούν να αντικατασταθεί η ομοφωνία από την ειδική πλειοψηφία στο Συμβούλιο. Ζητούν επίσης να ολοκληρωθεί η απαραίτητη μεταρρύθμιση της Ομάδας «Κώδικας δεοντολογίας» για τη φορολογία των επιχειρήσεων κατά τρόπο που θα επαναπροσδιορίσει ριζικά τη δομή διακυβέρνησης και τη διαφάνειά της. 

Δηλώσεις εισηγητών 

Ο εισηγητής Jeppe Kofod (Σοσιαλδημοκράτες, Δανία) δήλωσε τα εξής: «Χρειαζόμαστε μια αλλαγή στην ευρωπαϊκή φορολογική πολιτική για την καταπολέμηση των φορολογικών παραδείσων, της φοροαποφυγής και της φοροδιαφυγής. Αυτό είναι πλέον ξεκάθαρο για μένα μετά τους 18 μήνες που πέρασα εξετάζοντας μυστικά έγγραφα.» 

Ο εισηγητής Petr Ježek (Φιλελεύθεροι, Τσεχία) δήλωσε τα εξής: «Οι έρευνες της επιτροπής PANA βασίστηκαν στις αποκαλύψεις των δημοσιογράφων με στόχο να εξεταστεί η σχετική νομοθεσία της ΕΕ και η εφαρμογή της και να παρουσιαστούν αξιόπιστες συστάσεις σχετικά με τον τρόπο καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, της φοροαποφυγής και της φοροδιαφυγής. Σήμερα πετύχαμε τους στόχους αυτούς. Τους επόμενους μήνες θα πρέπει να συνεχίσουμε να πιέζουμε για την εφαρμογή των συστάσεων.» 

Επόμενα βήματα 

Η έκθεση του Ευρωκοινοβουλίου και οι συστάσεις της ειδικής εξεταστικής επιτροπής θα διαβιβαστούν στη συνέχεια στο Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς εξέταση.