«Κίτρινη κάρτα» από το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο στα προγράμματα στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων από την ΕΕ

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος

Η στήριξη των παραγωγικών επενδύσεων σε επιχειρήσεις από την ΕΕ πρέπει να εστιάσει περισσότερο στη βιωσιμότητα, σύμφωνα με νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ).

Συγκεκριμένα, η ειδική έκθεση αριθ. 8/2018, με τίτλο «Στήριξη των παραγωγικών επενδύσεων σε επιχειρήσεις από την ΕΕ: χρειάζεται μεγαλύτερη έμφαση στη βιωσιμότητα», η οποία δημοσιεύθηκε στις 12-04-2018, καταλήγει ότι κατά τη διαχείριση της στήριξης που παρείχε η ΕΕ σε παραγωγικές επενδύσεις σε ευρωπαϊκές επιχειρήσεις στο πλαίσιο της περιφερειακής ανάπτυξης το διάστημα 2000-2013, δεν δόθηκε αρκετή έμφαση στη βιωσιμότητα των αποτελεσμάτων. Επιπλέον, οι ελεγκτές τονίζουν ότι τα αποτελέσματα που απέφερε περίπου ένα στα πέντε έργα διήρκεσαν μόνο μερικώς ή και καθόλου πέραν της ολοκλήρωσης του έργου, κυρίως εξαιτίας της ελλιπούς έμφασης στη βιωσιμότητα κατά τη διαχείριση της στήριξης.

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης συμβάλλει στη χρηματοδότηση επενδύσεων σε κεφάλαιο ή σε στοιχεία ενεργητικού, αποσκοπώντας στη δημιουργία και στη διατήρηση βιώσιμης απασχόλησης με τη βοήθεια μέτρων που προάγουν επίσης την τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη. Το διάστημα 2000-2013, το ποσό που διατέθηκε για τον σκοπό αυτό υπερέβαινε τα 75 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ την περίοδο 2014-2020 προβλέπεται να διατεθούν περισσότερα από 68 δισεκατομμύρια ευρώ.

Οι ελεγκτές αξιολόγησαν κατά πόσον η διαχείριση αυτής της χρηματοδότησης ασκήθηκε κατά τρόπο που διασφάλιζε τη βιωσιμότητα των εκροών και των αποτελεσμάτων και διερεύνησαν ποιοι ήταν οι κύριοι παράγοντες που επηρέαζαν αυτή τη βιωσιμότητα. Εξέτασαν 41 ολοκληρωμένα έργα παραγωγικών επενδύσεων που συγχρηματοδοτήθηκαν μεταξύ 2000 και 2013 στην Αυστρία, στην Τσεχική Δημοκρατία, στη Γερμανία, στην Ιταλία και στην Πολωνία.

Οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι οι προβλεπόμενες στη νομοθεσία της ΕΕ απαιτήσεις βιωσιμότητας τηρήθηκαν σε όλες τις περιφέρειες που υποβλήθηκαν σε έλεγχο. Επιπλέον, τα έργα που ελέγχθηκαν παρήγαγαν γενικώς τις προβλεπόμενες εκροές και, στις περισσότερες περιπτώσεις, τα αγορασθέντα στοιχεία ενεργητικού και οι λοιπές εκροές εξακολουθούσαν να υφίστανται και να χρησιμοποιούνται. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις, τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν δεν ήταν μακροχρόνια.

«Τα περισσότερα από τα εξετασθέντα έργα είχαν παραγάγει τα αναμενόμενα άμεσα αποτελέσματα που αφορούσαν κυρίως τη δημιουργία θέσεων εργασίας, τη βελτίωση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση και δάνεια και την αύξηση της παραγωγής και της παραγωγικότητας. Ωστόσο, για το ένα πέμπτο εξ αυτών, τα αποτελέσματα που είχαν επιτευχθεί κατά την ολοκλήρωσή τους δεν διήρκεσαν», δήλωσε ο Ladislav Balko, Μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου και αρμόδιος για την έκθεση.

Επιπλέον, σχεδόν για τα μισά από τα ελεγχθέντα έργα, δεν κατέστη δυνατή η αξιολόγηση της βιωσιμότητας κατά το πέρας της αντίστοιχης εκ του νόμου απαιτούμενης περιόδου, καθώς οι απαραίτητες πληροφορίες δεν συλλέγονταν πάντοτε κατά την υλοποίηση του έργου και μετά την ολοκλήρωσή του ή/και επειδή τα συναφή έγγραφα δεν υπήρχαν πλέον κατά τον χρόνο του ελέγχου.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η απουσία μακροχρόνιων αποτελεσμάτων αναγόταν σε λόγους που εξέφευγαν εμφανώς του ελέγχου των αρχών και των δικαιούχων, όπως η μετά το 2007/2008 οικονομική κρίση ή οι μεταβολές της εθνικής νομοθεσίας. Εντούτοις, συχνά η κατάσταση αυτή οφειλόταν σε διαχειριστικές αδυναμίες, όπως η ανεπαρκής εστίαση στη βιωσιμότητα σε κάποιο επίπεδο του στρατηγικού σχεδιασμού, η πλημμελής επιλογή έργων, οι διαδικασίες παρακολούθησης και κατάρτισης αναφορών και η ασυνεπής εφαρμογή των διορθωτικών μέτρων από τις αρχές σε περίπτωση μη επίτευξης των αναμενόμενων τιμών-στόχου.

Οι ελεγκτές επισημαίνουν ότι το κανονιστικό πλαίσιο έχει εισαγάγει βελτιώσεις για την περίοδο 2014-2020. Παρ’ όλα αυτά, χρειάζονται ακόμη προσπάθειες τόσο για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας των αποτελεσμάτων κατά την τρέχουσα περίοδο προγραμματισμού όσο και για τη βελτίωση του σχεδιασμού των προγραμμάτων για την μετά το 2020 περίοδο.

Οι ελεγκτές συνιστούν στα κράτη μέλη:

• να προωθήσουν τα βιώσιμα αποτελέσματα δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στον προσδιορισμό και στον περιορισμό των κινδύνων και αναλύοντας καλύτερα τις ανάγκες των διαφόρων ειδών επιχειρήσεων·
• να βελτιώσουν τις διαδικασίες και τα κριτήρια επιλογής, καθώς και τις ρυθμίσεις παρακολούθησης και υποβολής αναφορών·
• να καθορίζουν και να εφαρμόζουν με συνέπεια σαφή διορθωτικά μέτρα σε συνάρτηση με την επίτευξη των τιμών-στόχου σε επίπεδο έργων (εφόσον υπάρχουν τέτοιες τιμές).

Η Επιτροπή οφείλει:

• να εξετάζει με ιδιαίτερη προσοχή τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν το ζήτημα της βιωσιμότητας των αποτελεσμάτων των έργων κατά τη διαδικασία έγκρισης των επιχειρησιακών προγραμμάτων·
• στις περιπτώσεις κατά τις οποίες τα έργα δεν συμμορφώνονται με τις νομικές απαιτήσεις βιωσιμότητας που θέτει η ΕΕ, να διασφαλίζει ότι τα κράτη μέλη εφαρμόζουν με συνέπεια σαφή διορθωτικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένων των διαδικασιών ανάκτησης.

Επιπλέον, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη οφείλουν να διασφαλίζουν ότι η βιωσιμότητα των αποτελεσμάτων των έργων διερευνάται συστηματικότερα στο πλαίσιο των αξιολογήσεων, με σκοπό την καλύτερη προετοιμασία μελλοντικών προγραμμάτων στήριξης των επιχειρήσεων από την ΕΕ.

Ιστορικό

Η στήριξη προς τις παραγωγικές επενδύσεις από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης περιορίζεται τώρα στις ΜΜΕ (μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις). Ωστόσο, στήριξη μπορούν να λάβουν και μεγάλες επιχειρήσεις, υπό τον όρο ότι η επένδυση συνεπάγεται τη συνεργασία τους με ΜΜΕ και τη συμβολή τους στην ενίσχυση της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας ή στη στήριξη της στροφής προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Το πλήρες κείμενο της έκθεσης είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΕΕΣ (eca.europa.eu)