Υπό όρους η δημοσιοποίηση των στοιχείων των χρηματοδοτών των πολιτικών κομμάτων (ΑΠΔΠΧ)

Με την υπ' αριθμ. 1 /2018 γνωμοδότησή της η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα παρέχει διευκρινίσεις ως προς τη νομιμότητα της δημοσιοποίησης των στοιχείων των χρηματοδοτών των πολιτικών κομμάτων.

Η γνωμοδότηση εκδόθηκε έπειτα από αίτηση του Προέδρου της Επιτροπής Ελέγχου της Βουλής, η οποία προέκυψε όταν το Κοµµουνιστικό Κόµµα Ελλάδος αρνήθηκε να χορηγήσει στην Επιτροπή τα πλήρη στοιχεία των ιδιωτών χρηµατοδοτών του για δωρεές άνω των 5.000 Ευρώ προς ανάρτηση στο διαδίκτυο για τη χρήση έτους 2015, επικαλούµενο σοβαρά πολιτικά και νοµικά κωλύµατα.

Ενημερωθείτε έγκυρα για το νέο πλαίσιο προστασίας δεδομένων στο Lawspot.gr/GDPR

Τα ερωτήματα που απηύθυνε η Επιτροπή στην ΑΠΔΠΧ ήταν τα εξής:

1. Εάν η δηµοσιοποίηση της χρηµατοδότησης από φυσικά πρόσωπα, αποτελεί επεξεργασία ευαίσθητων προσωπικών δεδοµένων, ήτοι δεδοµένων σχετιζόµενων µε πολιτικά φρονήµατα του υποκειµένου

2. Εάν η προβλεπόµενη από το άρθρο 21 παρ. 2 περ. ιδστ΄ του ν. 3023/2002 υποχρέωση δηµοσιοποίησης εκ µέρους της Επιτροπής των στοιχείων των χρηµατοδοτών των πολιτικών κοµµάτων για ποσά που υπερβαίνουν τα 5.000 Ευρώ κείται ή όχι εντός του κανονιστικού πλαισίου που θέτουν το Σύνταγµα, οι διεθνείς κανόνες και η εθνική νοµοθεσία για την προστασία των προσωπικών δεδοµένων και δη ευαίσθητων και

3. Εάν ο σκοπός προστασίας του δηµοσίου συµφέροντος, κατά το ειδικότερο τµήµα της ενίσχυσης των µέτρων διαφάνειας του δηµοσίου βίου, καθιστά κατά την αρχή της αναλογικότητας, συνταγµατικά ανεκτό τον περιορισµό της προστασίας των ευαίσθητων προσωπικών δεδοµένων που τίθεται µε τη διάταξη του άρθρου 21 παρ. 2 περ. ιδστ΄ του ν. 3023/2002.

Υπό προϋποθέσεις η δημοσιοποίηση

Σύμφωνα με την Αρχή, η δηµοσιοποίηση από την Επιτροπή Ελέγχου στην επίσηµη ιστοσελίδα της στο ∆ιαδίκτυο, των στοιχείων κάθε χρηµατοδότη πολιτικού κόµµατος αποτελεί επεξεργασία ευαίσθητων προσωπικών δεδοµένων, αφού µε τον τρόπο αυτόν αποκαλύπτονται οι πολιτικές του προτιµήσεις, οι οποίες αποτελούν ευαίσθητο δεδοµένο κατά την έννοια του άρθρου 2 περ. β΄ του ν. 2472/1997.

Η Αρχή σημειώνει ότι η προβλεπόµενη στη διάταξη του άρθρου 21 του ν. 3023/2002 δηµοσιοποίηση δεν περιλαµβάνεται µεταξύ των οριζοµένων από το άρθρο 7 του ν. 2472/1997 εξαιρέσεων, από τον γενικό κανόνα της απαγόρευσης επεξεργασίας ευαίσθητων προσωπικών δεδοµένων, αφού στο άρθρο αυτό δεν προβλέπεται δυνατότητα παρέκκλισης µε σκοπό τη διασφάλιση του δηµοσίου και κοινωνικού ελέγχου της ιδιωτικής χρηµατοδότησης των πολιτικών κοµµάτων. 

Ωστόσο, ενόψει και του άρθρου 29 § 2 του ελληνικού Συντάγµατος, το οποίο κατοχυρώνει την αρχή της διαφάνειας των οικονοµικών των πολιτικών κοµµάτων ως συνταγµατικώς προστατευόµενο συµφέρον, η πρόβλεψη του άρθρου 21 § 2 ιδ΄ και ιδστ΄ του ν. 3023/2002 όπως ισχύει, αποτελεί νοµική βάση για τη συγκεκριµένη επεξεργασία, η οποία δικαιολογείται από αποχρώντες λόγους δηµοσίου συµφέροντος. 

Διαβάστε επίσης: Ιδιαίτερα ευάλωτοι σε κυβερνοεπιθέσεις οι δικηγόροι, σύμφωνα με ειδικούς

Αναφορικά με το ύψος των εισφορών, η Αρχή επισημαίνει ότι ο προσδιορισµός του ποσού της εισφοράς πάνω από το οποίο είναι υποχρεωτική η δηµοσιοποίηση της ταυτότητας του ιδιωτικού χρηµατοδότη, ανήκει κατ’ αρχήν στη διακριτική ευχέρεια του κοινού νοµοθέτη, εφόσον γίνεται σεβαστή η αρχή της αναλογικότητας.

Παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας θα υπήρχε εάν το τεθέν όριο πάνω από το οποίο επιβάλλεται η δηµοσιοποίηση της ταυτότητας του ιδιωτικού χρηµατοδότη ήταν υπερβολικά χαµηλό, κάτι το οποίο δεν ισχύει στην περίπτωση του άρθρου 21 § 2 περ. ιδστ΄ του ν. 3023/2002, που καθιστά υποχρεωτική τη δηµοσιοποίηση στην επίσηµη ιστοσελίδα της Επιτροπής Ελέγχου µόνο για τις εισφορές που υπερβαίνουν τα 5.000 ευρώ. 

Ωστόσο, κατά την κρίση της Αρχής, η ανάρτηση των στοιχείων αυτών στην ιστοσελίδα της Επιτροπής Ελέγχου για χρονικό διάστηµα δέκα (10) ετών, όπως προβλέπει το άρθρο 21 § 2 ιζ΄ του ν. 3023/2002, παραβιάζει προφανώς την αρχή της αναλογικότητας και την αρχή της χρονικά πεπερασµένης διατήρησης των δεδοµένων (άρθρο 4 § 1 περ. δ΄ του ν. 2472/1997), η οποία ισχύει κατά µείζονα λόγο στην περίπτωση των ευαίσθητων προσωπικών δεδοµένων, και µάλιστα όταν αυτά 6 δηµοσιοποιούνται στο ∆ιαδίκτυο.

Κατά την κρίση της Αρχής, η διατήρηση των δεδοµένων αυτών στην ιστοσελίδα της Επιτροπής Ελέγχου δεν θα πρέπει να παρατείνεται πέραν των δύο ετών από την ανάρτησή τους.

Παράλληλα µε το στόχο της διαφάνειας, είναι απαραίτητο να ληφθεί πρόνοια ώστε να αποτρέπεται, κατά το δυνατόν, τόσο το ενδεχόµενο δηµιουργίας προφίλ (profiling) σε βάρος κάποιου ατόµου όσο και η δυνατότητα πρόσβασης στα δηµοσιοποιούµενα στοιχεία µέσω µηχανών αναζήτησης (δεικτοδότηση από εξωτερικές µηχανές αναζήτησης).

Η δεικτοδότηση (indexation) προσωπικών δεδοµένων τα οποία παρέχονται εσωτερικά σε µία πλατφόρµα διαφάνειας, ώστε να επιτρέψει σε πολίτες να αναζητήσουν µέσα σε αυτή, θεωρείται µία αποδεκτή λειτουργία. Η δεικτοδότηση δεδοµένων ταυτότητας (identity data) για µία εξωτερική µηχανή αναζήτησης δεν θεωρείται απαραίτητη για την εξυπηρέτηση του συγκεκριµένου σκοπού και θα πρέπει να εµποδιστεί µε τη χρήση τεχνικών µέτρων, όπως ενδεικτικά: noindex/noarchive metatags και του Robots Exclusion Protocol.

Επίσης είναι απαραίτητο να υλοποιηθούν οργανωτικά και τεχνικά µέτρα για την αντιµετώπιση κινδύνων µη εξουσιοδοτηµένης ανάκτησης, τροποποίησης και διαγραφής των στοιχείων που έχουν αναρτηθεί στο διαδίκτυο, όπως ενδεικτικά: µορφότυπο εγγράφων, έλεγχος πρόσβασης, ηλεκτρονικές υπογραφές για την διασφάλιση της αυθεντικότητας και ακεραιότητας των ανηρτηµένων εγγράφων.

Διαβάστε επίσης: Έρχονται νέοι κανόνες για τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων

Τέλος, συστήνεται να ορίζονται ρητώς οι όροι χρήσης/πρόσβασης του ιστοχώρου και ότι απαγορεύεται η επαναχρησιµοποίηση των δεδοµένων, µε την επιφύλαξη των διατάξεων για την περαιτέρω χρήση της δηµόσιας πληροφορίας (βλ. π.χ. π.δ. 28/2015, Κεφάλαιο Β΄). 

Ολόκληρη τη γνωμοδότηση της ΑΠΔΠΧ μπορείτε να βρείτε εδώ.